Madde Detay

Almanya'nın Mannheim kentinde dünyaya gelen yazarın asıl adı Mehmet Cem Akaş'tır. 1974 yılında ailesilye birlikte yurda döndü ve İzmit'e yerleşti. İlk öğrenimini Seka İlkokulunda tamamladı. Robert Kolejini 1986'da bitirdikten sonra başladığı Boğaziçi Üniveritesi Kimya Mühendisliği Bölümünden 1991'de mezun oldu. Boğaziçi Üniversitesinde siyaset bilimi üzerine başladığı yüksek lisans eğitimini New York'a giderek Columbia Üniversitesinde siyaset kuramı alanında tamamladı. Boğaziçi Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsünde başladığı doktorasını "Türk Basınında Toplu Siyasal Eylemler (1950-1980)" adlı teziyle 2004'te tamamladı. 1991'den itibaren Yapı Kredi Yayınlarında; çevirmen, düzeltmen, editör, genel yayın yönetmeni ve sanat danışmanı olarak çalışmalarını sürdürdü. 1996-1999 yılları arasında YKY bünyesinde çıkarılan Cogito, kitap-lık ve Sanat Dünyamız dergilerinin yönetmenliğini yaptı. Enis Batur ile birlikte TRT 2'de yayınlanan "Oldukça" adlı programı hazırladı ve kendisi sunuculuğunu yaptı. Cenk Koyuncu ile birlikte Sonkişot'u kurdu. Sabancı Üniversitesinde yaratıcı yazarlık dersleri verdi. G Yayın Grubunun kurucu başkanlığını, Koç Üniversitesi Yayınlarının yönetici direktörlüğünü üstlendi, Ku-Ko Kurgu Kolektifi ve Hayat Bilgisi Okulu’nun kurucuları arasında yer aldı. Hâlen Can Yayınlarında yayın yönetmeni olarak çalışmaktadır. Müzikle de ilgilenen Cem Akaş, İstanbul'da yaşamakta ve yazı çalışmalarını burada sürdürmektedir.

1980'li yılların sonuna doğru hikâye ile yazı hayatına başlayan Cem Akaş, 1990'lı yıllarda daha aktif yazmış ve günümüze kadar hikâye, roman, deneme türünde eserler vermiş bir yazardır. Yazarlığının yanı sıra çevirmen kimliğiyle birçok eseri dilimize kazandırmıştır. Akaş, yazı hayatının ilk yıllarında daha çok Okul dergisindeki yazılarıyla eleştirmenlerin dikkatini üzerine toplamıştır. İlk hikâyesi ise 1987'de Gergedan'da yayımlanmıştır. Bu tarihten itibaren kaleme aldığı hikâye ve denemelerinin yanı sıra çevirilerini; Gergedan, Status, Official, Argos, Descant, Artimento, Mizan, Aries, Fol, Sonkişot, Güldiken, Altzine, İstanbul, Geceyazısı, Milliyet, Adam Sanat, Cogito, Sanat Dünyamız ve kitap-lık gibi süreli yayınlarda yayımlamayı sürdürmüştür. Yazar Noktanın Kesişimleri Antolojisi (1990) adlı ilk hikâye kitabında 1987-1989 yılları arasında yazdığı hikâyeleri bir araya getirmiştir. Akaş, bu kitaptaki metinlerde Enis Batur, Woody Allen, Malamud, Nabokov, Vonnegut, Borges, Cortazar, Oğuz Atay ve Bilge Karasu gibi yerli ve yabancı yazarlardan etkilenmiştir. Yazar, 7 (1192) adlı romanında; sevişmeyi yirmi yedi yaşında öğrenen, bir daha hiç unutmayan, peygamber adayı bir fizikçinin ibret dolu hikâyesinin yanında bir yeraltı dininde çalışan, birinci peygamberin sağ kolu, ikinci peygamberin sevgilisi olan, sonunda dinin yönetimini ele geçirmeye karar veren hırslı ve güzel bir kadının ibret dolu hikâyesini anlatmıştır. Bu romanı, Suç ve Ceza (1992) ve Aşkın Zembereği & Uyandığında Kadın Hâlâ Yanındaydı (2000) izlemiştir. Yazar, bir yandan kurmaca eserler veriken diğer yandan deneme, inceleme-araştırma ve çeviri kitapları yayımlamayı sürdürmüştür.

