Fikret Hakan

Bumin Güney
(d. 23 Nisan 1934 / ö. 11 Temmuz 2017)
Oyuncu, yönetmen, senarist, yapımcı, yazar, şair, şarkıcı
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Gerçek adı Bumin Gaffar Çıtanak’tır; adını sinemaya başlayınca mahkeme kararıyla Fikret Hakan olarak değiştirdi. 23 Nisan 1934’te Balıkesir’de doğdu (Nüfus kaydında 21 Nisan 1934). Babası edebiyat öğretmeni, çevirmen A. Gaffar Güney (asıl adı Abdullah Gaffar Çıtanak) annesi hemşire Fatma Belkıs Hanım’dır. Babası 1940’lı yıllarda Ankara’daki edebiyat çevrelerince sevilen, entelektüel kimliğe sahip biri iken daha sonra sıra dışı ve gizemli bir yaşam sürmeye başladı. Kimilerine göre akıl sağlığını yitirdi kimilerine göre ise karşılıksız bir aşka düştü (Dervişoğlu 2018: 85). Anne ve babasının ayrılığından sonra yazar annesiyle birlikte Anadolu’nun çeşitli şehirlerini gezdi. İlkokulu Bursa 23. İlkokulu’nda okudu (Hakan 2008: Önsöz). Ortaokulu Eskişehir’de okurken orta son sınıfta İstanbul’a taşındılar (1948). Taksim Lisesindeyken Ercüment Behzat, Nâzım Hikmet, Orhan Veli gibi edebiyatçıları okudu. İlk öyküleri Abdi İpekçi’nin yazı işleri müdürlüğünü yaptığı İstanbul Expres gazetesinde yayımlandı (Pösteki 2009: 35). On altı yaşındayken Ses Tiyatrosunda “Üç Güvercin Opereti”nde palyaço rolüyle ilk sahne deneyimini yaşadı (1950). Lise birinci sınıftayken okuldan ayrıldı “Köprüaltı Çocukları” filmiyle oyunculuk kariyeri başladı (1952). Asıl çıkışını “Beyaz Mendil” filmiyle yaptı (1955). 1958’de askere gitti. 1960’da askerlik dönüşü “Yılanların Öcü”, “Karanlıkta Uyananlar” gibi toplumsal içeriği ağır basan filmlerde rol aldı. Hayatı boyunca iki yüzden fazla filmde, otuza yakın dizide oynadı. Ses Tiyatrosu dışında Çığır Sahne, Cep Tiyatrosu, Küçük Sahne vb. tiyatrolarda sahne aldı. 1970’lerde gazinolarda şarkıcılık deneyimi de yaşadı. 1998’de “Devlet Sanatçısı”; 2009’da Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Karşılaştırmalı Edebiyat Anabilim Dalından”Fahri Doktor” ünvanları verildi. 2017’de İstanbul’da vefat etti.

Fikret Hakan’ın Lale Sarı, Semiramis Pekkan, Neşecan Paşmak, Hümeyra ve Fatma Zeynep Mirgün’le evlilikleri oldu. Neşecan Hanım ile birlikteliklerinden 1962’de kızı Elif dünyaya geldi.

Keşanlı Ali Destanı (1964), Ölüm Tarlası (1966), Hasret (1971) filmleriyle en iyi erkek oyuncu; Yalancı (1993) ile en iyi yardımcı erkek oyuncu; Gerilla (1994) ile en iyi oyuncu ödüllerini kazandı. 1995’te 7. Uluslararası Film Festivali’nde Altın Artemis; 2002’de Ankara Sinematek Derneği ve SİYAD; 2005’te Sadri Alışık Vakfı, İstanbul Kültür Ve Sanat Vakfı ödüllerine layık görüldü. Ayrıca 1984’te Zorba oyunu ile Tercüman Gazetesinden en iyi erkek tiyatro oyuncusu ödülünü aldı. Eski Biri (2013) kitabı Necati Cumalı Şiir Ödülü (2014) jüri özel ödülünü; Falez Bitti (2016) ise Attila İlhan (2016) emek ödülünü kazandı.

