Madde Detay
Burhan Arpad
Ahmet Hisarlı, Birisi
(d. 19 Mayıs 1910 / ö. 3 Aralık 1994)
Yazar, Çevirmen
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Bursa/Mudanya’da doğdu. İsmail Hakkı Bey’le Ayşe Süreyya Hanım’ın oğludur. İlköğrenimini Rehber-i Tahsil Nümune Mektebi’nde, ortaöğrenimini Orta Ticaret Mektebi’nde tamamladı (1927). Babasının erken ölümü üzerine genç yaşta hayata atıldı. 1925-1928 yılları arasında sinema makinistliği yaptı. Tekel Cibali Tütün Fabrikası’nda muhasebe memuru (1928-1935), Tekel Genel Müdürlüğü’nde mutemet olarak (1936-1943) çalıştı. Salah Birsel ve İhsan Devrim’le ABC Kitabevi’ni (1943), daha sonra tek başına Arpad Yayınevi’ni kurdu (1945-1946). Memleket, Hürriyet ve Vatan gazetelerinde muhabir, röportaj ve fıkra yazarı olarak çalıştı (1947-1962). Berlin Film Festivali’nde jüri koltuğuna oturdu (1961, 1964). Gazetecilikten ayrıldıktan sonra hayatını serbest yazar ve çevirmen olarak sürdürdü. 1970’ten ölümüne kadar Cumhuriyet gazetesinde köşe yazıları kaleme aldı.
Gezi Günlüğü ile Türk Dil Kurumu’nun 1963 yılı deneme, eleştiri gezi ödülünü kazanan Arpad, Bulgaristan Cumhuriyeti Kiril Kardeşler Kültür Nişanı (1975), Alman edebiyatının seçkin eserlerinden yaptığı çevirilerden dolayı Federal Almanya Cumhuriyeti Birinci Derece Liyakat Madalyası (1985), Burhan Felek Basın Hizmet Ödülü (1985), Avusturya Cumhuriyeti Bilim ve Sanat İçin Birinci Derece Onur Madalyası (1987) aldı (Arpad 2001: 8).
Türk edebiyatında hikâyeleriyle tanınmış bir yazardır. İlk yazısını, Servet-i Fünun-Uyanış’ta “Güzel Hisarımda” başlığıyla mensur şiir türünde yayımlamıştır (Temmuz 1936). Daha sonra İnanç, Yığın, Adımlar, Yurt ve Dünya, Yürüyüş, Yeditepe, Türk Dili, Varlık dergilerinde hikâye başta olmak üzere gezi ve eleştiri yazıları kaleme almıştır (Necatigil 1985: 45).
İlk kitabı, gündelik işleriyle meşgul şehir insanının hayatını dokuz farklı hikâyede anlattığı Şehir-9 Tablo (1940)’dur. Hikâye türündeki ikinci eseri Dolayısıyla (1955)’dır. “Sinema salonlarından gazete ve duvar ilanlarına kadar bir büyük şehrin” dört yılını anlatan bu kitaptaki hikâyelerin başlıca özelliği, asla bağdaşmayacak zıtlıkların şehir yaşamına ne derece egemen olduğunu yansıtmaktır (Arpad 1970: 46). Arpad’ın Son Perde veya Komik-i Şehir (1961) adlı kitabı ise ilk ikisinden konu ve yapı bakımından farklıdır. Bu eserde, Naşit Özcan’ın hayatı biyografik hikâye türünde kaleme alınmıştır. Alnımdaki Bıçak Yarası (1964), yazarın ilk başta hikâye olarak düşündüğü daha sonra romana dönüştürdüğü kitabıdır. İlk iki hikâye kitabıyla aynı çizgide değerlendirilebilecek bu roman, bir aşk hikâyesinin yanı sıra çevreleri, hayat mücadeleleri ve tutkularıyla İstanbul’da yaşayan sıradan insanların hayatlarını ve şehrin arka sokaklarını anlatır. Taşı Toprağı Altın (1966) ve Yeditepe Olayları (1974), yazarın Son Perde veya Komik-i Şehir adlı hikâye kitabı hariç tutulacak olursa, diğerleriyle aynı kategoridedir. 1940 kuşağının toplumcu gerçekçi yazarları arasında anılan Burhan Arpad, hikâyelerinde ve romanında realist bir yaklaşımla, büyük şehirlerde yaşayan “küçük insan”ın yaşamından kesitler sunmuştur. Ayrıca hikâyelerinde teknik, yapı ve anlatım bakımlarından yenilik getirmeyi denemiş, “kuru denebilecek dümdüz bir anlatımla da lirizm yapılabileceğini” göstermek istemiştir (TDEA 1977: 160).
