Madde Detay
ZÜHDÎ, Şeyh Yûsuf Zühdî Dede
(d. ?/? - ö. 2 Cemâziyelevvel 1232/20 Mart 1817)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 18. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Doğum tarihi ve yeri bilinmemekle birlikte muhtemelen İstanbullu'dur. Asıl adı Yûsuf’tur. Şeyh Yûsuf Zühdî Dede olarak tanındı. Beşiktaş Mevlevîhanesi şeyhlerinden Trablusî Ahmed Efendi’nin oğludur. Babasının Muharrem 1185/Nisan-Mayıs 1771’de vefat etmesi üzerine Beşiktaş Mevlevîhanesi şeyhi oldu. Kırk sekiz yıllık şeyhliğin ardından 2 Cemâziyelevvel 1232/20 Mart 1817’de vefat etti. Yerine damadı Seyyid Mahmûd Efendi geçti. Yusuf Zühdî Dede hattat olup fazıl ve âbid bir kişiydi (Galitekin 2001: 510).
Eserleri şunlardır:
1. Mesnevî Şerhi: Mesnevî’nin Arapça muhtasar şerhidir. Esere “Hankâh-ı tevhîd-1185/1771-1772” ibaresi ile tarih düşüldü (Galitekin 2001: 510). Bu eser, Açık (2007: 753) tarafından Beşiktaş Mevlevîhanesi’nde Yusuf Zühdî Dede’den daha önce şeyhlik yapan ve 1080/1670’te ölen Yusuf Dede Efendi’nin Menhecü’l-Kavî li-Tullâbi’l-Mesnevî adlı eseriyle karıştırılmış ve eserin 1289/1872-1873 yılında Mısır’da basıldığı söylenmiştir. Nitekim Menhecü’l-Kavi, Mehmed Tâhir (2000: 201) ve Uygun (2013: 9)'da da Yûsuf Dede Efendi (ö. 1080/1670)’nin eseri olarak gözükmektedir.
Yusuf Zühdî Dede’nin ayrıca Arapça ve Türkçe şiirleri, Hz. Peygamber için kaleme alınmış na‘tları ve münacatları bulunmaktadır (Genç 2000: 225).
Kaynaklarda eserlerinden örnek bulunmamaktadır.
Kaynakça
Açık, Nilgün (2007). “Zühdî”. Türk Dünyası Ortak Edebiyatı, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 8. Ankara: AKM Yay. 753.
Bursalı Mehmed Tâhir (2000). Osmânlı Müellifleri. C. I. Ankara: Bizim Büro Yay. 201.
Galitekin, Ahmed Nezih (hzl.) (2001). Ayvansarayî Hüseyin Efendi-Alî Sâtı Efendi-Süleymân Besîm Efendi Hadîkatü’l-Cevâmi‘ (İstanbul Câmileri ve Diğer Dinî-Sivil Mimârî Yapılar). İstanbul: İşaret Yay. 439, 510.
Genç, İlhan (hzl.) (2000). Esrar Dede Tezkire-i Şu‘arâ-yı Mevleviyye (İnceleme-Metin). Ankara: AKM Yay. 224-225.
İpekten, Halûk, M. İsen, R. Toparlı, N. Okçu, T. Karabey (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay. 558.
Kurnaz, Cemâl, M. Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri, C. I-II. Ankara: Bizim Büro Yay. 397.
Uygun, Mehmed Nuri (2013). “Yûsuf Dede Efendi”. İslam Ansiklopedisi. C. 44. İstanbul: TDV Yay. 9-10.