Öykü ve şiirleri Varlık, Adam Sanat, Milliyet Sanat, Yeni Edebiyat gibi dergilerde yayımlanan Fikret Hakan roman, çeviri ve araştırma türlerinde de eserler kaleme aldı. İnsan ilişkileri ve cinsellik temalarının ağır bastığı ilk öykülerini 1950’li yıllarda “Bumin Gaffar”, “Bumin Güney” adıyla kaleme aldı (Duru’dan aktaran Pösteki 2009: 137). O yıllarda Attila İlhan, Güner Sümer, Ahmet Oktay gibi isimlerle Mavi Hareketi dâhilinde bir araya geldi. 1960’lar ve sonrasında çok yoğun bir sinema temposu içine girdiği için yazma faaliyetleri ikinci planda kaldı. Tekrar öykü yazmaya 1990’lı yıllarda döndü. 1997’de yayımlanan Hamal’ın Uşakları’nda küçük insanların küçük dünyaları ve yalnızlık, hayal kırıklığı vb. duygu durumları anlatılır. “Joe Brico Masumdur” öyküsü yazarın biyografik yaşamından izler taşır (Pösteki 2009: 160). Ayrıca yazarın diğer öykülerine nazaran daha baskın politik söylem içerir.

1984’te yayımlanan İnce Müzikli Otobüsler şiirlerden oluşur. İç dünyasını okuyucuya açan şairin aşk, kadın, özlem, aldatma, kaybetme, umut, hüzün, yalnızlık, aile temalarını ele aldığı görülür. Ayrıca şiirlerinde Yeşilçam sineması “demirciler çarşısı” benzetmesiyle yer alır. İmbikli Duvar (2002) diğer kitabına ilaveten yazarın iç hesaplaşmalarını, açmazlarını; dine, yaşama, var oluşa karşı felsefi sorgulamalarını da içerir. Şiirlerde mitik göndermeler yer alır. Pösteki’ye göre sözü edilen kitapta yazarın severek takip ettiği İspanyol şair Federico Garcia Lorca’nın etkileri görülür (Pösteki 2009: 154). İmbikli Duvar’da düz yazıya yakın şiirlerin yanı sıra, kısa şiirler, aforizmalar da bulunur. Alışılmamış bağdaştırmaların, metaforların yoğun kullanımı şairi İkinci Yeni şiirine yaklaştırır. Son Ruznameci (2012)’de yine her yönüyle insan ve yaşam yer alır. Eski Biri (2013) ve Falez Bitti (2016) ise yazarın ustalık dönemi eserlerindendir. Benzer temaları kendine has üslubuyla işler.

Fikret Hakan’ın tek romanı Gece Limanı: Yasaksız Mutsuzluklar Rıhtımı (2010)’dır. Eserde Rosa ile Zeynel’in hikâyesi masalsı bir üslupla anlatılır. Türk Sinema Tarihi (2008) 1914-1996 arası Türk sinema tarihini içeren kapsamlı bir araştırma/inceleme eseridir. Klasik Rus Öyküsünün Başyapıtları (Antoloji) (1999) Fikret Hakan’ın babası A. Gaffar Güney tarafından 1940’da yayımlanan çeviri eserdir. Yazar kitabı tekrar yayımlamıştır.

Kaynakça

Dervişoğlu, Efnan (2018). “Kurgu ile Gerçek Arasında Bir Çevirmen: Gaffar Güney”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. C. 11. S. 61. 83-88.

Hakan, Fikret (2008). Siyah Işık (Toplu şiirler 1978-2008). Trabzon: Serander Yayınları.

Hakan, Fikret (2008). Türk Sinema Tarihi. İstanbul: İnkılâp Kitabevi Yayınları.

