Madde Detay

Arif Ay, dokuz kardeşin ilki olarak Niğde’nin Bor İlçesinin Balcı köyünde dünyaya geldi. Dedesi Hüseyin Bey, Çanakkale Savaşı’nda şehit oldu, babaannesi Azize Hanım ise geçirdiği tifo hastalığı sebebiyle hayatını kaybetti. Babası Necip Ay (1913-1992) üç erkek kardeşin ortancasıydı. Annesi Hava Hanım (1931-2015) çiftçilikle uğraşan bir sülalenin kızıydı (Savaş 2016: 2-4). Necip Ay, okuma yazmayı askerde öğrenmişti, Havva Hanım ise okuma yazma bilmeyen sözlü kültür içerisinde yetişmiş bir anneydi. Yedi yaşına kadar anne ve babası ile birlikte köyünde yaşayan Arif Ay, okuma yazmayı okula gitmeden evvel babasından öğrendi (Karaca 2015: 1).

Öğrenim hayatına Balcı’da başlayan şair, ilkokul eğitimini üçüncü sınıfa kadar burada sürdürdü. Dördüncü, beşinci sınıfları ve ortaokulu Ankara’da Balgat İlkokulu/Ortaokulunda tamamladı. Lise öğrenimine Bahçelievler Cumhuriyet Lisesinde başlayan Arif Ay, daha sonra Bor’a dönerek Şehit Nuri Pamir Lisesinde öğrenimini üçüncülükle tamamladı. 1972’de Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesine kaydını yaptırdı ancak 1973'te, çalışmak zorunda olduğu için derslere devam edememesi nedeniyle kaydı silindi. Tekrar sınava giren şair, 1974’te Gazi Eğitim Enstitüsünün Türkçe Bölümünü kazandı ve aynı yıl memuriyete başladı. Askerlik tecil belgesi alamadığı için üniversiteden kaydı silinen şair tekrar sınava girdi, 1975'te Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesini kazandı ve bir yıl okuduktan sonra çıkan aftan faydalanarak tekrar Ankara’ya Gazi Üniversitesine döndü. Gazi Üniversitesinde yüksek lisans yaptı. (Savaş 2016: 17-18).

Arif Ay, lise yıllarında Bor’dayken muhabirlik, haritacılık gibi pek çok alanda çalıştı. Üniversite öğrencisiyken 1974’te Türkiye Çimento ve Toprak Sanayi Genel Müdürlüğünde kütüphane memuru olarak atandı. Aynı yıldan itibaren iki yıl Milli Türk Talebe Birliği Ankara Başkanlığı yaptı. Kasım 1982-Şubat 1983 arasında askerlik görevini ifa etti. 1990’da Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu’na eğitim müdürü oldu ve yine aynı kurumda başkanlık müşaviri görevini sürdürdü. 1993’te Kırıkkale Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesine öğretim görevlisi olarak atandı. 1999'dan buya Başkent Üniversitesi'nde öğretim görevlisi olarak çalışma hayatını sürdürmektedir.

Arif Ay, şiire Bahçelievler Cumhuriyet Lisesindeyken edebiyat öğretmeni Nesrin Kocatürk’ün teşvikiyle başladı. Daha sonra Borun Sesi, Niğde Hâkimiyet gazetelerinde şiirleri ve haber yazıları yayımlandı (Ay 2013: 44). Ankara’ya dönüp üniversiteye başladığı yıllarda İzmir’de Gündüz Sevilgen tarafından çıkartılan Tek Yol dergisinin Ankara temsilciliğini yaptı (Yıldız, Güven 2013: 2). Niğde’deki şiir çalışmalarından sonra ulusal yayın organlarındaki ilk şiiri Gelişme dergisinde yayımlandı (“Gün Dönerken Kente”, S. 7, Güz 1974). 1972’de Nuri Pakdil’le tanışan Arif Ay’ın Edebiyat dergisindeki ilk şiiriyse “Denizi Giymek” başlığıyla 1975’te yayımlandı ve bundan sonra aynı dergide çeşitli yazı ve şiirlerini yayımlamayı sürdürdü. 1977-1984 arası Edebiyat dergisinin ikinci döneminde sahipliğini ve sorumlu müdürlüğünü üstlendi. Edebiyat kapandıktan sonraysa yazı ve şiirlerini Yedi İklim, Ayane, İkindi Yazıları, Kırağı, Kaşgar, Ünlem, Hece, Kırklar, Edebiyat Ortamı dergilerinde sürdürdü. 1 Mart 2010-1 Mart 2015 arasında Edep dergisini çıkardı ve 2016-2018 yıllarında da Edebiyat Ortamı dergisi genel yayın yönetmenliğini üstlendi. Ayrıca Yeni Şafak, Sağduyu ve Milli Gazete’de köşe yazarlığı yaptı.

