Madde Detay

Ali Çağan, 20 Şubat 1962 tarihinde, Erzurum’un Şenkaya ilçesine bağlı Aydoğdu [Mışeh] köyünde dünyaya gelmiştir. Yörede Âşık Irıza diye bilinen Ali Rıza Çağan’ın oğludur. Ana adı Aslı’dır. Ali ve Aslı çiftinin 13 çocuğu dünyaya gelmiş, beş çocuğu yaşamıştır. Ali Çağan on üç kardeşin dördüncüsüdür. Kendisinden bir büyük ağabeyi 1983'te vefat eder (Vural 2012: 243; Çağan 2019). Çağan, ilkokula köyünde başlar. Ancak babasının 1969'da vefat etmesi sebebiyle, ilkokulun 2. ve 3. sınıflarıyla 4. sınıfın ilk yarısını Karayazı Yatılı Bölge Okulunda, 4. sınıfın ikinci yarısını ise Hınıs Yetiştirme Yurdunda kalarak Hınıs Yatılı Bölge Okulunda okur. 5. sınıfı Hınıs Atatürk İlkokulunda okuyarak buradan mezun olur. Ortaokul 1. ve 2. Sınıfları yine Hınıs Yetiştirme Yurdunda kalarak Hınıs Lisesi orta kısmında okur. 3. sınıfta Erzurum Yetiştirme Yurdunda kalır ve Erzurum Atatürk Lisesinin orta kısmında okuyarak buradan mezun olur (Vural 2012: 243; Vural 2019). Lise öğrenimine Erzurum’da başlar. Erzurum Yetiştirme Yurdunda kalarak Erzurum Atatürk Lisesine devam ederken bir ay geçmeden Rize Öğretmen Lisesini kazandığı bilgisi gelir. Naklini Rize’ye aldırır. Lise 1. ve 2. Sınıfları Rize Öğretmen Lisesinde okur. Ancak 1976 yılında öğretmen liselerinin statüsü değişince bu gelişmelerden sonra 3. sınıfı Gümüşhane Mareşal Çakmak Öğretmen Lisesinde okur ve oradan mezun olur. Böylece tüm orta öğrenimini Hınıs, Erzurum, Rize ve Gümüşhane’de tamamlamış olur. Ali Çağan, ekonomik zorluklarla hayatını sürdürmeye çalışan ailesine fazla yük olmamak ve ailenin geçimine katkı için orta öğrenim öğrenciliği süresince, yaz tatillerinde Şenkaya Karıncadüzü Orman İşletme Şefliğinin tomruk istihsal işlerinde çalışır (Vural 2012: 243; Vural 2019). Lise mezuniyetinden sonra Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi-Bankacılık ve Sigortacılık Yüksek Okuluna kaydolur. Okula devam ederken 1979 yılından itibaren çeşitli inşaat firmalarının muhasebe birimlerinde çalışarak ailesine yük olmadan eğitim masraflarını karşılamaya gayret eder. Yüksek öğrenimini tamamladıktan sonra, çeşitli inşaat şirketlerinde muhasebeci ve yönetici olarak çalışmaya devam eder. Âşık Mahzuni Şerif'in Halk Ozanları Kültür Derneği Genel Başkanı olduğu 1989-1991 yılları arasında bu derneğin genel sekreterlik görevini yürütür. 1 Aralık 1991 tarihinde evlenir. Eşinin adı Meral’dir. 1993 yılında askere alınır. Askerlik görevini Burdur 58. Topçu Er Eğitim Tugayında tamamlar. Pir Sultan Abdal Kültür Derneğinde yönetim kurulu üyeliği, kültür sekreterliği ve onur kurulu üyeliği görevlerinde bulunur (Vural 2012: 243; Vural 2019). Çağan, 23 yıl Ankara’da yaşadıktan sonra 1999 yılının aralık ayının son günü İsveç’e taşınır. 2000 yılından beri Stockholm’de yaşamaktadır (Vural 2012: 243; Vural 2019).