Hakan, Fikret (2009). Joe Brico Masumdur: Tüm Öyküleri. İzmit: Umuttepe Yayınları.

Hakan, Fikret (2010). Gece Limanı: Yasaksız Mutsuzluklar Rıhtımı. İstanbul: İnkılâp Kitabevi Yayınları.

Hakan, Fikret (2012). Son Ruznameci: Şiirler. İzmir: Nezih-er Yayınları.

Hakan, Fikret (2013). Eski Biri. İstanbul: Şiirden Yayıncılık.

Hakan, Fikret (2016). Falez Bitti. İzmir: Nezih-er Yayınları.

Pösteki, Nigar (2009). Fikret Hakan Eskimeyen Yeşilçamlı. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.

https://www.ensonhaber.com/biyografi/oyuncu/fikret-hakan-kimdir [erişim tarihi 12.12. 2019].

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. BURCU YILMAZ ÇEBİN
Yayın Tarihi: 26.12.2019
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Tellâk AliKalite Matbaası / İstanbul1953Hikâye
Löberde: Dostun Gülü (Ses Kaydı)Yavuz Plâk / İstanbul1970Diğer
İnce Müzikli OtobüslerArarat Yayınevi / İstanbul1984Şiir
Hamal'ın UşaklarıTelos Yayınları / İstanbul1997Hikâye
Klasik Rus Öyküsünün Başyapıtları (Antoloji)Telos Yayıncılık / İstanbul1999Çeviri
İmbikli DuvarSerander Yayınları / Trabzon2002Şiir
Siyah Işık (Toplu şiirler 1978-2008)Serander Yayınları / Trabzon2008Şiir
Türk Sinema Tarihiİnkılâp Kitabevi / İstanbul2008Araştırma
Joe Brico Masumdur: Tüm ÖyküleriUmuttepe Yayınları / İzmit2009Hikâye
Gece Limanı: Yasaksız Mutsuzluklar Rıhtımıİnkılâp Kitabevi / İstanbul2010Roman
Son Ruznameci: ŞiirlerNezih-er Yayınları / İzmir2012Şiir
Eski BiriŞiirden Yayıncılık / İstanbul2013Şiir
Falez BittiNezih-er / İzmir2016Şiir

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Hande Altaylıd. 1971 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Necmiye Alpayd. 23 Kasım 1946 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Fuat Uluçd. 1910 - ö. 1968Doğum YeriGörüntüle
4ZEKİYE SELAMd. 1934 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5Orhan Ulukand. 1934 - ö. 29 Nİisan 1999Doğum YılıGörüntüle
6TEMİROĞLU, Ali Teker Temiroğlud. 1934 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Kenan Mümtaz Akışıkd. 1925 - ö. 25 Ağustos 2017Ölüm YılıGörüntüle
8Feyzi Halıcıd. 15 Şubat 1924 - ö. 9 Ekim 2017Ölüm YılıGörüntüle
9Emin Özdemird. 1931 - ö. 01 Eylül 2017Ölüm YılıGörüntüle
10Ümit Yaşar Işıkhand. 1957 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Hüseyin Sorgund. 20 Mart 1969 - ö. ?MeslekGörüntüle
12SELİM GİRAYd. ? - ö. 1704MeslekGörüntüle
13İbrahim Baştuğd. 11 Mayıs 1964 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Sacit Karaibrahimoğlud. 1927 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Dinçer Sümerd. 19 Mart 1938 - ö. 9 Eylül 2019Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Hakan Arslanbenzerd. 16 Kasım 1971 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17SEFİL PİR/SEFİL PİRİM/ÇORUMLU PİROĞLU, Fikret Piroğlud. 1926 - ö. 1985Madde AdıGörüntüle
18Hakan Yamand. 01 Haziran 1963 - ö. 14 Ocak 2006Madde AdıGörüntüle