Madde Detay

Sâlih Fâ’ik Bey adıyla tanınır. Manastırlı Haseki Hacı Ahmed Bey’in oğludur. 1241/1825-26’da Manastır’da doğdu. Özel hocalardan Arapça ve Farsça dersi alan şair, 1266/1849-50’de İstanbul’a geldi. Siverek kaymakamlığı, İstanbul Emtia Gümrüğü manifatura memurluğu, Bosna Rüsûmât nazırlığı, Ereğli mutasarrıflığı, Selanik ve Adana vilayetleri merkez mutasarrıflıkları, Varna ve Kudüs mutasarrıflıkları, Muhâcirîn İdare Komisyonu azalığı, şehr-emaneti idare meclisi riyaseti görevlerinde bulundu. 1303/1885-86’da Burdur mutasarrıflığına tayin edildi. 1304/1886-87’de Gümüşhane mutasarrıflığına atandı, ancak kısa bir süre sonra hastalığını öne sürerek bu görevden geri çekilmesini talep etti. 1306/1888-89’da Sinop mutasarrıflığına tayin edildi. Buradaki görevinden 1308/1890-91’de kendi isteğiyle ayrılmış ve emekli oldu. İbnü’l-Emin Mahmud Kemal İnal, şairin memuriyetlerden bir müddet sonra istifa etmek suretiyle ayrılmasını garip bulduğunu ifade eder (Cunbur 1999: 542). Nakşibendiyye tarikatının Hâlidiyye kolu şeyhlerinden Feyzullâh Efendi’ye bağlanmış olan Fâ’ik Bey, Ramazan 1317/Ocak 1900’de vefat etti. Rumelihisarı Kabristanı’nda medfundur.

1. Dîvân: Bursalı Mehmed Tâhir, şairin kendi el yazısıyla kaleme aldığı Dîvân'ını inceleme imkânı bulduğunu ifade eder (2000: 375). Diğer taraftan İbnü’l-Emin Mahmud Kemal İnal da şairin Dîvân'ının Ahmed Tevfîk Bey tarafından istinsah edildiğini belirtir.

2. Elfiyyetü's-Seniyye fi’l-Âdâbi’l-Ahmediyye: Şairin 1300/1882-83’te kaleme aldığı bin hadis şerhini içeren eseridir. Eser Hz. Muhammed’in “Ümmetime akıllarının almayacağı sözleri söylemeyin” emrine uyarak ahlâkın iyiliği, edebin güzelliği, zulmün kötülüğü ve adaletin kudsiyeti, hikmet, siyaset, ulü’l-emre itaat, ana-babaya hürmet, ilme rağbet, marifet ve fazilet sahiplerine riayet ve muhabbet, Müslümanlar arasındaki kardeşlik rabıtasına bağlı kalmak, yardımlaşma, insanların birbirleriyle iyi geçinmesinin gerekliliği konularında seçilmiş hadis-i şerif tercümelerini ve bu hadislerin şerhlerini ihtiva eder.

3. Peymâne: Şairin rubailerini topladığı eseridir.

4. Türkçe Aruz Risâlesi: Hece veznini aydınlara tanıtmak amacıyla Ahmed Cevdet Paşa’nın teşvikiyle kaleme aldığı eseridir.

Encümen-i Şuarâ şairlerinden olan Fâ’ik Bey, bir divan şairi olmasına rağmen az da olsa şiire yenilik getirmeye çalışmıştır. Sadrazam Ali Paşa için yazdığı kasidenin hece vezniyle ve dörtlükler hâlinde düzenlenmiş olması onun bu çabasını kısmen de olsa ortaya koyar mahiyettedir. Diğer taraftan şairin heceyle yazdığı bir gazeli de mevcuttur. Encümen-i Şuarâ şairlerinden olmasının yanında Fâ’ik Bey, Hazîne-i Fünûn Dergisi’nde de şiirler yayımlamış bir divan şairidir.

Cunbur, Müjgân (hzl.) (1999). İbnü’l-Emin Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri. C. 1. Ankara: AKM Yay.

Çiftçi, Ömer (hzl.) (yty). Fatîn Dâvud, Hâtimetü’l-Eş’âr (Fatin Tezkiresi). http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83503/fatin-davud---hatimetul-esar.html [erişim tarihi: 09.09.2013]

Kurnaz, Cemal ve  Mustafa Tatcı (hzl.) (2001).  Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yayınevi.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı  (hzl.) (2000). Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri. C. 2. Ankara: Bizim Büro Yayınevi.

Tevhid

Ey aşkın ile cümle cihân vâlih ü şeydâ

Ve’y nûrun ile kevn ü mekân zâhir ü peydâ

Sensin olan a'râz u cevâhirde nümâyân

Her katrede her zerrede her şeyde hüveydâ

Bezm-i ezelin neş’esi âsârı değil mi

Başlardaki şûriş ile dillerdeki sevdâ

Ezdâd tecellî-i sıfâtınla mübeyyen

Envâr-ı nehâr u zulûmât-ı şeb-i yeldâ

Âsâr-ı celâlinle cemîlindir eden hep

Tesvîd-i nevâsı ile tenvîr-i süveydâ

Her anda irâdendir olan sânî-i mutlak

Kün emrini hem sensin eden masdar-ı ibdâ

Fâ’ik gibi dergâh-ı rızâna sığınanlar

Çekmez gam-ı imrûz ile endîşe-i ferdâ

Sadrazam Ali Paşa İçin Hece Vezniyle Yazdığı Kasideden

Aşkın ellerini harâb eyleyen

Kanlı kılıncının ma’cerâsıdır

Sınık yürekleri yebâb eyleyen

Kirpiğinin okları kaşın yâsıdır

Gönül ocağında aşk odu yandı

Tanrının evinde çerâğ uyandı

Sinem gül gül oldu kana boyandı

Varsa aşkın bu da bir safâsıdır

...

Kande görse yalın yüzlü bir dilber

Sevdası oduna yanmağı ister

Ateşler içinde âh eder gider

Bu belâlar onun us bahasıdır

(Cunbur, Müjgân (hzl.) (1999). İbnü’l-Emin Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri. C. 1. Ankara: AKM Yay. 543, 545.)