7 adlı romanıyla 90'lı yıllarda adını duyuran yazar; Olgunluk Çağı Üçlemesi I-Balığın Esir Düştüğü Yer (2000), Olgunluk Çağı Üçlemesi II-Sönmemiş Kireç (2003) ve Olgunluk Çağı Üçlemesi III-Oyun İmparatorluğu (2003) adlı romanlarıyla, serinin adından da anlaşılacağı üzere olgunluk dönemi olarak değerlendirilen eserlerini yayımlamıştır. OIgunluk Çağı Üçlemesi'nin ilk kitabı Balığın Esir Düştüğü Yer, dogmalaşmış estetik değerler taşımaktan öte kaygısı kalmamış elitist sanatın toplumdaki işlevini yitirmesiyle biten çağı izleyen dönemde hegemonyanın sanatı nasıl dönüştürdüğünü, kendi yararına nasıl kullandığını anlatırken estetik düşüncenin geçirdiği evreleri de gösterir. Estetik, sistem tarafindan insanlan hizada tutmayı amaçlayan bir kültür politikasının yanı sıra sisteme karşı girişilen bir devrimin de karakterini belirlemekte önemli rol oynar. Olgunluk Çağı Üçlemesi'nde sanat, aşırı uçlarda dolaşan bir ideolojiyle yoğrulmuş estetizmi kitlelere taşımakla görevlidir. Üçlemenin ikinci kitabı Sönmemiş Kireç, iki yüzyıl sonrasının kentsoylusu ve işçisinin ortaklaşa gerçekleştirdiği bir devriminin anatomisidir. Bu kitap kişileri birbirine yaklaştıran/uzaklaştıran tüm duygulardan arınıktır. Ulay'a göre yazınsal açıdan bakıldığında ikinci kitap roman olarak nitelendirilemez ve siyasal bir tarih belgeseli olarak kurgulanmıştır (Ulay 2003: 15). Üçlemenin son kitabı Oyun İmparatorluğu, ikinci binyılın son "distopya"sının ve Cem Akaş'ın dev yapbozunun paramparça olan son parçasıdır. Ulay, Olgunluk Çağı Üçlemesi'ni ve yazarı şu cümlelerle değerlendirmiştir: "Olgunluk Çağı'nı tanımlayan gelişme ve sonuçlardır. Görülüyor ki sorun modernizmdedir, modernizmin yıkılmasiyla sorun bir ölçüde çözümlenir, muhalefetin kaygıları boşluğu dolduran kuruluş tarafindan benimsenerek siyasal yapı toptan değiştirilir, yazarı bilinmeyen ama daha modernist dönemde kaleme alındığı belirtilen Olgunluk Kitabı'nın öngördüğü toplumsal düzene ulaşılır. Birlik yönetiminin teknolojinin yardımıyla gerçekleştirdiği bu devrimin sonunda monolitik bir siyasi yapı da birleştirilen dünya toplumlarının bir arada tutulabilmesi için temelini bugünün postmodernist yaklaşımından alan bir modernizm öncesine dönüş başlatılır, geçmiş estetize edilerek geleceğe taşınır . Sınıf ayrımı yerini kategorilere bırakır, kültür tekleştirilir. Cem Akaş, geleceğin toplumunda kültürü tek merkezli bir güç olarak betimlerken bugünün postmodernizminin kişisel estetiği öne çıkararak popüler/baskın kültürü çeşitlendirmeyi amaçlayan yaklaşımını da bir geçiş dönemi çabası olarak görür (Ulay 2003).

