Madde Detay

Ankara’da doğdu. İstanbul'da Robert Kolej'i bitiren sanatçı 1968'de ABD'nin Illinois eyaletinde Knox Üniversitesi'nin resim bölümünden mezun oldu. 1973'te Türkiye’ye döndü. 1984-1988 yılları arasında sulu boya çalışmalarını “4 Kadın Sanatçı” adı altında Amerika ve Kanada’nın çeşitli kentlerinde sergiledi. İlk sergisini Melda Kaptana Sanat Galerisi’nde açtı. Resim çalışmalarını, okul öncesi çocuklar için yazdığı ve resimlediği kitaplarla birlikte sürdürdü. Uluslararası kitap resimleme yarışmalarında çeşitli ödüller kazandı. 1990'da merkezi İstanbul’da bulunan Çocuk Vakfı’nın Okul Öncesi Edebiyatı Ödülü’nü kazandı. Türkiye Çocuk ve Gençlik Yayınları Derneği, 2010'da verilecek Hans Christian Andersen Ödülü için bugüne dek çocuk kitapları alanına sağladığı nitelikli, özgün, kalıcı ve önemli katkıdan ötürü illüstratör - ressam Can Göknil’i ülkemizden aday gösterdi. Çalışmalarını İstanbul’da sürdürmekte olan sanatçı İkinci Master Cup Uluslararası Beijing Bienali, 2011'de Seçilme ödülü aldı.

Can Göknil, resim çalışmalarını okul öncesi çocuklar için yazdığı ve resimlediği kitaplarla birlikte devam ettirmiştir. Kırk yılı aşkın bir süredir çocuklar için kitap yazan Göknil, okul öncesi çocukları için verdiği nitelikli ürünlerle Türk çocuk edebiyatının dikkat çeken isimlerinden biridir. Yazarın genellikle hayvanlar üzerinden dostluk, arkadaşlık gibi temalara yöneldiği, bazen de çocuklara anlatılması zor olan boşanma, doğum gibi iletilere yer verdiği görülmektedir.

Hedef kitlesinin özelliklerinin farkında olan Göknil, kitaplarını bu hassasiyetle kurgular. Okul öncesi dönemin merak duygusunun bilincinde olan yazar, genellikle çocuk okurun merak edebileceği şeylere cevap niteliğinde anlatılar kaleme almıştır. Özlemek, arkadaşlık kurmayı istemek, yardımlaşmak, oyun oynama isteği anlatıların olmazsa olmazıdır. Anlatılarda merak ettikleri pek çok şeyi büyüklere sorular yönelterek öğrenmeye çalışan birçok karakter okura sunulmaktadır. Bu karakterler gerçek hayatta karşılaşılabilecek sadelikte kurgulandığı için çocuk okurun karakterin yerine kendini rahatlıkla koyabilmesi açısından oldukça önemlidir. Para kazanmak için anne-babaların çocuklardan ayrı kaldığı, onlarla vakit geçiremediği kurgularda, günümüz şartlarında ebeveynlerin ikisinin de çalıştığı ve çocuklarla büyükanne-büyükbabanın ilgilendiği gerçeğine yer verilmesi oldukça yerinde bir tavırdır. Eserlerde çocuk karakterlerin karşılaştıkları sorunları bazen büyükanne-büyükbabalarının yardımıyla bazen de arkadaşlarının yardımıyla çözdüğü görülmüştür. Kitaplarda aileler problemle karşılaşan çocuklara akıl veren rolünde, arkadaşlar ise akıl vermekten ziyade problemin çözümü için kişisel çaba gösteren karakter rolünde resmedilmiştir.

Kurguların merkezinde genellikle çocuk karakterler bulunmaktadır. Oyun oynayan, ailesi ile vakit geçiren, bol bol sorular soran, merak eden çocuktur. Genellikle dostluk teması etrafında şekillenen kurgularda hayvanlar bazen temel kişi bazen de temel kişi olan çocukların en yakın arkadaşı olarak karşımıza çıkmaktadır. Anlatılarda tembel hayvan, kivi kuşu, oklu kirpi, karıncayiyen, tavşan, tilki, pangolin gibi karakterlere yer verilmiştir. Genel itibari ile çocukların günlük hayatta göremeyecekleri hayvanlara yer verilmesi kitapları daha çekici hale getirebilir. Kitaplarda çocuklar ile hayvanlar arasındaki dostluk günlük hayatta çocukların hayvanlara karşı sevgi, merhamet beslemelerini sağlayabilir.

Anlatıların genel olarak arkadaşlık üzerine kurulu olduğunu söylemek mümkündür. Arkadaşlığın getirisi olan fedakârlık kavramı da verilen örtük iletiler arasındadır. Ormandaki Arkadaş adlı kitapta Yavaş Hayvan'ın kulağına, ıslandığı için renginin değiştiğini ve kelebekleri kaçırdığı söylendiğinde Yavaş Hayvan'ın "Seni kurtardım ya, […] Su görünce gövdemdeki yosunlar yeşeriverdi. Hele kuruyayım, kanatlı dostlar yine bulur beni.'' (s. 41) cevabını verdiği görülür. Yaşanan çatışmaları kahramanlar ya tek başlarına ya da çevresinde bulunan insanlar -aile büyükleri, arkadaş- yardımıyla çözerler.

Anlatılar, kaynaklardan yararlanma düşüncesinde ele alınırsa masal ve mit unsurlarının etkili olduğu göze çarpar. Kirpi Masalı adlı kitapta masal tekerlemelerine yer verilmemekle birlikte olağanüstülüklerin bulunması, mekânın belirsiz olması, mutlu sonla bitmesi masal ögelerindendir. Yazarın mitlerden de Keçeci Bayram ve Anka Kuşu adlı kitabında Anka kuşuna yer vererek yararlandığını söylemek mümkündür.

Göknil, çocuğun günlük hayatta karşılaşabileceği dile yakın bir dil kullanmıştır. Kelimeler oldukça yalındır ve çocuğun masum dünyasıyla çelişmemektedir. Yazar, çocuğun her zaman karşılaşamayacağı hayvanlara yer vererek o hayvanları tanıtabilir hem de Kokuşuk Hayvan adlı kitapta olduğu gibi "Buralarda o ihtiyardan başka insan görmeye alışkın değilim de, seni karşımda bulunca çok korktum. Korkunca, ister istemez şu pis kokuyu salıyorum. Kendimi korumam için tabiat beni böyle koşullandırmış. Kusura bakma lütfen." (s.16) şeklinde o hayvanlara ait özellikleri kurguda göze batmadan açıklayarak anlatımı tamamlayabilir. Ele alınması zor olan boşanma konusunu yazar, Babasının Başka Evi Var kitabında çocuk duyarlılığına uygun bir şekilde "Uymuyoruz. O yüzden artık eş değiliz. Bazen seneler geçtikçe anne ve babalar da tıpkı senin ayakların gibi büyür. Epeyce değişir. Uyuşamayınca ayrı ayrı evlere taşınır." (s. 22) cümleleri ile açıklaması, bu durumu yaşayan çocukların özdeşlik kurması açısından önemlidir. Kitapları genellikle elli cümle civarında olan Göknil’in, bir cümlede kullandığı ortalama kelime sayısı iki ile on beş arasında değişmektedir.