GAFÛRÎ, Şeyh Mahmud Gafûrî Efendi

(d. ?/? - ö. 1078/1667-68)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 17. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Gelibolu'da doğdu. Asıl adı Mahmud'dur. Gençliğinde İstanbul'a gelip öğrenim gördü. Müderrisken Üsküdar Şeyh Mahmud Hudayî Tekkesi şeyhi Cennet Efendi'ye intisap ederek Celvetî olmuştur. Şeyhinin ölümü üzerine Hüdayî Tekkesi şeyhi olmuş ve aynı zamanda Sultan Mehmed Han Camii'nde cuma şeyhi iken 1078/1667-68 yılında vefat etmiştir. Kabri, Hüdayî Tekkesi yakınlarında Halil Paşa Türbesi haziresindedir.

Seyrekzâde Mehmet Âsım,  Zeyl-i Zübdetül-Eş'âr adlı tezkiresinde Mahmud Efendi'den saygıyla baheder ve onu "üstadım" diye anar. Üsküdarlı Nâlî'nin, Gafûrî Efendi'nin ölümü için tarih manzumesi yazdığı bilinmektedir. (Coşkun 1985:117) İlahileri ve gazelleri bulunan Gafurî'nin şiirlerinde tasavvufî neşve hakimdir. (Coşkun 1985:117)

 

 

Kaynakça

Abdülkadiroğlu, Abdülkerim (hzl.) (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü'l-Âsâr li-Zeyl-i Zübdeti'l-Eşâr. Ankara: AKM Yay.

Bursalı Mehmed Tâhir (1333-42). Os­manlı Müellifleri. C. I. İstanbul: Matbaa-ı Amire.

Coşkun, Ali Osman (hzl.) (1985). Seyrekzâde Mehmet Âsım. Zeyl-i Zübdetül-Eş'âr. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.

Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safayî Efendi Tezkire-i Safayî. Ankara: AKM Yay.

Ekinci, Ramazan (hzl.) (2013). Hâfız Hüseyin Ayvansarayî, Vefeyât-ı Ayvansarayî. İstanbul: Buhara Yay.

İpekten, Halûk, M. İsen, R.Toparlı, N. Okçu ve T. Karabey (1998). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.)(2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay.

Özcan, Abdulkadir (hzl.) (1989). Şeyhî Mehmed Efendi Şakâ’ik-i Nu’mâniye ve Zeyilleri, Vakâyiü’l-Fudalâ.  C. III. İstanbul: Çağrı Yay.

Mehmed Süreyya (1308-15/ 1890-97). Sicill-i Osmânî. C. IV. İstanbul: Matbaa-i Âmire. 

Müstakimzade Süleyman Sadeddin (2000). Mecelletü’n-Nisâb fi’n-Nisbi ve’l-Künâ ve’l-Elkâb. (Tıpkı Basım). Ankara: KB.Yay.

 

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. İSMAİL HAKKI AKSOYAK
Yayın Tarihi: 28.12.2013
Güncelleme Tarihi: 28.11.2020

Eserlerinden Örnekler

Çün bahâr irüp şecerler sebz ü revnak-gîr olur

Âyet-i sun-ı Hudâyı her varak tefsîr olur

Bir zamân sabr et gönül maksûda istersen vüsûl

Nice müddetler mürûr itmekle demler şîr olur

Sicn-i tenden kutulup irdi serây-ı vuslata

Hısn-ı tevhîd içre kim pâ-beste-i zencîr olur

Nûr-ı zikrullah ile her kim ki kalbi oldı ak

Sûreten ol şâb ise mana yüzinden pîr olur

Gevher-i esmâ ile dürc-i derûnı pür olan

Sâhib-i cezb-i kulûb ü mâlik-i teshîr olur

Cânib-i dünyâ-yı dûna iltifât etmez isen

Sana ey dil Hak Teâlâ'dan nice tevkîr olur

Âşık-ı sâdık isen terk eyle hâb u râhatı

Ey Gafûrî âşık-ı dîdâr olan şeb-gîr olur 

(Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safayî Efendi Tezkire-i Safayî. Ankara: AKM Yay. 433.)

Kûşe-i hânkâha pîr-i mugândur Galata

Rind-i mey-hâre gûyâ ki cândır Galata

Lutf-ı nigâh-ı turfa hırâm-ı sanavberi

Bezm-i çemende nergis-i şimşâdı mest eder

Dil şemasını mâye-i şevk eylemek degül

Dâver-i nâz istese pûlâdı mest eder

(Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safayî Efendi Tezkire-i Safayî. Ankara: AKM Yay. 435.)

Düzd-i nigâh u turfa hırâm-ı sanavberi

Bezm-i çemende nergis ü şimşâdı mest ider

(Coşkun, Ali Osman (hzl.) (1985). Seyrekzâde Mehmet Âsım. Zeyl-i Zübdetül-Eş'âr. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.117.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1TAB'Î, Süleyman Tab'î Efendid. ? - ö. 1611-12Doğum YeriGörüntüle
2HİTÂBÎd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3SÂBİR PÂRSÂ, Ağa-zâde Sâbir Pârsâ Muhammed Efendi, Pârsâ Sâbir Muhammed Deded. ? - ö. 1679-80Doğum YeriGörüntüle
4TAB'Î, Süleyman Tab'î Efendid. ? - ö. 1611-12Doğum YılıGörüntüle
5HİTÂBÎd. ? - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6SÂBİR PÂRSÂ, Ağa-zâde Sâbir Pârsâ Muhammed Efendi, Pârsâ Sâbir Muhammed Deded. ? - ö. 1679-80Doğum YılıGörüntüle
7TAB'Î, Süleyman Tab'î Efendid. ? - ö. 1611-12Ölüm YılıGörüntüle
8HİTÂBÎd. ? - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9SÂBİR PÂRSÂ, Ağa-zâde Sâbir Pârsâ Muhammed Efendi, Pârsâ Sâbir Muhammed Deded. ? - ö. 1679-80Ölüm YılıGörüntüle
10TAB'Î, Süleyman Tab'î Efendid. ? - ö. 1611-12MeslekGörüntüle
11HİTÂBÎd. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
12SÂBİR PÂRSÂ, Ağa-zâde Sâbir Pârsâ Muhammed Efendi, Pârsâ Sâbir Muhammed Deded. ? - ö. 1679-80MeslekGörüntüle
13TAB'Î, Süleyman Tab'î Efendid. ? - ö. 1611-12Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14HİTÂBÎd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15SÂBİR PÂRSÂ, Ağa-zâde Sâbir Pârsâ Muhammed Efendi, Pârsâ Sâbir Muhammed Deded. ? - ö. 1679-80Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16TAB'Î, Süleyman Tab'î Efendid. ? - ö. 1611-12Madde AdıGörüntüle
17HİTÂBÎd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18SÂBİR PÂRSÂ, Ağa-zâde Sâbir Pârsâ Muhammed Efendi, Pârsâ Sâbir Muhammed Deded. ? - ö. 1679-80Madde AdıGörüntüle