Madde Detay
AYN-I EKBER, Şeyh Mehmed
(d. ?/? - ö. 1134/1721-22)
divan şairi
(Divan-Tekke / 18. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Ayn-ı Ekber hakkında kaynaklardaki bilgiler yetersizdir ve birbirinin tekrarı mahiyetindedir. Eldeki bilgilere göre Bursa'da doğdu. Asıl adı Mehmed'dir. Doğum tarihi bilinmemektedir. Bursa ve İstanbul’da tahsil gördü. İstanbul ve Bursa'daki medreselerde müderrislik yaptı. Hangi medreselerde ne kadar süre ile müderrislik yaptığı bilinmemektedir. Halvetiyye tarikatine girerek Şeyh Niyâzî-i Mısrî hazretlerine intisâb etti. Onun vefatından sonra halîfesi olan Şeyh Kâsım’dan tarikat adabını öğrendi. Kâsım’dan sonra da onun yerine halife oldu. 1134/1721-2’de vefat etti ve Yahya Efendi Tekkesi'ne defnedildi.
Ayn-ı Ekber, Tirmîzî’nin (ö. 892), kısaca Eş-Şemâ’ilü’n-Nebeviyye olarak anılan şemâilinin manzum tercümesiyle tanındı. Eserin tek nüshası Michigan Üniversitesi Abdülhamid Koleksiyonu Nr. Isl. Ms. 411/de kayıtlıdır. Bunun dışındaki eserleri hakkında bir bilgi yoktur. Niyâzî-i Mısrî’nin halifelerinden ve Halvetiyye tarikatının ileri gelenlerinden olan Ekber, kendi eserinde “Ekâbir-i Sâdât-ı Sûfiyyeden ‘Ayn-ı Ekber Efendi Kuddise Sırrıhu hazretlerinin...” şeklinde tarif olunması yine onun devrinin önemli sûfîlerinden olduğunu göstermektedir.
Ayn-ı Ekber'in elde mevcut tek eseri incelendiğinde edebî yönden kayda değer bir önemi olmadığı söylenebilir. Ekber'in eserinde ciddi vezin hataları vardır. Bununla birlikte Ayn-ı Ekber Mehmed Efendi tarafından edebî bir eser vücuda getirmekten ziyade Tirmizî'nin eserinin kolay okunması ve ezberlenmesi amacıyla manzum bir şekilde tercüme edilmesi amaçlanmıştır. Şemâ'il-i Şerîf Tercümesi, konuşma dilinin basit bir şekilde nazma çekilmiş halidir.
Kaynakça
Ahmed Rifat (1299). Lügât-i Târîhiyye ve Coğrâfiyye. İstanbul. 5-6-7: 98.
Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ Sicill-i Osmanî. C. 3. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.
Ayn-ı Ekber. Şemâ’il-i Şerîf Tercümesi. Michigan Üniversitesi Abdülhamid Koleksiyonu Nr. Isl. Ms. 411.
Galitekin, Mehmed Nezih (hzl.) (2001). Ayvansarâyî Hüseyin Efendi Hadîkatü’l-Cevâmi'. İstanbul: İşaret Yay.
Kara, Mustafa ve Kadir Atlansoy (hzl.) (1997). Mehmed Şemseddin Bursa Dergâhları Yâdigâr-ı Şemsî I-II. Bursa: Uludağ Yay.
Öztürk, Erdem Can (2012). "'Ayn-ı Ekber Mehmed Efendi'nin Manzum Şemâ'il-i Şerîf Tercümesi". Turkish Studies 7 (2): 889-902.
Tek, Abdurrezzak (2010). “Bursa’da Kâdirî Tekkeleri”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19 (1):164.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: ARAŞ. GÖR. ERDEM CAN ÖZTÜRKYayın Tarihi: 08.04.2013Güncelleme Tarihi: 05.12.2020Eserlerinden Örnekler
Eş-Şemâ’ilü’n-Nebeviyye
Hazret-i Tîrmizî mu‘allim-i gül
Gülşen-i ‘ilm-i haberde bülbül
Cem‘ kılmış huyını sultânın
Dimiş adına Şemâyil anın
...
Hazretin vasfını halk anlayalar
Ona uymaklıga bil baglayalar
Hâlimi ben de biraz fikretdim
‘Ömr-i mâzî nicedir zikretdim
Bu kitâb nazmıla Türkî olsa
Herkes içinde olanı bilse
...
Bâbu mâ-câ’e fî hâtemi’n-nübüvvet ‘aleyhissalâtu vesselâm
Sâ’ib bin Yezîd ol server
Nübüvvet mührini ben gördim dir
İki omuzı arasındaydı tamâm
Vast-ı zahrını itmişdi makâm
...
Şemâ’il-i Şerîf Tercümesi. Michigan Üniversitesi Abdülhamid Koleksiyonu Nr. Isl. Ms. 411.