Akaş, Gitmeyecekler İçin Urbino (2007) ve 19 (2009) adlı romanları ile Tekerleksiz Bisikletler Eksiltmeli Öyküler (2012)'de farklı tekniklere başvurur. Bazen cümle sonlarından birer kelime atarak, bazen öykünün gidişatına sekte vurup kurgunun göbeğini okuyucunun hayalgücüne bırakarak bazen de sadece kısa eylem cümlelerinden kurulu zarfsız, sıfatsız bir öykü kurarak “eksiltmeli” metinleriyle okurunu hayalgücünü zorlar (Ak 2016). Sincaplı Gece (2016) romanıyla okurlarının karşısına farklı tema ve konularla çıkan Cem Akaş, Tekerleksiz Bisikletler Eksiltmeli Öyküler'de kullandığı "eksiltme" tekniğini bu romanda da kullanarak bugünün sosyal medya çılgınlığının, gelecekten farklı bir yansıması üzerinden kapsamlı bir eleştirisini yapmıştır. Ak, bu romanı "Sincaplı Gece; güne dair göndermeleri, dozunda ironisi, alaycı bakışı ile çarpıcı bir karamizah. Fakat bir tarafı da var ki, fantastiğin sularına yelken açıyor. Bu anlamda tam da bugünden çıkabilecek, gerçek ve gerçeküstünün harmanından doğmuş bir metinle karşı karşıyayız." (Ak 2016) cümleleriyle değerlendirmiştir.

Cem Akaş’ın Y (2018) adlı son romanı erkeklerin yeryüzünden silindiği, sadece kadınların yaşadığı ve yönettiği bir dünyanın ve bu dünyaya 150 yıl sonra gelen ilk erkek çocuğun, Constantine’in öyküsüdür. Dinçtürk, bu romanı şöyle özetlemiştir: "İnsan soyunun sürmesi için varlıklarına muhtaç olduğumuz iki türden biri, erkekler. Dünyada cinayetin, tacizin ve tecavüzün çoğunlukla birinci zanlısı. Çoğu insana göre dünya sistemlerinin acımasızlığının dayandığı temel güdü. Savaşların müsebbibi, zalimliğin adresi, hırsın adresi. Kaç on yılın söylemi, “Dünyayı sadece kadınlar yönetse bambaşka bir yer olurdu”? Cem Akaş, bu dileği ele alıp biraz fantezi, biraz da gerçeklik sosuna bulayarak yepyeni ve son derece enteresan bir dünya kuruyor. Y kromozomunun yeryüzünden tamamen silindiği, sadece kadınların yaşadığı, yönettiği, eş olduğu ve yeni kadınlar doğurup yetiştirdiği bir dünya tasarlıyor. Y, erkeksiz bir dünyanın tasviri ve bu dünyaya 150 yıl sonra gelen ilk erkek çocuğunun hikâyesi." (Dinçtürk 2018).

Cem Akaş, kurmaca üzerine ayrıntılı ve titizlikle düşünen yazarlardandır. O, daha ilk hikâyesinde (“Gerçeğin Öte Yanında”, 1987) hikâye ve romanın “olmuş ya da olabilecek olayları” anlatan yazılar olmadığının, temelde bir dil ve üslup işi olduğunun bilincinde olduğunu kanıtlamıştır. O zamandan beri de hikâye, roman, deneme gibi edebiyatın hem kurmaca hem de kurmaca dışı alanlarında sürekli yazarak edebiyatta asıl değer yaratanın “söylenen” değil “söylenmeyen, eksik bırakılan” olduğunu okurlara ve eleştirmenlere göstermiştir. Hikâye ve romanlarına genel olarak bakıldığında postmodernizmin imkânlarından faydalandığı görülmektedir. Romanlarında fantastik ögelere daha çok yer vermiştir. Farklı tema ve izlekleri farklı kurmaca tekniklerle okura sunmuştur Yazarlık serüveninde çocukları da ihmal etmeyen Akaş, Bumba ile Bibu (2017) ve Bumba Dağın Arkasını Merak Ediyor (2018) adlı çocuk hikâyelerini kaleme almıştır. Çevirmen kimliğiyle de; Borges'in Evinde (2013), Cézanne / 1839 - 1906 (2009), Dünya Okulu - Eğitimi Yeniden Düşünmek (2014) Göçmenler / Joseph Cornell'in Operaları (2004) ve Palmiyelerin Altında Stevenson (2004) gibi eserler başta olmak üzere otuzun üzerinde kitabı dilimize kazandırmıştır.