İlk şiir kitabı Hıra (1978), daha sonra Dosyalar (1980) ve Şiirin Kandilleri (1983) Edebiyat Dergisi Yayınları tarafından yayımlandı. Hıra’daki şiirler Batı’nın kendine özgü sömürü düzeninin toplumumuzda da karmaşaya yol açtığını dile getirdi (Uyguner 1979: 74). Dosyalar’da yakın tarihte vuku bulan zulümler gür bir sesle işlenirken Şiirin Kandilleri’nde poetik anlamda saf şiire yöneldi. İlk toplu şiirleri Gökyüzü Saatleri adı ile yayımlandı (1986). 1989’da yayımlanan İma Kitabı’nda, bireyin iç dünyasına yönelen ve modern insanı sorgulayan şiirlerini bir araya getirdi. 1991’de tek öykü kitabı olan Saat Yirmi Dörtte Saksafon Dersleri yayımlandı. Burada hayatın çeşitli yönleri mizahi bir anlatıma kavuştu. Edebiyat’ta kaleme aldığı denemeler Gece Yazıları (1991) adıyla bir araya geldi. Burada Edebiyat’ın naif ama bir o kadar “gerilla” sesinin örneklerini sundu (Sayar 1999: 23). Aynı yıl Anne Hikâyeleri Antolojisi’ni hazırladı. Bin Yılın Destanı (1992) ikinci toplu şiir kitabı olarak İz Yayınları tarafından basıldı. 1993’teyse Bosna Alevler İçinde adlı senaryosu çeşitli dillere çevrilip çizgi film olarak gösterime girdi. Arif Ay’ın çeşitli şiirleri 1994’te Londra’da Mevlüt Ceylan’ın çevirisiyle Flowering Sky adıyla yayımlandı. 1995 tarihli otuz yedi şiirden oluşan Yirmi Yaş Şiirleri, şairin acıları kadar sevgilerini, sevdalarını ve sevinçlerini kayda geçirdi (Şahin 1999: 24). Arif Ay Dokuz Kandil’de (1997) toplumun çeşitli kesimlerine ışık tutmuş, toplum üzerinde sevgi ve umut halesi oluşturmuş Gönenli Mehmed Efendi, Necip Fazıl Kısakürek, Fethi Gemuhluoğlu, Sezai Karakoç, Nuri Pakdil, Cahit Zarifoğlu, Halis Altındağ, İlhami Çiçek ve Hasan Aycın üzerine yazdığı şiirleri bir araya getirdi. 2000 tarihli Ateş ve Caz’da Arif Ay, şiirinin izleklerinden olan aşk, mücadele ve direnişi sürdürdü. 2001’de Çocuklara Şiirler ve Anne Şiirleri antolojilerini hazırladı. 1974-2006 arası yayımlanan şiirleri Güne Doğan Koşu (2006) adıyla bir araya getirildi. Şiirimin Şehirleri (2011), İslam medeniyetine başkentlik yapmış şehirleri Amerika’nın Irak’ı işgali üzerine konuşturdu. Arif Ay 2016’da Fuzuli’nin Yalnızlık Arkadaşı: Sezai Karakoç ve Direnişin Klas Hali: Nuri Pakdil kısa biyografilerini yayımladı. Aynı yıl yayımlanan Dipköşe’deyse modernitenin insanın fıtratına aykırı dayatmalarına karşı bir kaçış ve sığınma işlendi (Ay 2016). Arif Ay’ın, Edep dergisinde 2011’de başlayıp 2015’e kadar her ay yayımlanan günlükleri Gün Dökümleri (2017) adı altında toplandı.

Şiirleri her ne kadar hüzünle yoğrulsa da aydınlık ve umut dolu bir çıkış yolu sundu (Sarı 1999: 8). Modern dünyanın geleneği çürütmesi, İslam dünyasının modern dünyada söz sahibi olamamasını dert edinen şair, asr-ı saadet hassasiyetine dönme arzusunu gür bir sesle dile getirdi. İlk ürünlerinden itibaren şiiri estetik ve eylem buluşması olarak gördü ve modernleşen Türkiye’nin somut sancılarını dilden taviz vermeden gündeme taşıdı. Diğer taraftan küçük insanın duyarlılıklarını da şiirinde işledi. Şiirlerini serbest bir biçimde kaleme aldı.