Madde Detay

Muhammed Ziyauddin'in doğum yılı tam olarak belli değildir. Doğum tarihi ile ilgili iki görüş vardır. Bir kaynağa göre 1855'te (Durma 2014: 152), başka bir kaynağa göre ise 1858'de (Çakır 2017: 32) Bitlis'in Hizan ilçesine bağlı Doğrular (Üsb) köyünde doğmuştur. Köyün ismi bazı kaynaklarda Usba olarak verilmektedir (Baz 2014: 89). Babası Abdurrahman Tağî'dir (Çakır 2017: 32). Lakabı Hazret olan Şeyh Muhammed Ziyaeddin (Çakır 2017: 32) yaşadığı yere nisbetle de Nurşinî olarak bilinir (Durma 2014: 152). Aile çevresi ilim, fazilet sahibi, dindar insanlardan oluşan şair ilk tahsilini babasından alır. Medreselerinde okutulan dersleri tamamlar, ilimde yükselir ve mollalık payesine ulaşır. Babasının ilim meclislerine ve tasavvufi sohbetlerine devam eden şair, zahiri ilimlerde alim, tasavvuf yolunda yüksek derece sahibi olur. Babası Abdurrahman Taği, vefatına yakın onu halifesi Fethullah-ı Verkanisi’ye emanet eder. Böylece zahiri ilimlerde yüksekliğinin yanında manevi derecelerde ve tasavvuf yolunda da ilerler. Fethullah-ı Verkanisi, hocasının oğlu Muhammed Ziyaeddin'in yetişmesi ve olgunlaşması için özel itina gösterir. Hatta onu en ağır hizmetlerde kullanarak kınamalara aldırmadan onu olgun bir insan olarak yetiştirir. Fethullah-ı Verkanisi'nin kışın karda kızağına binip köylere irşada giderken, şairi çağırarak kendisini çekmesini istediği ve bu duruma Abdurrahman Taği'nin bazı halifelerinin “Hocasının oğluna saygı göstermesi gerekirken, kızağa binip keyif sürüyor, hocasının oğlu ise, zahmet ve meşakkatle kızağını çekiyor” sözleriyle itiraz ettikleri nakledilir. Bu durumu duyan Fethullah-ı Verkanisi, “Üstadım oğlunu bana teslim etti. Ben de böyle hareket etmeyi uygun görüyorum. Yok eğer size teslim etmişse bildiğiniz gibi yapmakta serbestsiniz” sözleriyle onlara yanıt verir (Durma 2014: 153).

Şair, aynı zamanda dini, vatanı ve milleti için savaşarak büyük kahramanlıklar gösterir. Birinci Dünya Savaşı'nda talebeleriyle birlikte Ruslara ve Ermenilere karşı kahramanca savaşır. Derik köyünde emrindeki milislerle beraber Ermeni ve Ruslara karşı, bulundukları bölgeyi savunmakla görevlidir. Kardeşleri Muhammed Said ve Muhammed Eşref ile birçok talebesi şehit olurlar. Muhammed Ziyaeddin, koluna isabet eden bir mermi sebebiyle felç olur. Felcin bütün vücuda yayılmaması için kolu kesilir. Bunun üzerine 5. Mehmet Reşat kendisine protez bir kol ve Mecidiye Madalyası gönderir (Durma 2005: 154).

On yıl mürşidi hayatta olmak üzere, toplamda otuz dört yıl irşad görevi yürüten Şeyh Muhammed Ziyaeddin birçok halife yetiştirir. 1924 yılında Bitlis Güroymak (Norşin)’ta vefat eder ve oraya defnedilir (Çakır 2017: 32; Baz 2014: 89).

Muhammed Ziyauddin, talebeleri ve yaşadığı çevrede "Hazret" lakabıyla tanınır. Şairden geriye sevdiklerine ve talebelerine yazdığı mektupları kalır. Bu mektuplar, on üç halifesinden biri olan Muhammed Alaüddin-i Ohini tarafından toplanır. Mektubat adı verilen bu eserinde 114 mektup vardır (Durma 2014: 157).