Madde Detay

İstanbul'un Eyüp semtinde doğmuştur. Tam künyesi Re'îsü'l-Kurrâ Abdulllah bin Mehmed Sâlih-i Eyyûbî'dir. Babası Mehmed Sâlih Efendi'dir. Oğlu, Molla Efendi sanıyla tanınan Mehmed Emîn Efendi'dir. Hayat hikâyesinin ayrıntıları ve eserlerinin adları oğlunun Gülşen-i Meşâyih-i Selâtîn adındaki eserinde görülmektedir. Abdullah Eyyûbî, Şeyhülislam Hamîdî-zâde Mustafa Efendi'den okuyup icâzetnâme aldı. Gelenbevî İsmail Efendi'den, Kirmastili Yûsuf Efendi'nin ilm-i usûl-i fıkıhtan Vecîz adlı eserini okudu. İlm-i Kırâ'at-ı Kur'ân mütehassıslarından İbrâhim ve Sâlih Efendiler gibi bazı hocalardan ders aldı, kırâ'at-ı seb'a ve aşereyi öğrendi. Re'îsü'l-kurrâ oldu. Eyüp Sultan Câmii baş imamlığı ve Sultanahmet Câmii vaizliği yaptı. Nakşıbendî tarikatından Murad Buhârî Dergâhı şeyhi Mehmed Efendi müntesiplerindendi. 1252/1836 yılında İstanbul'da vefat etti. Eyüp Sultan Türbesi'nde Eyüp Sultan'ın ayak yönündeki pencere kenarına defnedildi.

Çoğu yazma hâlinde olan eserlerinin isimleri şunlardır:

1. Âdâb-ı Tarîk-i Nakşbendî Tercümesi: Nakşıbendî tarikatının adabını anlatır.

2. Âdâbu'l-Müsâfirîn: Eyüp Sultan'la ilgili menkıbeleri ve türbesini ziyaret adabını anlatır.

3. Ahkâmu'l-Müsâfirîn: Eyüp Sultan Türbesi'nin civarında medfun olan zatların menakıbını anlatır.

4. Fevâtihü'l-Ezkâr: Arap diline ait İzhâr adlı eserin şerhidir. 1282 ve 1309 tarihlerinde İstanbul'da basılmıştır.

5. Hâşiye Ale'l-Hayâlî.

6. Hediyyetü'l-Huccâc Fi'l-Menâsik: Hac kurallarını anlatan bir eserdir.

7. İkâzu'l-Kurrâ: Kur'ân-ı Kerîm'i güzel okumayla ilgilidir.

8. Levâmi'u'l-Bedr: İmam Şâtıbî'nin Kur'ân ayetlerinin sayısı hakkındaki Nâzımetü'z-Zehr adlı kasidesinin şerhidir.

9. Mahmûdiyye.

10. Mecâlisü'l-Mevâ'iz.

11. Mecmû'atü'l-Fevâ'id.

12. Menâkıb-ı Ebu'l-Hasan Şâzelî Tercümesi.

13. Menâkıb-ı Hâlidiyye: Ebû Eyyûb-ı Ensârî'nin ve türbesi yakınındaki 16 kişinin biyografilerini içerir.

14. Miftâhu's-Sa'âdeti'l-Medîne: Medîne-i Münevvere'nin fazileti hakkındadır.

15. Minhatü'l-Bârî: Molla Alî El-Kârî'nin topladığı iki kelimeli ehâdîs-i erba'îne yazdığı şerhtir.

16. Muharrem Tekmilesi: Arap diline ait Kâfiye şerhinin yarım kalan hâşiyesinin tekmilesidir. 1259, 1266, 1274 ve 1283'te İstanbul'da basılmıştır.

17. Nasâyihu'l-Mülûk: Devlet adamlarına öğütleri ihtiva eder.

18. Rahmâniyyetü Mine't-Tefsîr.

19. Risâle-i Hâdimî Şerhi: Sülûk-i Nakşbendiyye'ye dair Hâdimî'nin risalesinin şerhidir.

20. Silsiletü'z-Zeheb'in Arapça Şerhi'nin Tercümesi.

21. Şerh-i Ehâdîs-i Erba'în: Hayâtî Efendi'nin bir araya getirdiği Ehâdîs-i Erba'în'in şerhidir.

22. Şerh-i Ehâdîs-i Kudsiyye: Veliyyüddîn Efendi'nin topladığı ehâdîs-i kudsiyyeye şerhtir.

23. Şerh-i Ehâdîs-i Hâlid bin Zeyd El-Ensârî: Hâlid bin Zeyd'den mervî olan hadislerin şerhi.

24. Şerh-i İmtihânu'l-Ezkiyâ: Arapça Nahiv'den bir eserin şerhidir.

25. Şerh-i Mir'âtu'n-Nâzırîn: Amasyalı Âkif-zâde'nin aynı adlı eserinin şerhidir.

26. Şerh-i Risâle-i Fezâ'il-i Cemâ'at: Mestci-zâde'nin aynı adlı risalesinin şerhidir.

27. Şerh-i Mîzâni'l-Kurrâ'i'l-Aşere.

28. Tefsîr-i Sûre-i Feth: Fetih Suresi'nin Tefsiridir.

29. Tercüme-i Nefehâtü'l-Abîrü's-Sârî Fî Fezâ'il-i Ebî Eyyûbi'l-Ensârî: İmam Suyûtî'nin öğrencilerinden Ahmedü'l-Ensârî'nin aynı adlı eserinin tercümesidir.

30. Tezkiretü'r-Rumât: Ok atmanın fazileti, talim ve taallümü hakkındaki 40 hadîs-i şerîfin tercümeleridir. 1263 yılında basılan Mustafa Kânî'nin Telhîsü Resâ'ilü'r-Rumât adlı eserinin baş kısmındadır.

31. Tuhfetü'l-İmâm Fî Fezâ'ili's-Sıyâm: Orucun faziletleri hakkındadır.

Bilmen, Ömer Nasuhi (1974). Büyük Tefsir Tarihi. C. II. İstanbul.

Bursalı Mehmed Tahir (1333). Osmanlı Müellifleri. C. I. İstanbul.

Mehmed Süreyya (1311). Sicill-i Osmânî. C. III. İstanbul.

Turgut, Ali (1988). "Abdullah Eyyûbî". İslam Ansiklopedisi. C. I. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 102.