Madde Detay

İstanbul’da doğdu. Doğum tarihi bilinmemektedir. Asıl adı Abdurrahim’dir. Es'ad-zâde Seyyid Abdurrahim Fâ’iz Efendi olarak tanındı. Babası Seyyid Mehmed Ebu’s-Suûd Efendi’dir. Fatîn (Çifçi yty.: 324)’e göre ise Es'ad-zâde Said Efendi’dir. Dedesi Sufî Emir diye bilinen Seyyid Mehmed Es'ad Efendi’dir. Kardeşi Sultan IV. Mehmed dönemi (1648-1687) nakîbüleşrâfı Es'ad-zâde Mehmed Said Efendi’dir. Rumeli Kazaskeri Ârif Efendi’nin damadıdır. Kayınpederi Ârif Efendi’den talik hattı meşk etti. Medrese öğrenimi görerek Zilhicce 1097/Ekim-Kasım 1686 yılında Şeyhülislâm Ankaravî Mehmed Emin Efendi’den mülâzım oldu. Kırk akçelik medreseden mazul iken Muharrem 1106/Ağustos-Eylül 1694’te Sâdise-i Sarây-ı İbrahim Paşa, 27 Rebiyülâhır 1108/23 Kasım 1694’te Saniye-i Mehmed Paşa, 4 Cemâziyelâhır 1110/8 Aralık 1698’de Defterdâr Yahya, 14 Şevval 1113/14 Mart 1702’de Zeynî Çelebi, 20 Rebiyülâhır 1115/2 Eylül 1703’te Haydar Paşa, bir yıl sonra Şeyhülislâm Yahya Efendi, 13 Zilkade 1116/9 Mart 1705’te Sahn medreselerinden birine müderris oldu. Daha sonra 22 Recep 1118/9 Kasım 1705’te Murad Paşa-yı Atik, 11 Şaban 1118/18 Kasım 1706’da Saniye-i Sarây-ı Galata, aynı yılın 28 Zilhiccesinde (2 Kasım 1707) Zal Paşa, 11 Rebiyülevvel 1121/12 Mayıs 1709’da Kara Mustafa Paşa medreselerine atandı.

5 Ramazan 1123/17 Ekim 1711’de Manisa kadılığına getirildi. Bu görevden yaklaşık olarak bir yıl sonra azledildi. 24 Muharrem 1129/8 Ocak 1717’de Karacaşehir kazası arpalık olarak verildi. 1 Rebiyülevvel 1130/2 Şubat 1718’de Galata kadılığına atandı. Bir yıl sonra azledilerek Ilgın kazası, daha sonra da Yoros ve Karasu Şeyhlü kazaları arpalık olarak verildi. 5 Şevval 1137/17 Haziran 1725’te Mısır kadılığına getirildi. Bu görevde iken 25 Cemâziyelevvel 1138/29 Ocak 1726’da vefat etti. Vefatına Müstakim-zâde (1928: 675) “hatm-i zamân 1138” terkibiyle tarih düşürdü. Mezarı Kahire’dedir. 

Şeyhî Mehmed Efendi (Özcan 1989: 604)’ye göre bilgili, temiz huylu; Arapça, Farsça ve Türkçe olmak üzere üç dilde şiir ve inşaya kadir, hat sanatında mahir bir kimse olup Fâ’iz mahlası ile mürettep ve mükemmel Dîvân’ı vardır. Dîvân'ı olduğu bilgisi Sicill-i Osmanî (Akbayar 1996: 137) ve Belîğ (Abdülkerimoğlu: 1999: 293)'de de yer almaktadır. Fakat nüshalarına rastlanmamıştır. Manzumelerinden Sâlim (İnce 2005: 528-529)’de üç gazel, Safâyî (Çapan 2005: 491-493)’de beş gazel ve iki tarih mısraı, Fatin (Çifçi yty.: 324)’de bir gazel, Şeyhî Mehmed Efendi (Özcan 1989: 604-605)’de yirmi dört beyit, Belîğ (Abdülkadiroğlu 1999: 293-296)’de otuz dokuz beyit, örnek olarak verilmiştir. 

Abdülkadiroğlu, Abdulkerim (hzl.) (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü’l-Âsâr Li-Zeyli Zübdetü’l-Eş’âr. Ankara: AKM Yay. 293-296.

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmanî. C. 1. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay. 137.

Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi Tezkire-i Safâyî, İnceleme-Metin-İndeks. Ankara: AKM Yay. 490-493.

Erdem, Sadık (hzl.) (1994). Râmiz ve Âdâb-ı Zurafâsı (İnceleme-Tenkitli Metin-İndeks-Sözlük). Ankara: AKM Yay. 234-235.

Erdem, Sadık (2004). “Fâ’iz”. Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 4. Ankara: AKM Yay. 13.

Ergun, Sadettin Nüzhet (1936-1945). “Fâiz (Abdurrahim)”. Türk Şairleri. C. 3. İstanbul: Bozkurt Matbaası. 1417-1419.

İnce, Adnan (hzl.) (2005). Tezkiretü’ş-Şu‘arâ Sâlim Efendi. Ankara: AKM Yay. 525-529.

İpekten, Halûk, Mustafa İsen, Recep Toparlı, Naci Okçu ve Turgut Karabey (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay.  125.

Karatay, Halit (2008). Hattat Divân Şairleri. Ankara: Akçağ Yay. 163-164.

Kurnaz, Cemâl ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C. I-II. Ankara: Bizim Büro Yay. 737.

Müstakim-zâde Süleyman Sa’deddin (1928). Tuhfe-i Hattâtîn. İstanbul: Devlet Matbaası. 675.

Müstakîm-zâde Süleyman Sa’deddin Efendi (2000). Mecelletü’n-Nisâb (Tıpkıbasım). Ankara: KB Yay. vr. 335b.

Özcan, Abdulkadir (hzl.) (1989). Şeyhî Mehmed Efendi Şakaik-ı Nu’mâniye ve Zeyilleri-Vekâyiü’l-Fudalâ. C.II-III. İstanbul: Çağrı Yay. 603-605.

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1979). “Fâiz, Abdurrahim Efendi”. C. 3.İstanbul: Dergâh Yay. 148. 

Gazel

Feryâdımız ol yâre de agyâre de kalmaz

Âh-ı dil-i bülbül güle de hâre de kalmaz

Tîg-i nigehin kim tokuna bir dil-i zâre

Sad-pâre de olmazsa o yek-pâre de kalmaz

Evrâk-ı kitâb-ı emelim etdi perîşân

Cem‘iyyet-i dil çarh-ı sitemkâre de kalmaz

Zülfünden anın oldu nice murg-i dil âzâd

Ol dâmda kebg-i dil-i âvâre de kalmaz

Elbette gelir yoluna etdikleri Fâ’iz

Hûn-ı dilimiz gamze-i hûn-hâre de kalmaz

(İnce, Adnan (hzl.) (2005). Tezkiretü’ş-Şu‘arâ Sâlim Efendi. Ankara: AKM Yay. 528.)