Ali Çağan, âşıklık geleneği ve türkülerle öncelikle babası Âşık Irıza’nın etkisiyle ilkokul yıllarından itibaren ilgilenmeye başlar. Alevi-Bektaşi geleneğinde yaygın olan türlerden “deme” örnekleri yazar. Ancak bunları muhafaza edememiştir. Hayata dair kendisini etkileyen hemen her konuda yazmakla beraber, sevda, taşlama, toplumsal yergi tarzındaki şiirleri çoğunluktadır. Âşık tarzı Türk şiirinin dörtlüklerle kurulu nazım türlerinden güzelleme, koçaklama, taşlama ve ağıt türlerinin hepsinden az çok örnekleri bazen irticalen söylemiş, bazen de yazmıştır. Bütün şiirlerinde hece ölçüsünü kullanır (Vural 2012: 243; Vural 2019). Bağlama çalmayı şahsi gayretleriyle öğrenir. Kendini geliştirmek için 1984'te Musa Eroglu’ndan bağlama dersleri alır. Eroğlu’nu bağlamada ustası olarak kabul etmektedir. Severek dinlediği Âşık Mahzunî, Âşık İhsanî, Âşık Zamanî, Muhlis Akarsu, Arif Sağ, Musa Eroğlu, Âşık Emekçi, Ruhi Su, Zülfü Livaneli ve Ali Asker’den hem bağlama hem de âşıklık konusunda etkilenmiştir. Bu isimler içinde özellikle Âşık Mahzunî’den daha fazla etkilenmiştir. Birçok usta âşıktan izler taşıyan Ali Çağan’ın yetiştirdiği bir çırağı yoktur. Anne ve babasından öğrendiği Aslı ile Kerem ve Köroğlu hikâyelerini bilmektedir.

Ozan-Der’in açtığı “Özgürlük ve Demokrasi” konulu şiir yarışmasında “Biri Demokrasi, Biri Özgürlük”, “Özgürlük ve Demokrasi Uğruna” isimli şiirleri ödüle layık görülmüştür. Sahne çalışmalarına 1988 yılında başlar. Halkevleri, sendikalar, işçi ve memur örgütleri, Pir Sultan Abdal Şenlikleri ile diğer demokratik kitle örgütlerinin yurt içinde ve yurt dışında bulunan kültür etkinliklerine sunucu ve sanatçı olarak katılır. Ayrıca, tek başına ve başkalarıyla birlikte birkaç albüm hazırlar. Televizyon programlarına gece ve şenliklere katılır. Çağan’ın besteleri değişik sanatçılar tarafından da yorumlanmıştır. 2006-2012 yılları arasında çeşitli televizyon programları yapar. Çağan, toplumcu sanat anlayışıyla yazdığı birçok şiirinde sosyal içerikli mesajlarıyla da dikkati çeker. 12 Eylül döneminde muhalif bir ozan olmaya çalışır ve bu dönemde “Özgür Ozan, Çağdaş Ozan, Yetim Ali” mahlaslarını kullanır. Sonradan soyadı “Çağan”ı mahlas olarak kullanmada karar kılar (Vural 2012: 244; Vural 2019).

Bir kısım şiirleri ve kendisiyle yapılan röportajları çeşitli dergilerde yayımlanmıştır. “Sevdaya Yürek Gerek” adıyla bir kaset (1992), “Ozanca-Bu El Sizlere Kalsın” adıyla bir de CD çıkarmıştır (2006). Ali Çağan kendine ait özgün çalışmaları dışında Mehmet İpek ve Hüseyin Karakuş ile birlikte “Gelin Canlar Bir Olalım” adlı bir albüm yapmıştır. Ali Çağan, sosyal ve kültürel faaliyetler kapsamında Sivas Pir Sultan Abdal Şenliklerine, Kırşehir Hacıbektaş Şenliklerine, Mersin-Mut Karacaoğlan Şenliklerine, Kayseri-Develi Seyranî Şenliklerine ve Almanya’nın Köln şehrinde yapılan Ağıttan Umuda adlı organizasyona katılmıştır.