Modern Alman ve Avusturya edebiyatlarından kendi adıyla ve Ahmet Hisarlı müstearıyla elliye yakın kitap çevirmiştir.
Burhan Arpad, “tuluât, operet ve öncü tiyatronun bir arada yaşadığı sanat ortamının kendine özgü yaşamını” canlı tablolar hâlinde Perde Arkası (1959), Operet: 8 Tablo (1964), Oyun: 6 Tablo (1966) adlı kitaplarında göz önüne çıkarmıştır (Seyda 1970: 49). İlk Gece (1962)’de ise tiyatro eleştirilerini bir araya getirmiştir. Çeşitli dünya ülkelerine yaptığı seyahatlere yönelik izlenimlerini Tuna’dan Şimal’e Avrupa (1953), Uçuş Günlüğü (1959), Gezi Günlüğü (1962) ve Avusturya Günlüğü (1963) adlarıyla yayımlamıştır. Gazete yazılarından ve hatıralarından oluşan kitapları Günü Gününe (1962), Hesaplaşma (1976) ve Yok Edilen İstanbul (1983)’dur. Yazarın İstanbul üzerine kaleme aldığı çeşitli yıllardaki yazıları, oğlu Ahmet Arpad tarafından Bir İstanbul Var İdi (2011) adıyla derlenmiştir.
Kaynakça
“Burhan Arpad" Maddesi (1977). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. İstanbul: Dergah Yay. C. 1. s. 160-161.
Arpad, Burhan (2001). Perde Arkası (Haz. Ahmet Arpad). İstanbul: Doğan Kitap.
Işık, İhsan (2007). “Burhan Arpad”. Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi. Ankara: Elvan Yay. C. 1. s. 347.
Kurdakul, Şükran (1973). Şairler ve Yazarlar Sözlüğü. Ankara: Bilgi Yayınevi.
Necatigil, Behçet (1985). Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü. İstanbul: Varlık Yay.
Seyda, Mehmet (1970). Edebiyat Dostları. İstanbul: Kitapçılık Ticaret Ltd. Şti.
Yalçın, Murat (2010). “Burhan Arpad”. Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi. C. 1. İstanbul: Yapı Kredi Yay.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DR. İBRAHİM ÖZENYayın Tarihi: 11.07.2018Güncelleme Tarihi: 09.07.2021
Yayın Tarihi: 11.07.2018Güncelleme Tarihi: 09.07.2021
Güncelleme Tarihi: 09.07.2021
| Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
|---|---|---|---|
| Şehir-9 Tablo | İnanç Neşriyat / İstanbul | 1943 | Hikâye |
| Allahsız Gençlik | Tan Matbaası / İstanbul | 1943 | Çeviri |
| Eyub | ABC Kitabevi / İstanbul | 1943 | Çeviri |
| İnsanları Seveceksin | Akka Kitabevi / İstanbul | 1943 | Çeviri |
| Yalnızlık Kâbusu | Yokuş Kitabevi / İstanbul | 1944 | Çeviri |
| Köyün Çocuğu | Maarif Vekilliği Yay. / Ankara | 1944 | Çeviri |
| Alman Faşizminin Perde Arkası | Arpad Yayınevi / İstanbul | 1945 | Çeviri |
| İnsanlık Tarihinde Yıldızın Parladığı Anlar: 12 Tarihi Minyatür | Arpad Yayınevi / İstanbul | 1945 | Çeviri |
| Muhlis Sebahaddin: Hayatı, Eserleri, Musikimizdeki Yeri | Arif Balat Kitabevi / İstanbul | 1947 | Biyografi |
| Tenasül Hayatımızda Bozukluklar | Arif Balat Kitabevi / İstanbul | 1949 | Çeviri |
| Ada Karyesinden Sakarya Vilayetine | Adapazarı Şehrini Kalkınma ve Güzelleştirme Der. / Adapazarı | 1953 | Derleme |
| Tuna’dan Şimal’e Avrupa | Yeditepe Yay. / İstanbul | 1953 | Gezi Yazısı |
| Esrarlı Gece | Türkiye Yayınevi / İstanbul | 1954 | Çeviri |
| Dolayısıyla | Yeditepe Yay. / İstanbul | 1955 | Hikâye |
