Madde Detay

 Asıl adı Abdurrahman'dır. Merzifon'da dünyaya geldi. Babası mevalidendir. İlk eğitimin babasından aldı. Şeyhülislâm Muhammet Efendi'den mülâzım oldu. Kadılık görevinde başarılı olamayınca bu görevinden ayrıldı. Yüz elli kadar eseri vardır. Bunlardan biri bütün bilimleri içeren Uyûnu'l-Ulûm adlı telifi ve Mir'ât-ı Safâ adlı kitabı ve Molla Câmî'nin Risale-i Sugra'sını şerh edip ve bir kaç hikâye tefsirini içeren bir risalesi bulunmaktadır. Öğrencilerinin elinde bulunan nüshalarda da yazdıkları vardır. Türkçe ve Farsça şiirler de kaleme almıştır. Vefatı tarihi bulunamamıştır. 

Damat İbrahim Paşa'ya "zerrîn" redifli bir kaside kaleme aldı. Mustafa Safayî bu kasideden 24 beyti tezkiresine almıştır. 

Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safayi Tezkire-i Safayi. Ankara AKM Yay. 90.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.). (2001). Mehmet Nail Tuman, Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri.  Ankara: Bizim Büro Yay. 44.

Kutlar, Fatma Sabiha vd. (hzl.) (2012) Mehmed Tevfik, Kâfile-i Şuara. İstanbul. Doğu Kütüphanesi. 99.

 

Sûziş-i derd-i derûnu nice tabîe edelim

Kaleme gelmez o kim safhaya tahrîr edelim

Bulmada neşv ü nemâ şiddeti hummâ-yı gamun

Habb-ı sabr ile gel ey dil ana tedbîr edelim

Fehmi güç sûre-i ebrûları ince ma’nâ

Müteşâbihdir ol âyet nice tefsîr edelim

 ***

 Ne dest-âvîzini gördük bu dehrün bâgbânından

Bahârından ne memnûnuz ne efsürde hazânından

Hadeng-i nâvek-i âzârı lutf it der-kemân itme

Meded dil murgunu eyler remîde âşyânından

 ***

 Muammâ Be-nâm-ı Hasan

Zülf-i sünbül bize hattın dişlerin dürr-i Aden

Hoş yaraşmış rûy-ı hûb sünbül ü tarf-ı çemen

  ***

Makdemün şâh-ı rebîn edip i'lân zerrîn

Gülşene müjde-resân geldi şitâbân zerrîn

Eşref-i feyz-i Hudâ-dâd-ı nesîm-i kudsî

İtdi mir'ât-ı zamîrinde nümâyân zerrîn

Felek-i ahdâr olup arsa-i gülşen anda

Oldı çün necm-i Süreyyâ-yı fürûzân zerrîn

Zühredür çarh-ı çemende ya Süheyl-i Yemenî

Gîsûdâr-ı necm gibi oldu dırahşân zerrîn

Nâmına dinse sezâ tufesi ezhâr zîrâ

Oldu arâyis-i tâc-ı ser-i şâhân zerrîn

Özbekî dervîş olup Edhemî sikkeyle velî

Sîne-i sîm ile bir dilber-i fettân zerrîn

Mâlik-i hâtem olup oldu cihândâr-ı çemen

Oturur taht-ı zümürrüdde Süleymân zerrîn

Bezm-i gülşende sunar sâkî olup ezhâra

Tolu yügürdi kadehle mey-i irfân zerrîn

Oldu mahbûba semensâ gibi mergûb u latîf

Dil-i dânâyı ider hüsnüne hayrân zerrîn

Eser-i sun-ı ilâhîye olupdur mir'ât

İrdürür nâzırına kudreti seyrân zerrîn

Oldu hûbân-ı çemen içre ferîd ü nâzük

Hüsn ile olsa nola fâyık-ı akrân zerrîn

Oldu çün cümle-i ezhâraser-âmed ki sezâ

Eylese cümlesine da'vî-i rüchân zerrîn

Ravza-i hazret-i Âsaf'd güşâde olalı

Oldu magbût-ı gül ü sünbül ü reyhân zerrîn

Nice Âsaf o keremkâr-ı dil-ârâ ki ider

Nüsha-i madeletin hırz-ı girîbân zerrîn

Midhat-i rey-i münîri ki olup gülşene zîb

Tâb-ı şevkiyle olur şem-i fürûzân zerrîn

Sâyesi düşse eger Gülşen olur heşt behişt

Neşve-i bûyunu eder koynuna pinhân zerrîn

Neyyir-i adli cihân bâgına pertev vereli

Oldu mehtâb-ı cihân-tâb ile yeksân zerrîn

Hak şuma (?) tâze zemîn üzre bu tarh-ı tâze

Oldu revnak-dih-i ser-ilevha-i bostân zerrîn

Ger pesend eyler ise şi’rine Âsaf Eşref

Kalemün gülbün olup nazmına erzân zerrîn

Mir Ali kıt’ası oludu sözün katreleri

Surhı gül harfleri sünbül cedveli rahşân zerrîn

Sözünü eyle duâ ile müzeyyen nite kim

Oldu ârâyiş-i hâk-i çemenistân zerrîn

Tâ ola nükhet-i ezhârına sahn-ı çemenün

Mâye-i bûy u neşât-ı bahârân zerrîn

Feyz-i Hak gülşen-i ikbâlin ide nâz-perver

Tâ o feyz ile ola gül gibi handân zerrîn

Ömrü efzûn ola hem zâtı da âlem-ârâ

Tâ k gülşende ola mazhar-ı ihsân zerrîn

(Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safayi Tezkire-i Safayi. Ankara AKM Yay. 90.)