Madde Detay

21 Nisan 1927'de Diyarbakır'ın Hançepek semtinde doğan Ahmed Arif, Kerküklü bir baba ile Diyarbakırlı bir annenin çocuğudur. Asıl adı Ahmed Önal'dır. Annesi Sâre Hanım’ın, Ahmed Arif iki yaşındayken vefat etmesi üzerine babası Arif Hikmet Bey, Arife Hanım ile evlenmiştir. Şair, babasının memuriyetinden dolayı birçok şehir gezmiş, ortaokulu Urfa’da, liseyi Afyon’da yatılı bir okulda tamamlamıştır. Çocukluğundan itibaren şiire ilgi duyan Ahmed Arif’in ilk şiiri "Gözlerin", 1942’de şair lise yıllarındayken Afyon Halkevi Dergisi’nde yayımlanmıştır. Askerliğini İstanbul Riva’da yapan şair, 1947 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde felsefe bölümüne başlamış; ancak ilki 1950’de, ikincisi 1952-1953’te olmak üzere iki kez hapse girdiği için eğitimini tamamlayamamıştır. 38 ay tutuklu kalan Ahmed Arif, hapisteyken babası Arif Hikmet Bey’i kaybetmiştir. Ekim 1954’te tahliye edilmiştir. Çeşitli gazete ve dergilerde düzeltmenlik yapmıştır. Şiirleri Pazar Postası başta olmak üzere birçok dergide yayımlanmıştır. 1967’de Aynur Hanım ile evlenmiş, bu evlilikten Filinta isimli oğlu dünyaya gelmiştir. 1968 yılında ilk ve tek şiir kitabı Hasretinden Prangalar Eskittim yayımlanmıştır. Bu kitabıyla geniş kitlelere ulaşma imkânı bulmuştur.  Ahmed Arif, 64 yaşındayken, 2 Haziran 1991’de geçirdiği kalp krizi sonucu Ankara’da vefat etmiştir. Mezarı, Ankara Cebeci Asri Mezarlığı'ndadır.

Ahmed Arif’in şiirlerinin ana eksenini, toplumcu gerçekçilik ve Marksist estetik oluşturur. Sosyal meselelere, siyasî gelişmelere duyarlılığın, şairanelik ve sanatla bileşimi Ahmed Arif’in poetikasının özetidir. Nazım Hikmet, Ahmed Arif’in en çok beğendiği ve etkilendiği şairdir. Marksist estetiğin vazgeçilmezleri olan işçi ve köylülerin sıkıntıları, eşitlik ve adalet arayışı, haksızlığa karşı mücadele ve özgürlük arzusunun yanı sıra özlem, umut, aşk, sevgi ve tabiat, Ahmed Arif’in şiirlerinde en çok işlediği temalardır.

Tabiat, Ahmed Arif’in şiirlerinde önemli bir yere sahiptir. Özellikle doğup büyüdüğü Güneydoğu Anadolu coğrafyası ve Çukurova, şairin şiirlerindeki etkili ve gerçekçi tabloların önemli bir kısmını oluşturur. Ahmed Arif’in şiirlerindeki insan-coğrafya diyalektiği, coğrafyanın, insanın kaderi olduğu düşüncesinin edebî görünümüdür: “… Çukurovam, / Kundağımız, kefen bezimiz…” (Arif 2011: 23). Ahmed Arif’in eserlerinde tabiatı sıklıkla işlemesinde, toplumcu şairlerde yoğun olarak gözlenen halk edebiyatı etkisinin payı vardır. “Cemal Süreya’ya göre Ahmet Arif şiirlerinde Doğu Anadolu’nun, sınır boylarının yersel görüntüleri içinde oraların türkülerini kalkındıran bir şairdir.” (Kaplan 2011: 482).

Ahmed Arif’in şiir yazdığı yıllar siyaset-edebiyat ilişkisinin, sanatçıların siyasete duyarlılığının en yoğun olduğu zamanlardır. “Ahmed Arif’in kitabının baskı sayısı da 1968 sonrası siyasi ortamın edebiyat ile ilişkisini gösteren en anlamlı göstergelerdendir.” (Enginün 2010: 116).  “Şiir iklimini, söyleme tarzını ve imgelem yapısını, Anadolu toprağının geleneksel birikiminden alan şair, toplumcu bir kimliği olmasına rağmen sloganik ve vaazcı bir söylemden uzaktır.” (Korkmaz ve Özcan 2011: 305). Şairin ideolojisi, estetiğin ve sanatsal ögelerin önüne geçmemiştir.

Ahmet Arif, şiirlerinde ahengi ve ritmi sağlamak için redif ve kafiyeye; ses, kelime ve cümle tekrarlarına yer verir. Şiirlerindeki ahenk ve müzikalite şairin birçok şiirinin bestelenmesini sağlayan etmenlerdendir. Ahmed Arif, özgün duygu, düşünce ve imgelerle, alışılmamış bağdaştırmalarla, samimi bir anlatımla şiirlerini yazmış, Cumhuriyet dönemi Türk şiirinde bu özellikleriyle yer edinmiştir. Lise yıllarında yazdığı ve ölümünden sonra yayımlanan şiirlerinde hece ölçüsünü kullanmışsa da Hasretinden Prangalar Eskittim kitabında yer alan bütün şiirlerini serbest vezin ve serbest nazımla yazmıştır. Bu şiir kitabının içinde sırasıyla “Sevdan Beni”, “İçerde”, “Karanfil Sokağı”, “Yalnız Değiliz”, “Merhaba”, “Hani Kurşun Sıksan Geçmez Geceden”, “Akşam Erken İner Mahpushaneye”, “Suskun”, “Ay Karanlık”, “Vay Kurban”, “Unutamadığım”, “Kara”, “Bu Zindan, Bu Kırgın, Bu Can Pazarı”, “Uy Havar!”, “Anadolu”, “Leylim Leylim”, “Hasretinden Prangalar Eskittim”, “Diyarbekir Kalesinden Notlar ve Adiloş Bebenin Ninnisi”, “Otuzüç Kurşun” şiirleri yer alır. Ahmed Arif'in ilk ve tek şiir kitabına adını veren “Hasretinden Prangalar Eskittim” şiiri, şairin şiir dünyasını temsil gücüne sahip bir eserdir.

2003 yılında yayımlanan Yurdum Benim Şahdamarım adlı kitap, Ahmed Arif'in Hasretinden Prangalar Eskittim kitabında yer almayan, fakat çeşitli dergilerde yayımlanan; ayrıca şairin yayımlamayı düşündüğü, ancak ömrünün vefa etmediği ikinci şiir kitabı için hazırladığı şiirleri içermektedir.  Şiir kitabının yanı sıra Ahmed Arif’in Cemal Süreya'ya yazdığı mektuplar 1992 yılında, Leyla Erbil’e yazdığı mektuplar 2013 yılında yayımlanmıştır.