| Hayat Kıvılcımı | Arif Bolat Kitabevi / İstanbul | 1955 | Çeviri |
| Buddenbrook Ailesi | Altın Kitaplar / İstanbul | 1955 | Çeviri |
| Sonu Gelmeyen Yol | Varlık Yay. / İstanbul | 1956 | Çeviri |
| Garp Cephesinde Yeni Bir Şey Yok | Arif Bolat Kitabevi / İstanbul | 1956 | Çeviri |
| Perde Arkası | Yeditepe Yay. / İstanbul | 1959 | Deneme |
| Uçuş Günlüğü | Yeditepe Yay. / İstanbul | 1959 | Gezi Yazısı |
| Dünyanın Dört Bucağından Dostlar: Bir Hayvanat Bahçesinin Romanı | Doğan Kardeş Yay. / İstanbul | 1959 | Çeviri |
| Sarı Dünya | May Yay. / İstanbul | 1960 | Çeviri |
| Son Perde veya "Komik-i Şehir" | Düşün Yayınevi / İstanbul | 1961 | Hikâye |
| Batı’da Toplu Sözleşme ve Basın Sendikaları | İstanbul Gazeteciler Sendikası / İstanbul | 1962 | Araştırma |
| Gezi Günlüğü | Yeditepe Yay. / İstanbul | 1962 | Gezi Yazısı |
| Günü Gününe | Yeditepe Yay. / İstanbul | 1962 | Derleme |
| İlk Gece | Yeditepe Yay. / İstanbul | 1962 | Eleştiri |
| Lizbon'da Gece | Arif Bolat Kitabevi / İstanbul | 1963 | Çeviri |
| Avusturya Günlüğü | Yeditepe Yay. / İstanbul | 1963 | Gezi Yazısı |
| Operet: 8 Tablo | İzlem Yay. / İstanbul | 1964 | Deneme |
| Gazetecinin El Kitabı | Gazeteciler Cemiyeti / 1964 | 1964 | Çeviri |
| Dünün Dünyası | Milli Eğitim Basımevi / İstanbul | 1964 | Çeviri |
| Almanya'da Milliyetçi Sosyalizm | Evran Yay. / İstanbul | 1965 | Çeviri |
| Oyun: 6 Tablo | Dönem Yay. / İstanbul | 1966 | Deneme |
| Taşı Toprağı Altın | İzlem Yay. / İstanbul | 1966 | Hikâye |
| Gece Yarısı Bir Gemi | Fahir Onger Yay. / İstanbul | 1966 | Çeviri |
| Günümüz Alman Hikâyeleri | İzlem Yay. / İstanbul | 1966 | Çeviri |
| Hikâyeler | Milli Eğitim Basımevi / İstanbul | 1966 | Çeviri |
| Transit | Fahir Onger Yay. / İstanbul | 1967 | Çeviri |
| Yıldızın Parladığı Anlar | Cem Yay. / İstanbul | 1967 | Çeviri |
| Kanayan İspanya | Yankı Yay. / İstanbul | 1967 | Çeviri |
| Friderike’ye Mektuplar | Yankı Yay. / İstanbul | 1967 | Çeviri |
| Stefan Zweig: Hayatı ve Eserleri, Eserlerinden Seçmeler | Kitapçılık Ticaret Limited Şirketi Yay. / İstanbul | 1967 | Biyografi |
| Ölüler Genç Kalır | Altın Kitaplar / İstanbul | 1968 | Çeviri |
| Alnımdaki Bıçak Yarası | Altın Kitaplar / İstanbul | 1969 | Roman |
| Merhamet | Altın Kitaplar / İstanbul | 1969 | Çeviri |
| Fransız İhtilâlinde Bir Politikacının Portresi: Fouché | Cem Yay. / İstanbul | 1969 | Çeviri |
| Yürek Çöküntüsü | Cem Yay. / İstanbul | 1970 | Çeviri |
| Tedirgin Hayat | Milliyet Yay. / İstanbul | 1971 | Çeviri |
| Parçalanmış Üçgen | Milliyet Yay. / İstanbul | 1971 | Çeviri |
| Dönüş Yolu | Arif Bolat Kitabevi / İstanbul | 1972 | Çeviri |
| Çağdaş Avusturya Edebiyatı Antolojisi: Roman ve Hikâye | Bozok Yay. / İstanbul | 1972 | Çeviri |
| Acımak | Altın Kitaplar / İstanbul | 1973 | Çeviri |
| Yeditepe Olayları | Divan Matbaacılık / İstanbul | 1974 | Hikâye |
| Yıldızın Parladığı Anlar | Cem Yay. / İstanbul | 1974 | Çeviri |
| Tütün | May Yay. / İstanbul | 1976 | Çeviri |
