Madde Detay

Fethullah Efendi veya Çelebi olarak kaydedilmiştir. Halepli’dir. (Kurnaz-Tatçı 2001:752) Gençliğinde Halep'ten İstanbul'a geldi. Bazı entelektüel hizmet ederek bilgisini ve kâtiplik konusundaki hünerini arttırdı. Bazı vezirlere divan efendisi olmuş; daha sonra divan kâtipleri arasına katılmıştır. (Çapan, 2005: 462; Abdülkadiroğlu 1999: 313) Sadrıazam Arabacı Ali Paşa’nın mektupçusu oldu. Divan-ı hümayun hocalarına mahsus mansıplara ulaştı. (Çapan, 2005: 462; Arslan 1994: 62) Oldukça sert mizaçlı olduğundan dilinin korkusundan mansıbına kimse talip olmadığından hiç bir zaman mansıpsız kalmamıştır. Zamanında bütün isteklerine ulaşmıştır. (Çapan 2005: 462) O sıralarda reisülküttap olan Râmî Paşa ile "naz ve niyazı" ima eden bir kaside veya aralarında naz ve niyaz anında (İnce 2005: 540) yazmıştır ki tezkirelerin bu kasideden verdiği örnek beyit şöyledir.(Çapan 2005: 462; İnce 2005: 540; Arslan 1994: 62) Fetîl-i şem-i bahtım gerçi sultânum uyandurdı/Çerâg itdi beni ammâ ve lâkin yakdı yandurdı (Arslan 1994: 62)1106 başları /1694'te vefat etti. (Abdülkadiroğlu 1999: 313; İnce 2005: 540) Şeyhî ise, 1106 sonları/1695'te vefat ettiğini söylüyor. (Özcan, 1989: 2/327) Sâlim, 1100/1688-89'da hayatta olup çok zaman geçmeden vefat ettiğini belirtir. Vefat tarihini Safâyî’nin 1100/1688-89 ve Mecma-ı Şuara’nın 1116/1704-05 göstermesi yanlıştır. (Arslan 1994: 62; Çapan 2005: 462; Kurnaz 2001:752)

 Zihni gibi dili de sertti. (İnce 2005: 540) Devrinin şairlerinden ve entelektüellerinden şiirleri güzel, eserleri aranılan, inşada yetenekli imiş. (Arslan 1994: 62) Asrının iyi şairlerinden ve entelektüellerinden idi. Şiiri güzel ve nesri de şiirinden daha çok beğeniliyordu. Nesir alanındaki yeteneği herkes tarafından takdir ediliyordu. (Çapan 2005: 462)

Abdülkadiroğlu, Abdülkerim (hzl.) (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü'l-Âsâr li-Zeyl-i Zübdeti'l-Eşâr. Ankara: AKM Yay.

Arslan, Mehmet (hzl.) (1994).  Mehmet Siraceddin. Mecma-ı Şuara ve Tezkire-i Üdeba. Sivas: Dilek Matbaacılık.

Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safayî Efendi Tezkire-i Safayî. Ankara: AKM Yay.

İnce, Adnan (hzl.) (2005). Tezkiretü’ş-Şuara - Salim Efendi. Ankara: AKM Yay.

İpekten, Halûk vd (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nail Tuman, Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay.

Mehmed Süreyya (1308-15/ 1890-97). Sicill-i Osmânî. C.  II. İstanbul: Matbaa-i Âmire. 8. 

Müstakimzade Süleyman Sadeddin (2000). Mecelletü’n-Nisâb fi’n-Nisbi ve’l-Künâ ve’l-Elkâb. (Tıpkı Basım). Ankara: KB Yay. 236.

Özcan, Abdülkadir (hzl.) (1989). Şakayık-ı Numaniye ve Zeyilleri. C.2. İstanbul:  Çağrı Yay.

Çîn-i cebîn-i yâr ile dil laht laht olur

Eyler ketân-ı kârını te'sîr-i mâh-tâb

Leb-rîz-i nûr kıl anı ruh-ı âlem-nümâyile

Mir’ât-ı aks-i rûyla vire gâh gâh tâb

(Abdülkadiroğlu, Abdülkerim (hzl.) (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü'l-Âsâr li-Zeyl-i Zübdeti'l-Eşâr. Ankara: AKM Yay. 313; Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nail Tuman. Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay. 752.)

Mest-i sahbâ-yı elem çeşm-i terinden bellüdür

Rind-i işretgâh-ı mihnet sâgarından bellüdür

Nûr-bahş oldu şuâ-ı âteş-i mey meclise

Bezm-i şevk-engîz şem-i enverinden bellüdür

Tâc-ı zer gibi nümâyân serde âh-ı âteşîn

Şâh-ı mülk-i aşk zîb-i efserinden bellüdür

Münkir olmaz tabum Fethî dür-i nazmum gören

Bahr-ı pür-cûş-ı meânî gevherinden bellüdür

(Abdülkadiroğlu, Abdülkerim (hzl.) (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü'l-Âsâr li-Zeyl-i Zübdeti'l-Eşâr. Ankara: AKM Yay. 313; Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safayî Efendi Tezkire-i Safayî. Ankara: AKM Yay. 462; Arslan, Mehmet (hzl.) (1994).  Mehmet Siraceddin. Mecma-ı Şuara ve Tezkire-i Üdeba. Sivas: Dilek Matbaacılık. 63; Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nail Tuman. Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay. 752.)

Arsa-i mahşerde ferdâ germî-i hûrşîdden

Sâye-dâr-ı nev-nihâl-i kâmeün kimdür aceb

(Arslan, Mehmet (hzl.) (1994).  Mehmet Siraceddin. Mecma-ı Şuara ve Tezkire-i Üdeba. Sivas: Dilek Matbaacılık. 62.)

Kalmaz bu gönül yine beyâbân-ı fenâda

Nâlem reh-i maksûduma bâng-i ceresümdür

Endâmuna uymaz yüri var hırka-i vahdet

Zâhid nemed-i ehl-i fenâ başka kesümdür

Ne dem kim neşve-i meyden izârı gül gül olur

Gönül o sevk ile bir nagme-senc bülbül olur

İzâr-ı yârda ol hâl-i mûydâr bana

Miyân-ı gülşen içinde biten karanfül olur

Ruhun tâb-ı şarâb-ı nâbdan bir verd-i handândur

O şevk ile gönül bir andelîb-i zâr u handândur

Degül cismümde câna dâg-ı âteşnâkler yer yer

İzârun seyrine ser-tâ-be-pâ ten çeşm-i giryândur

Aceb mi eşk-i çeşmüm seylveş kûyında cûş itse

Ki kârı ol perînün bana dâim tîr-i bârândur

(Abdülkadiroğlu, Abdülkerim (hzl.) (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü'l-Âsâr li-Zeyl-i Zübdeti'l-Eşâr. Ankara: AKM Yay. 313.)

Fetîl-i şem-i bahtum gerçi sultânum uyandurdı

Çerâg itdi beni ammâ velâkin yakdı yandurdı 

(Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nail Tuman, Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay. 752.)