Madde Detay

Futûhî mahlasını kullanan şairin asıl adı Sıdık’tır. Hoca ailesinden olduğu için Hoca Sıdık diye de tanındı. Hoca Cahan’ın (Yakup) oğludur. 1130/1717 yılında Yarkent’te dünyaya geldi. İki yaşındayken akrabalarıyla birlikte İli’ye göçtü, 18 yaşına kadar İli’de kaldı. Şair, temel eğitimini ailesinden aldı. Babası Hoca Cahân Erşî, küçük yaştan itibaren Futuhî’ye dinî ve sosyal bilimler alanında dersler verdi, onun donanımlı olmasını sağladı. Daha sonra Yarkent ve Kaşgar'daki medreslerde eğitimini tamamladı. Hoca Sıdık’ın edebiyat dünyasında yer etmesinde de ailesinin büyük bir tesiri vardır. Hoca Sıdık’ın yazdığı şiirleri babası Erşî daima gözden geçirdi. Hoca Sıdık, babası ile birlikte 1169/1755-1756 yılında Burhaneddin Hoca tarafından öldürüldü.

Şair, 18 yaşında şiirlerini Divan-ı Futûhî'de toplamıştır (Utuk vd. 2006: 643). Ancak bu eseri günümüze kadar gelememiştir. Onun bazı şiirleri günümüzde Şincan Uygur Otonom Müzesi'nde bulunmaktadır. Şairin bu şiirleri, 1980'li yıllarda Yarkent'te bulunan bazı şiirler ile birlikte Bulak Dergisi'nde yayımlanmıştır (Bulak 1989: 2). 

Futûhî’nin şiirleri anlam açısından derin, estetik açıdan yüksek düzeydedir; ancak bazı şiirlerinde Erşî’nin etkisi sezilir. Şair gazel, rubai ve tuyuğun güzel örneklerini verdi. Futûhî’nin birçok şiiri günümüze kadar ulaşmıştır.

Osman, Ğeyretcan (2011). Uygur Kilassik Edebiyat Tarihi. Ürümçi: Şincan Universiteti Neşriyati.

Ömer, Şeripidin (1996). Ottura Esir Uyğur Klassik Edebiyatı 1. Ürümçi: Şincan Halk Neşriyatı.

Utuk, İmincan Ehmidi vd. (2006). Uyğur Edebiyatı Tarihi 2.  Pekin: Milletler Neşriyatı.

Gazel

Âhi kim könlümni aldi kâmeti zîbâ yigit

Ağzi goyâ ğunçe vü yüzi gül-i hemrâ yigit

Eşk tek bir yerde turmas cilvi eylep her teref

Niçün etmes bir közi köz merdumin me'vâ yigit

Cilve körkörgeç hicâlettin gül-i re'nâ emes

Boldi ruhsâri kizil sariğ bu ren re'nâ yigit

Cân iledin nekdini asrârğe yokdur tâketim

Bir közi öltürse eyler bir közi ehyâ yigit

Neççe yalbarsam meni mehzunğe pervâ eylemes

Yoktur dehr içre mundak şoh bî-pervâ yigit

Rehm hergiz kilmadi könlümni alğandin beri

Könlü kattik bağri taş âfâk-ârâ yektâ yigit 

Ey Futûhî cân u dil birle anin mo'tâdi bol

Dise mo'tâdim seni yüz şükri et zibâ yigit

(Utuk, İmincan Ehmidi vd. (2006). Uyğur Edebiyatı Tarihi 2.  Pekin: Milletler Neşriyatı. 645-646.)