Madde Detay

Rıza Tezkiresinde Niğdeli olduğu ifade edilen şair hakkında bilgi veren diğer kaynaklar, Tireli olduğu konusunda hem fikirdir. Aynı zamanda sipahi olan Hâletî, ilim tahsili için birçok şehirde bulunduktan sonra Konya’ya gidip Mevlevî tarikatına intisap etti. Burada Mevlânâ’nın Mesnevîsine tam anlamıyla vakıf olmak için çok çalıştı ve Menâkıb-ı Hazret-i Mevlânâ’yı nazmen tercüme etti. Yahyâ Bey’in “Usûl” isimli eserine “Usûlü’l-Usûl” ismiyle nazire kaleme aldı. Divanı vardır. Şairliği ve nâsirliği konusunda övgüde bulunan Esrar Dede, Farsça ve Türkçe şiirlerinde aruz ve dil kullanımı açısından şairi orta düzeyli olarak tanımlar. 1012/1601 yılında vefat eden Hâletî için Kesbî, “Âh Derviş Hâletî gitdi” mısraını tarih düşürmüştür (M. Şemseddin Sami 1306-16/1889-93: 1917; Bursalı Mehmed Tâhir 1333: 115).

Açık, Nilgün ve İlhan Genç (2004). “Hâletî”, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 4. Ankara: AKM Yay. 358.

Bursalı Mehmed Tâhir (1333). Osmanlı Müellifleri. C.2. İstanbul.

Genç, İlhan (hzl.) (2000). Esrar Dede, Tezkire-i Şuara-yı Mevleviyye (İnceleme-Metin). Ankara: AKM Yay.

Kaya, Doğan (1990). Şairnâmeler. Ankara: Kültür Bakanlığı Halk Kültürünü Araştırma Dairesi Yay.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî- Dîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C.I. Ankara: Bizim Büro Yay.

M. Şemseddin Sami (1306-16/1889-93).Kâmûsü'l-Alam. C. I-VI.İstanbul.

Zavotçu, Gencay (hzl.) (2009). Zehr-i Mâr-ZâdeSeyyid Mehmed Rızâ Hayatı, Eserleri, Edebi Kişiliği Ve Tezkiresi http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR,78470/zehr-i-mrzade-seyyid-mehmed-riza---tezkire-i-riza.html [Erişim Tarihi: 16.05.2014]

Beyt

Pâk it kalbüni yüri ney gibi Hâletî

Keşf ola sâkin idügi esrâr-ı mesnevî

Beyt

Yokdur bir murâd u nihâl-i emel diyü

Bâg-ı cihânda çekme elem hep olur biter 

(Bursalı Mehmed Tâhir (1333). Osmanlı Müellifleri. C.2. İstanbul. 115).

Beyt

Ser-i kûyunda kalub mürg-i dil-i nalânum
Eve geldükçe gönülsüz gelürem sultanum

(Genç, İlhan (hzl.) (2000). Esrar Dede, Tezkire-i Şuara-yı Mevleviyye (İnceleme-Metin). Ankara: AKM Yay. 233)