Madde Detay

Eskişehir'in Mihaliççık ilçesinde dünyaya gelen Hüseyin Atlansoy, ilk ve orta öğrenimini burada tamamladı. Üniversite öğrenimine Boğaziçi Üniversitesi Temel Bilimler Fakültesinde başladı. Bir müddet buraya devam etti fakat tamamlamadan ayrıldı. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümüne geçti ve buradan mezun oldu. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Bölümünde başladığı yüksek lisans eğitimini "Türk Sosyolojisinde Doğu-Batı Sorunsalı: Baykan Sezer Örneği" adlı teziyle 1997 yılında tamamladı. Tokat'ın Almus ilçeisnde ilkokul öğretmeni olarak çalıştı. Evli ve iki çocuk sahibi olan Atlansoy, hâlen Bilecik'in Bozüyük ilçesinde şiirle ilgili çalışmalarını sürdürmektedir. Atlansoy, Şehir Konuşmaları ile1990 Türkiye Yazarlar Birliği Şiir Ödülü, Karşılama Töreni ile Star gazetesi 2014 Necip Fazıl Şiir Ödülü'ne layık görülmüştür.

Hüseyin Atlansoy, kendine özgü üslubu ve metafizik eğilimli şiir çizgisiyle 1980 kuşağının dikkate değer şairlerindendir. 1980 kuşağının şairlerini daha iyi anlayabilmek için dönemin edebiyat dergileri şairlerin şiirdeki yönelimleri ve çizgileri hakkında okuyucuya geniş bir çerçeve sunmaktadır. Onun ilk şiirleri Yönelişler dergisinde yayımlanır. Yönelişler daha ziyâde Batılılaşmacılığın kültürel getirilerine kuşkuyla yaklaşan, dünya kavrayışının yansımalarını İslâm kültür ve sanatında bulan genç şairlerin ürünlerine yer vermiştir. Burada geleneksel algı, değer ve yaşayış biçimlerine yönelişlerinde modern şiirin imkânlarını seferber eden bu şairlerin 80'li yıllardaki en önemli atılımı gerçekleştirdiğine ilişkin edebiyat dünyasınca benimsenmiş yaygın ve haklı kanaati hatırlamak gerekir. Bu şiir kulvarındaki en temel meselenin Mehmed Âkif, Necip Fazıl, Yahyâ Kemal ve Sezai Karakoç'un şiirleri üzerinden akarak önceki kuşaktan Cahit Zarifoğlu'na dek ulaştığı ve muhafazakâr modernist bir eksene yerleştiğidir (Duman 2015: 14). Hüseyin Atlansoy, İslâm kültürü anlayışıyla şiire başlamıştır. Nitekim Metin Celâl de 1980 kuşağı içerisnde Atlansoy'u "Genç Müslüman Şairler" sınıfına dâhil etmiştir (Celâl 2018: 45). Üslup bakımından ise ilk şiirlerinden itibaren "belirgin bir sıradışılık" gözlenir ki kuşağın diğer şairleriyle ortak bir paydada toplanmasına müsaade etmez. Daha sonra şiirlerini; Yedi İklim, İkindi Yazıları, Albatros, Bürde, Diriliş, Kayıtlar, İpek Dili, Dergâh, Kaşgar ve Hece gibi dergilerde yayımlamayı sürdürmüştür.

İlk şiir kitabı İntihar İlacı (1985)'nda Hüseyin Atlansoy, Batılı hayat tarzına karşı çıkar ve modernitenin insanı içine düşürdüğü açmazları sorgular. Kente ve metropol yaşamına ilişkin göndermeleri ironik bir üslupla dile getirdiği için dönemindeki şairlerden farklı olarak daha ilk şiir kitabında sesini bulmuştur. Şehir yaşantısı bu şiirlerde âdeta bir "karnaval" havası oluşturur. Eserin yayımlanmasından uzun yıllar geçtikten sonra şair, verdiği bir söyleşide "Bugünden bakınca İntihar İlâcı içe açık bir kitap sanki. bilinçaltının bütün şeffaflığı ile neredeyse sakınımsız bir şekilde sahne aldığı sözler bütünü. Yaşadığım hayatı kendimce alan kaydırma diye adlandırdığım, daha sonra bir örneğini Apollaniare’de görüp faydalandığım bir teknikle söylenivermiş sözler bütünü. 1980 sonrası dönemde etkileri süren adını saydığın Sartre, Camus’nün yazdıklarının üstüne düşen bir Yasin-i Şerif gölgesi tanımlaması yapılmıştı İntihar İlacı çıktığında. Bana çok açık, başkalarına çok kapalı gelen bir şiir karakteri. Bir dil genişliği ve bu genişlik içinde hızlı yol almak, seri ve şaşırtıcı hamlelerde bulunmak. İntihar sevimli değil. Bir inanmış için saçma hatta. Yaşadığımız dönem içinde tuhaf bir şekilde hayata anlam katmak gibi varoluşsal bir karşılığı olabilirdi. Kavurucu diyebileceğim bir dış dünya ve bunun şiddetli bir izdüşümü vardı hayatımda. İntihar İlacı dışında bir şiir yazamazdım." (Sali 2014: 40) cümleleriyle bir yandan İntihar İlacı'ndaki şiirlerin bilinçaltının bir yansıması olduğunu vurgulamış diğer yandan da ilk dönemindeki şiir anlayışını dile getirmiştir.

