RIHLETÎ

(d. ?/? - ö. ?/?)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Hangi tarihte doğduğu ve öldüğü bilinmemekte; ancak elde bulunan eserlerinden Balıkesirli ve 16. asrın son çeyreğinde hayatta olduğu, bazı arşiv vesikalarındansa 1012/ 1603 yılından önce öldüğü anlaşılmaktadır. Şair, Tercemetü’l-Leâlîld Tercemetü adlı eserinin başlangıcında Sultan III. Murad’ı (saltanatı 982-1003/1574-1595) över. 1012/1603 yılı Balıkesir mahkemesi sicilinde vakıfları olan âlimlerden “merhûm Rıhletî Efendi” adı geçmekte, yine aynı yıl içinde Rıhletî kuyusundan bahsedilmektedir. Mahkeme kayıtlarından anlaşıldığına göre, “merhûm Rıhletî Efendi”nin 1030/ 1621 yılında Balıkesir’de bir muallimhanesi vardır. Söz konusu vesikalarda ismi geçen Rıhletî Efendi’nin, Balıkesirli şair Rıhletî olduğu tahminen söylenebilir. Rıhletî hakkında eski ve yeni biyografik kaynaklarda bilgi bulunmamakta; Müstakimzâde’nin Mecelletü’n-Nisâb adlı Arapça eserinde kısaca “Rıhletî, Bursa şeyhlerinden, Halvetî” (vr. 230a) manasında tanıtılan kişininse hangi asırda yaşadığı ve Balıkesirli şair Rıhletî olup olmadığı anlaşılmamaktadır.

Çeşitli yazma mecmualarda şiirlerine rastlanan Rıhletî’nin, Farsça’dan Türkçe’ye tercüme ettiği üç eseri vardır:

1- Çihl Hadis Tercümesi: Abdurrahmân-ı Câmî’nin 886/ 1481 yılında tamamladığı Farsça manzum kırk hadis tercümesinin aynı nazım şekli ve aruz kalıbıyla yapılmış tercümesidir. (Bir nüshası Süleymaniye Ktp. Esad Efendi, No. 1350, vr. 57b-65b).

 2- Dervişlerin Ahvâline Dair Kırk Hadis: Şairin, yine aslı Farsça olduğu anlaşılan bir eseri nazmen çevirmek suretiyle meydana getirdiği bir eseridir. Bu kitapçıkta hem maddî, hem de dinî-tasavvufî manadaki fakirlik (dervişlik)le alâkalı kırk hadis, üçer beyitle Türkçeye tercüme edilmiştir. (Bir nüshası, AÜ DTCF Ktp. Ktp., İsmail Saib bl., No. 3254).

 3- Tercemetü’l-Leâlî: Mes‘ûd bin Ahmed bin Şâdî’nin H. 746/ M. 1346 yılında tamamladığı Tercemetü’l-Leâlî ve Tezkiretü’l-Me‘âlî adlı Farsça manzum Nesrü’l-Leâlî tercümesinin Türkçeye aynı şekilde yapılmış çevirisidir. Bu eserde Hz. Ali’nin 274 Arapça vecizesi birer kıt’ayla dilimize tercüme edilmiştir. 

Kaynakça

693 No’lu Balıkesir Şer‘iye Sicili, BOA, s. ve belge No. 20-1, 229-2, 229-3, 296-2.

696 No’lu Balıkesir Şer‘iye Sicili, BOA, 696, 25b-1.

Ceyhan, Âdem (2006). Türk Edebiyatı’nda Hazret-i Ali Vecizeleri. Ankara: Öncü Kitap.

İsmail Hakkı (1925). Karesi Meşâhîri, İkinci Kısım, Edîb ve Şâirler, Ricâl-i Devlet Faslı. İstanbul.

Karahan, Abdülkadir (1952). “Câmî’nin Arba‘în’i ve Türkçe Tercümeleri”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi 4 (4): 345-371.

Karahan, Abdülkadir (1991). İslâm-Türk Edebiyatında Kırk Hadis. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yay.

Kilisli Muallim Rifat (1928). “Süheyl ü Nevbahâr’a Dâir”. Türkiyat Mecmuası (2): 408-409.

Kurnaz Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001) Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâili. Ankara: Bizim Büro Yay.

Müstakimzâde Süleyman Sa‘deddîn. Mecelletü’n-Nisâb Fi’n-Niseb ve’l-Kunâ ve’l-Elkāb. Süleymaniye Ktp. Hâlet Efendi bl. No. 628.

Özer, Kemal (1957). Tarihte Balıkesir. Balıkesir.

Sevgi, Ahmet (2000). Molla Câmî’nin Erba‘în’i ve Manzûm Türkçe Tercümeleri. Konya.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. ADEM CEYHAN
Yayın Tarihi: 20.07.2013
Güncelleme Tarihi: 29.10.2020

Eserlerinden Örnekler

“Müslim ol kimsedür buyurdı Resûl

Ger ola câhil ü [e]ger âlim

Kanda olsa ola Müsülmânlar

Kavl ü fi‘linden ol kesün selîm”

 

(Tercüme-i Hadîs-i Erbaîn, Süleymaniye Ktp. Es’ad Efendi bl. No. 1350, vr. 61a).


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Şakir Balkıd. 2 Eylül 1929 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2FATMA KAMİLE HANIMd. 1839 - ö. 1921Doğum YeriGörüntüle
3Nursen Karasd. 20 Mart 1938 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Şakir Balkıd. 2 Eylül 1929 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5FATMA KAMİLE HANIMd. 1839 - ö. 1921Doğum YılıGörüntüle
6Nursen Karasd. 20 Mart 1938 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Şakir Balkıd. 2 Eylül 1929 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
8FATMA KAMİLE HANIMd. 1839 - ö. 1921Ölüm YılıGörüntüle
9Nursen Karasd. 20 Mart 1938 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10Şakir Balkıd. 2 Eylül 1929 - ö. ?MeslekGörüntüle
11FATMA KAMİLE HANIMd. 1839 - ö. 1921MeslekGörüntüle
12Nursen Karasd. 20 Mart 1938 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Şakir Balkıd. 2 Eylül 1929 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14FATMA KAMİLE HANIMd. 1839 - ö. 1921Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Nursen Karasd. 20 Mart 1938 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Şakir Balkıd. 2 Eylül 1929 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17FATMA KAMİLE HANIMd. 1839 - ö. 1921Madde AdıGörüntüle
18Nursen Karasd. 20 Mart 1938 - ö. ?Madde AdıGörüntüle