Madde Detay

Doğum tarihi ve yeri bilinmemektedir. Asıl adı İsmail Ziyâeddin’dir. Sadrazam Hekimoğlu Ali Paşa’nın oğlu olduğundan Hekimoğlu Ali Paşa-zâde İsmail Ziyâeddin Bey olarak tanındı. Medrese öğrenimi görerek mülâzım oldu. Cemâziyelevvel 1147/Eylül-Ekim 1734’te Mesih Paşa Medresesi’nde müderrisliğe başladı. Süleymaniye Medresesi’nde de müderrislik yaptıktan sonra İzmir kadısı oldu. Muharrem 1163/Aralık 1749’da Bursa kadılığına atandı. Sonra da Mekke ve İstanbul payelerini aldı. Anadolu Sadrı payesine erişmişken 29 Safer 1189/1 Mayıs 1775’te vefat etti. Vefat tarihi Râmiz (Erdem 1994: 193)’de 1178/1764-65, Osmanlı Müellifleri (Mehmed Tâhir 2000: 18)’nde 1179/1775-76, Babinger (2000: 327)’de 29 Safer 1189/17 Ağustos 1765’tir. Babası Ali Paşa’nın yanına defnedildi.

Tarihçi kimliği ile tanınan İsmail Ziyâeddin Bey’in eserleri şunlardır:

1. Vakâyinâme: 1140/1727 yılı başından 1171/1757 yılına kadar meydana gelen olayları anlatır (Babinger 2000: 327).

2. Metâliu’l-Âliye fî Gurreti’l-Gâliye (Tarih-i Ali Paşa): Eser, 1173/1760 yılında tamamlanmıştır. Nüshaları Viyana Milli Kütüphane 1114, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi TY 2486’dadır (Babinger 2000: 327; Aktepe 1998: 168).

Şefkat (Kılıç yty.: 89) ve Silahdar-zâde (vr. 46a) tezkirelerinde ortak bir gazeli bulunmaktadır. 

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ Sicill-i Osmanî. C. 3. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay. 838.

Aktepe, M. Münir (1998). “Hekimoğlu Ali Paşa”. İslam Ansiklopedisi. C. 17. İstanbul: TDV Yay. 166-168.

Babinger, Franz (2000). Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri. çev. Coşkun Üçok. Ankara: KB Yay. 327.

Bursalı Mehmed Tâhir (2000). Osmânlı Müellifleri. C. IV. Ankara: Bizim Büro Yay. 18.

Cunbur, Müjgân (2007). “Ziyaî”. Türk Dünyası Ortak Edebiyatı, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 8. Ankara: AKM Yay. 745.

Erdem, Sadık (hzl.) (1994). Râmiz ve Âdâb-ı Zurafâsı (İnceleme-Tenkitli Metin-İndeks-Sözlük). Ankara: AKM Yay. 193.

Erünsal, İsmail E. (1998). “Hekimoğlu Ali Paşa Kütüphanesi”. İslam Ansiklopedisi. C. 17. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 173.

Kılıç, Filiz (hzl.) (yty.). Şefkat Tezkîre-i Şu‘arâ-yı Şefkat-i Bagdâdî.http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10742,metinsbpdf.pdf?0 [erişim tarihi: 22.05.2014]. 89.

Kurnaz, Cemâl, M. Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C. I-II. Ankara: Bizim Büro Yay. 575-576.

Silahdar-zâde Mehmed Emin. Tezkire-i Şuara. İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi. T 2557. vr. 46a.

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1982). “İsmail Ziyâeddin Bey”. C. 5. İstanbul: Dergâh Yay. 8.

Gazel

Gönül o meclise biz de katılmasak mı gerek

Şarâb-ı la‘l-i lebine basılmasak mı gerek

Humâr-ı hecr ile ey dil yeter kesellendin

Mey-i visâl ile âyâ yapılmasak mı gerek 

O tarz u tavrı görünce o nâzenînimden

Misâl-i halka o şûha takılmasak mı gerek

Hayâl-hâne-i âgûşumuz tehî kalmaz

O serv-i gülşen-i nâza sarılmasak mı gerek

Ziyâyi tarz-ı gazelde Selîmi tanzîr et

Gürûh-ı ehl-i hünerden sayılmasak mı gerek

(Kılıç, Filiz (hzl.) (yty.). Şefkat Tezkîre-i Şu‘arâ-yı Şefkat-i Bagdâdî.http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10742,metinsbpdf.pdf?0 [erişim tarihi: 22.05.2014]. 89.)