İntihar İlacı (1985), Balkon Çıkmazında Efendilik Tarihi (1987) ve Şehir Konuşmaları (1990) adlı kitaplarındaki şiirleriyle Hüseyin Atlansoy, ilk döneminde "hırçınlığı elden bırakmayan" bir şair olarak tanımlanır. Poetik anlamda bir bütün oluşturan Atlansoy'un şiiri, estetik tercihlerin farklılığı bakımından iki döneme ayrılır. İntihar İlacı (1985) ve Balkon Çıkmasında Efendilik Tarihi (1987) adlı şiir kitapları ilk dönemini; Kaçak Yolcu (1998) ve Karşılama Töreni (2005) adlı şiir kitapları ikinci dönemini oluştururlar. Üçüncü kitabı olan Şehir Konuşmaları (1990) ise bir "geçiş" kitabıdır. Nihayet Atlansoy şiirinin ilk dönemine "sarı" (ve manevi eşi olan "beyaz") ikinci dönemine ise "mavi" (ve manevi eşi olan "siyah") renkler hâkimdir (Duman 2015: 52). İlk döneminde imgelerle örülü derinlikli bir şiir dünyası olan şair, daha sonra metafizik bir eğilimle geleneğe daha yakındır. Şiir, Octavio Paz'ın dile getirdiği gibi "Gerilimin içindeki dildir." (Paz 1991). Atlansoy'un şiirinde nahif bir duyarlıklık havasında bu gerilim net bir biçimde gözlenmektedir. Asiltürk, "Şiire başladığı 1980'lerin ardından yaklaşık yirmi yıllık süreçte varılan ve Şehir Konuşmaları'nda ciddî olarak belirginleşen olgunluk Kaçak Yolcu'da biçemin ana karakteri durumuna gelir" (Asiltürk 2017: 289) cümleleriyle İntihar İlacı ile sesini bulan şairin daha sonra olgunluğa eriştiğinin altını çizmiştir.

Şiirleri geçişkenlik özelliği göstermekle beraber topluca bakıldığında bir bütünlük arz eder. Gerek 2005'te yayımlanan Su Burcu: Toplu Şiirler (1983-2005) gerekse 2016'da yayımlanan Yüzümdeki Eşik: Toplu Şiirler (1982-2015) ele alındığında bu durum daha net anlaşılmaktadır. Ünal, "Her kitabında giderek daha esaslı şekilde insanî özle ilgi kurmayı önemseyen Atlansoy..." (Ünal 2007). cümlesiyle bir anlamda onun şiirlerinde bütünlük olduğunu da vurgulamaktadır. Atlansoy'un şiirlerinde sinematografik özellikler de dikkat çekmektedir. Bu durum onun iyi bir gözlemci oluşuyla yakından ilgilidir. İlk şiirlerinde daha belirgin görülen bu özelliğiyle şair, şehri ve insanları yakından gözlemleyerek şiirini oluşturmuştur. Renklere farklı anlamlar yüklemeyi bu sayede başarmıştır. Gözlemci özelliği metafizik eğilimli şiirlerinde de kendini gösterir. Hüseyin Atlansoy metafizik eğilimli şairler içerisinde hayatla birebir ilişkinin yetkin örnekleri olarak dikkat çeker. Dünyadan, çevreden, eşyadan, günlük hayattan yola çıkarak varolanın ötesini kurcalayan, sorgulamalarını buradan yapan bir şairdir. Kimi zaman derin bir lirizmin kimi zamansa sürprizlerle dolu bir ironinin kendini gösterdiği şiirleriyle Atlansoy, hayatı algılayış ve sunuş bakımlarından modernist bir çizgide yer alır. Metafizik kaygıyı önce fiziğe bulaşarak, önce fiziğe dokunarak fiziği çözüp ayrıştırarak vermeye çalışması onun kitaplarının ayırıcı özelliklerindendir (Asiltürk 2017:284).

Hüseyin Atlansoy, şiir serüveninde kendi şiir dilini oluşturmuş ve ömrü boyunca daima şiirle meşgul olmuştur. 30 yılı aşkın şiir serüvenini "Aslına bakarsan ben şiirden kaçıyorum ve şiir beni kaçtığım ilk ve her seferde yakalıyor sanki. Yaşadığım hayatı bir canlılığa tevdi etmesi bakımından ben de ses çıkarmıyorum. Susuzluktan kırılan bir kişinin suya kanması gibi. Taşın taşması gibi. Bir de şu Azrail yoklaması gibi benim için şiir. Her şiir bitiminde ölüyorum sanki. Esaslılarında tabii. Canına okumayan sözü ne yapacaksın ki (Sali 2014:3 8)" cümleleriyle değerlendiren Atlansoy, hem şiiirimize yeni bir duyarlılık getirmiş hem de modern Türk şiirinde kendine yer edinmiştir.