| Hesaplaşma | May Yay. / İstanbul | 1976 | Hatıra |
| Proleter Devrimci Dimitrof | May Yay. / İstanbul | 1977 | Çeviri |
| Barış ve Kurtlar: Antoloji | May Yay. / İstanbul | 1977 | Çeviri |
| İstanbul: Yok Edilen Kültür Mirası | İmar ve İskan Bak. / Ankara | 1979 | Araştırma |
| Yok Edilen İstanbul | Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu / İstanbul | 1983 | Derleme |
| Stefan Zweig’in Fredrika’ye Mektupları | Düşün Yayınevi / İstanbul | 1983 | Çeviri |
| Tütün | Can Yay. / İstanbul | 1985 | Çeviri |
| Avusturya Günlüğü | Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu / İstanbul | 1988 | Gezi Yazısı |
| Amok Koşucusu | Can Yay. / İstanbul | 1990 | Çeviri |
| İşçi Sınıfının Evladı Dimitrov | Ceylan Yay. / İstanbul | 1997 | Çeviri |
| Bir İstanbul Var idi | Doğan Kitapçılık / İstanbul | 2000 | Derleme |
| Yakıcı Sır: Öyküler | Evrensel Basım Yayım / İstanbul | 2004 | Çeviri |
| Yaşadığımı İtiraf Ediyorum | Evrensel Basım Yayım / İstanbul | 2004 | Çeviri |
| Alman Edebiyatı Öykü Antolojisi | Dünya Yay. / İstanbul | 2005 | Antoloji |
| Uçup Gitmediler: Alman Edebiyatından Denemeler ve Tartışmalar | Papirüs Yay. / İstanbul | 2005 | Antoloji |
| Unutulmuş Düşler | Everest Yay. / İstanbul | 2011 | Çeviri |
İlişkili Maddeler
| Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
|---|---|---|---|---|
| 1 | NESÎB, Gazzî-zâde Mustafa Nesîb Efendi | d. 1722-1723 - ö. 24.10.1787 | Doğum Yeri | Görüntüle |
| 2 | ÖMER, Karakaş-zâde Ömer b. Mehmed | d. ? - ö. 1637 | Doğum Yeri | Görüntüle |
| 3 | AYÂNÎ, Bursalı | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
| 4 | İdris Ahmet Pura | d. 1910 - ö. 1975 | Doğum Yılı | Görüntüle |
| 5 | Celâleddin Ezine | d. 1910 - ö. 6 Ocak 1972 | Doğum Yılı | Görüntüle |
| 6 | FETULLA İBAD OĞLU ALLAHVERDİYEV | d. 1910 - ö. 1943 | Doğum Yılı | Görüntüle |
| 7 | SÖHRAB | d. 1909 - ö. 1994 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
| 8 | Ali Rıza Saraçoğlu | d. 1938 - ö. 1994 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
| 9 | Rüştü Şardağ | d. 1917 - ö. 27 Kasım 1994 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
| 10 | Özen Yula | d. 7 Eylül 1965 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
| 11 | Semih Çelenk | d. 27 Eylül 1965 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
| 12 | Zeynep Çolakoğlu | d. 1984 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
| 13 | Memet Fuat | d. 16 Şubat 1926 - ö. 19 Aralık 2002 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
| 14 | Ergin İnan | d. 14 Kasım 1943 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
| 15 | Ali Galip Yener | d. 1963 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
| 16 | Şehbenderzâde Ahmet Hilmi | d. 1862-63 - ö. 16 Ekim 1914 | Madde Adı | Görüntüle |
| 17 | Ahmet Şenol Alkılıç | d. 11 Eylül 1970 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
| 18 | Ahmet Hamit Ongunsu | d. 1885 - ö. 29 Ağustos 1967 | Madde Adı | Görüntüle |