Madde Detay

İslam Erdener, 1921'de Kars'ın Kümbetli (Ladikars) köyünde dünyaya gelmiştir. Âşığın ailesi 1919'da Gürcistan’ın Borçalı bölgesinden Türkiye'ye göç eder. Aile ilk olarak Çıldır taraflarındaki Karakale köyüne, daha sonra Kars'ın merkez ilçesine bağlı Kümbetli köyüne yerleşir. Babasının adı İsa, annesinin adı Lâlezar’dır. dördü kız, dördü erkek olan kardeşlerin en büyüğüdür. İlkokulu üçüncü sınıfa kadar okur. Kümbetli köyünde tarım ve hayvancılıkla uğraşır. İslam Erdener, on beş yaşında âşıklığa ilgi duymaya başlar. İlk sazını babası İsa Bey, Kars’tan alır. 20 yaşında Âşık Şenlik’in oğlu Âşık Kasım ile tanışır. Âşık Kasım, İslam’ın gerek âşık havalarını çalmadaki hünerini gerek âşıklık geleneği hakkındaki bilgilerini ve gerekse türkü söylemedeki maharetini beğenerek onu yanına çırak olarak alır. Uzun yıllar Âşık Kasım ile çalıp söyler. 1946'da Dikme köyünden Gülzâde Hanım ile evlenir. Yedi çocuğu olur. Ancak çocuklarından ikisini çok erken yaşta kaybeder. İslam Erdener, 25 Kasım 1995 tarihinde doğduğu köyde vefat etmiştir (Balkaya 2018a).

Âşık İslam, yaşadığı çevre dolayısıyla usta âşıklardan etkilenir. Murat Çobanoğlu’nun babası Gülistan Dede, Âşık Şenlik'in oğlu Âşık Kasım gibi isimler bunlar arasındadır. Her ne kadar Âşık Şenlik'i görmese de onun şiirlerinin ve hikâyelerinin, Âşık İslam üzerinde çok büyük etkisi olur. Rivayete göre İslam, Âşık Şenlik'in bütün şiirlerini ezbere bilmektedir. Şenlik'e ait bir şiirden bilmediği üç dörtlüğün Artvin'in Şavşat ilçesinde birisi tarafından bilindiğini duyar. Bu üç dörtlüğü öğrenmek için Kars’tan Şavşat’a yürüyerek gider. Adama üç gün misafir olur ve bir kıta şiirle geri döner. Üç dörtlüğün tamamı için üç kez Şavşat’a gidip geldiği anlatılmaktadır. Âşık Şenlik'e ait olan Sevdakâr Şah, Latif Şah ve Salman Bey hikâyelerini en iyi bilen ve anlatan âşık olarak kabul edilir. İslam Erdener, şiirlerinde "İslam" veya "Âşık İslam" mahlaslarını kullanır.

Erdener, Gürcistan’ın Borçalı bölgesinde kalan akrabalarını bulmak ve görüşmek üzere 1972'de bir yolculuk yapar (Balkaya 2018b). Bu yolculuğun en önemli tarafı Mikail Azaflı ile karşılaşmalarıdır (Balkaya 2015: 368). Bir diğer önemli seyahatini ise 1976'da Tebriz’e yapar. Tebriz'de Âşık Gaşem Caferi (1899- 1990), Âşık Hüseyin Nâmiver (1922-2000) gibi Güney Azerbaycan’ın ünlü âşıklarıyla tanışır (Tan 2011: 291). Yaşadığı dönemde âşık havalarını en iyi bilen ve icra eden âşık olarak kabul edilir. Hemen her âşık meclisinde hikâyeler anlattığı için hikâyeci âşık olarak tanınır. Şiirlerinde özellikle kendi yaşamından kaynaklanan zor şartları dile getiren âşık; acı, gurbet, ölüm, vb. temaları işler. Çocuklarının küçük yaşta ölmeleri nedeniyle bu konuları sıklıkla dile getirir. Şiirleri her ne kadar sade bir dille söylenmiş olsa da yaşadığı dönem ve etkilendiği âşıklardan öğrendiği kimi farklı dil ve lehçelere ait sözcükleri de kullanır. 1960'da hazırladığı "Âşık Şenlik Divanı" İslam Erdener’in tek eseridir (Erdener 1960). Bu eseri değerli kılan özellik, şiirlerin bizzat İslam Erdener tarafından gerçek kaynaklardan derlenmiş olmasıdır. Ayrıca eserde Âşık Şenlik’in hayatına dair küçük hikâyelere ve bu hikâyelerin türkülerine de yer verilmiştir (Özkan 2014).