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 08.04.2013Güncelleme Tarihi: 05.12.2020Eserlerinden Örnekler
Eş-Şemâ’ilü’n-Nebeviyye
Hazret-i Tîrmizî mu‘allim-i gül
Gülşen-i ‘ilm-i haberde bülbül
Cem‘ kılmış huyını sultânın
Dimiş adına Şemâyil anın
...
Hazretin vasfını halk anlayalar
Ona uymaklıga bil baglayalar
Hâlimi ben de biraz fikretdim
‘Ömr-i mâzî nicedir zikretdim
Bu kitâb nazmıla Türkî olsa
Herkes içinde olanı bilse
...
Bâbu mâ-câ’e fî hâtemi’n-nübüvvet ‘aleyhissalâtu vesselâm
Sâ’ib bin Yezîd ol server
Nübüvvet mührini ben gördim dir
İki omuzı arasındaydı tamâm
Vast-ı zahrını itmişdi makâm
...
Şemâ’il-i Şerîf Tercümesi. Michigan Üniversitesi Abdülhamid Koleksiyonu Nr. Isl. Ms. 411.
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 05.12.2020Eserlerinden Örnekler
Eş-Şemâ’ilü’n-Nebeviyye
Hazret-i Tîrmizî mu‘allim-i gül
Gülşen-i ‘ilm-i haberde bülbül
Cem‘ kılmış huyını sultânın
Dimiş adına Şemâyil anın
...
Hazretin vasfını halk anlayalar
Ona uymaklıga bil baglayalar
Hâlimi ben de biraz fikretdim
‘Ömr-i mâzî nicedir zikretdim
Bu kitâb nazmıla Türkî olsa
Herkes içinde olanı bilse
...
Bâbu mâ-câ’e fî hâtemi’n-nübüvvet ‘aleyhissalâtu vesselâm
Sâ’ib bin Yezîd ol server
Nübüvvet mührini ben gördim dir
İki omuzı arasındaydı tamâm
Vast-ı zahrını itmişdi makâm
...
Şemâ’il-i Şerîf Tercümesi. Michigan Üniversitesi Abdülhamid Koleksiyonu Nr. Isl. Ms. 411.
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Eş-Şemâ’ilü’n-Nebeviyye
Hazret-i Tîrmizî mu‘allim-i gül
Gülşen-i ‘ilm-i haberde bülbül
Cem‘ kılmış huyını sultânın
Dimiş adına Şemâyil anın
...
Hazretin vasfını halk anlayalar
Ona uymaklıga bil baglayalar
Hâlimi ben de biraz fikretdim
‘Ömr-i mâzî nicedir zikretdim
Bu kitâb nazmıla Türkî olsa
Herkes içinde olanı bilse
...
Bâbu mâ-câ’e fî hâtemi’n-nübüvvet ‘aleyhissalâtu vesselâm
Sâ’ib bin Yezîd ol server
Nübüvvet mührini ben gördim dir
İki omuzı arasındaydı tamâm
Vast-ı zahrını itmişdi makâm
...
Şemâ’il-i Şerîf Tercümesi. Michigan Üniversitesi Abdülhamid Koleksiyonu Nr. Isl. Ms. 411.
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | MECDÎ, Manav-zâde Mustafa Efendi | d. 1666-67 - ö. 1738-39 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | HARÎMÎ, Hâcı Harîmî Efendi | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | ÜMMÎ SİNAN, İbrahim | d. 1488 - ö. 1568 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | MECDÎ, Manav-zâde Mustafa Efendi | d. 1666-67 - ö. 1738-39 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | HARÎMÎ, Hâcı Harîmî Efendi | d. ? - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | ÜMMÎ SİNAN, İbrahim | d. 1488 - ö. 1568 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | MECDÎ, Manav-zâde Mustafa Efendi | d. 1666-67 - ö. 1738-39 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | HARÎMÎ, Hâcı Harîmî Efendi | d. ? - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | ÜMMÎ SİNAN, İbrahim | d. 1488 - ö. 1568 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | MECDÎ, Manav-zâde Mustafa Efendi | d. 1666-67 - ö. 1738-39 | Meslek | Görüntüle |
11 | HARÎMÎ, Hâcı Harîmî Efendi | d. ? - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
12 | ÜMMÎ SİNAN, İbrahim | d. 1488 - ö. 1568 | Meslek | Görüntüle |
13 | MECDÎ, Manav-zâde Mustafa Efendi | d. 1666-67 - ö. 1738-39 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | HARÎMÎ, Hâcı Harîmî Efendi | d. ? - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | ÜMMÎ SİNAN, İbrahim | d. 1488 - ö. 1568 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | MECDÎ, Manav-zâde Mustafa Efendi | d. 1666-67 - ö. 1738-39 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | HARÎMÎ, Hâcı Harîmî Efendi | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
18 | ÜMMÎ SİNAN, İbrahim | d. 1488 - ö. 1568 | Madde Adı | Görüntüle |