Madde Detay

Âfitâbî’nin asıl adı ve ailesi hakkında kaynaklarda bilgi yoktur. Şairin doğum yerini Latîfî (1314: 93) Amasya, diğer tezkireciler Tosya olarak kaydetmiştir. Medrese öğrenimini tamamladıktan sonra tarikat yoluna girerek “ilm-i bâtın”ı da tahsil eden Âfitâbî, II. Bâyezîd Amasya’da şehzade iken ona intisap ederek yakınlık kurmuş ve şehzadenin musahipleri arasında yer almıştır. Önceleri II. Bâyezîd tarafından ilim ve irfanıyla çok takdir edilen ve desteklenen şair, Latîfî ve Âlî’nin bildirdiğine göre bazı çekemeyenlerin nifak sokmalarıyla padişahtan uzaklaştırılmıştır. Birkaç akçeyle emekli edildikten sonra ömrünü Amasya ve civarında halka vaaz ve nasihatte bulunmakla sürdürmüştür. Kaynaklarda bir taraftan halka vaaz verdiği, aynı zamanda ahaliden uzak uzlet köşesine çekilerek ömrünü tamamladığı kaydedilmiştir. Amasya’da ölen şairin vefat tarihi verilmemiştir. Ancak uzun bir ömür sürdüğü bildirilmiştir. Sadettin Nüzhet Ergun (1936: 8), onun 1494’e kadar yaşamış olması gerektiğini ifade etmiştir. Latîfî’nin (1314: 93) “Meşâhîr-i şuarâdan ve a’yân-ı fusehâdandur” dediğine bakılırsa Âfitâbî’nin, devrinin tanınmış şairlerinden olduğu söylenebilir. Dîvân’ından söz edilmişse de eserin herhangi bir nüshasına rastlanmamıştır. Şairin Pervâne Bey Mecmû’ası’nda dört, Edirneli Nazmî’nin Mecma’u’n-Nezâ’ir’inde iki şiiri yer almaktadır.

Cunbur, Müjgan (2002). “Âfitâbî”. Türk Dünyası Edebiyatçılar, Yazarlar ve Şairler Ansiklopedisi. C. 1. Ankara: AKM Yay. 432.

Ergun, Sadettin Nüzhet (1936). Türk Şairleri. C. 1. (yyy.)

İsen, Mustafa (hzl.) (1994).Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. Ankara: AKM Yay.

Köksal, M. Fatih (hzl.) (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf [erişim tarihi: 20.07.2013].

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (Hzl.) (2001). Tuhfe-i Nâilî - Divân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C. II. Ankara: Bizim Büro Yay.

Kutlar Oğuz, Fatma Sabiha, M. Çakır, H. Koncu (hzl.) (2012). Mehmed Tevfik, Kâfile-i Şu’arâ. İstanbul: Doğu Kütüphanesi.

Kutluk, İbrahim (hzl.) (1997). Beyâni Mustafa bin Carullah, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: TTK Yay.

Kutluk, İbrahim (hzl.) (1989). Kınalı-zâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. C. 1. Ankara: TTK Yay. 

Latîfî (1314). Tezkire-i Latîfî. İstanbul.

Meredith-Owens, G. M. (hzl.) (1971). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (Meşâ’irü’ş-Şu’arâ or Tezkire of Âşık Çelebi). London: Brydone Printers Ltd. vr. 45a.

Pervâne Bey. Mecmû’a-i Nezâ’ir. Topkapı Sarayı Kütüphanesi. Bağdat. No. 406. vr. 149a, 246a, 561b, 569a.

Sehî (1325). Tezkire-i Sehî. İstanbul.

Şemseddîn Sâmî (1306). Kâmûsu’l-A’lâm. C. 1. İstanbul.

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. (1977). C.1. “Âfitâbî”. İstanbul: Dergâh Yay. 40.

Yaltkaya, Şerefeddin, R. Bilge (hzl.) (1971). Kâtip Çelebi, Keşf-el-Zunûn. C. 1. İstanbul: MEB Yay.

Gazel

Ka’be-i kûyuna yol vir ana kim yol varamaz

Bitür anun dilegin kim dileyüp bildüremez

Çekdi çâk eyledi ten cübbesini mevt henûz

Dûstun dest-i gamından yakamı kurtaramaz

Cevr okın atar iken yâr kemânveş bile mi

Sıyabilür ne içün kolları ile saramaz

Tokanam dir dil-i uşşâk-ı perîşâna meger

Ol perî şâne ile zülfin anunçün taramaz

Var mı bir gün ki güneş şehre düşüp ahşama dek

Kû-be-kû der-be-der ol mâh-likâyı aramaz

Olmadı derdüme emse lebün emsem bârî

Tâkatüm kalmadı hayr itmege hâlüm yaramaz

Âftâbî toga devlet güneşi bir gün ola

Hak Te’âlâ kulını kahr ile dâyim karamaz

(Köksal, M. Fatih (hzl.) (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf [erişim tarihi: 20.07.2013]. 1066.)