Madde Detay

Azgurlu İsmail, bugün Türkiye sınırına yaklaşık on beş kilometre uzaklıkta bulunan Ahıska'nın doğusunda, Tiflis yolu üzerinde, Kür ırmağının kıyısında yer alan tarihî bir kasaba olan Azgur’da doğmuştur. Bu sebeple Azgurlu olarak anılır. Âşığın babası Süleyman Bey, bölgede “Bolubeği” namıyla tanınan aileye mensuptur. 1919 yılında söylediği bir şiirde geçen “İsmail der otuzbeşte bu sözü” kullandığı bu bilgiden hareketle 1884 yılından doğduğu anlaşılmaktadır (Kırzıoğlu 1966: 1024). Âşıklık geleneği açısından Türkiye ile Azerbaycan arasında bulunan geçiş noktalarından biri olan ve geleneğin dönemi içerisinde canlı olarak yaşadığı, yaşatıldığı bölgelerden biri olması dolayısıyla İsmail çocukluktan itibaren bu gelenek içerisinde doğar, âşıklığı da bu kapsamda geleneğin unsurlarını her yönüyle barındırır. Âşık Şenlik gibi gerek döneminde gerekse kendinden sonraki tarihlerde geleneğe damgasını vuran bir âşığın yaşadığı muhitte ve dönemde yaşamış olması gelenek açısından âşığın sanatı açısından önemlidir.

Şiirlerinde daha ziyade kendi adını tapşıran âşık hakkında yeterli çalışma yoktur. 13 Nisan 1919'da İngilizlerin Kars’ı işgal ederek Millî Şura merkezini dağıtması ve bir hafta sonrasında Gürcü ordusunun Ahıska ve Ardahan’ı top ateşine tutması üzerine söylediği ağıt, bugün hâlâ bilinmektedir. Hakkındaki kaynakların sınırlı olması sözlü kaynaklardan edinilen bilgilerden oluşan bir bilgi birikimini var etmiştir. Çeşitli defterlerde şiirlerinden örnekler olduğu tespit edilmekle beraber bu şiirler henüz bir araya getirilmemiştir.

Kırzıoğlu, Fahrettin (1966). “Ahıskalı 14 Halk Şairimizden Birer Parça”, Türk Kültürü Dergisi. 4 (43-48): 1024. 

Zeyrek, Yunus (1995). Dünden Bugüne Ahıska Türklüğü. Frankfurt: Frankfurt Türk Federasyonu Yay.

Ağıt

Kulak verin eli İslam olanlar,
Dinleyin sözümü nasıl iş oldu
Münafıklar murad aldı sevindi,
Müminler ağlaştı gözü yaş oldu,

Gürcüler İslam’a attı hareket
Yeryüzünde kalktı hayır bereket,
Martın sonlarında eyyamı şiddet
Zehir döktü nevbahır kış oldu

Gürcü Acaraya hem dedi “urra”
Gerçi mekânından bizim sinora
Azgur ahalisi çekildi dara
Kimin aba kimi hırka puş oldu

İbtida ki vurdu geldi Acara,
Kâfir olan daldı altun, macara
Bundan milletimiz kaldı biçare
Yesir düşenimiz elli beş oldu

Codlis’in başından eyledi hücum
Gelmedi imdada yetmedi gücüm,
Kimsenin evinde kalmadı cecim
İmdad gözekledi gözü yaş oldu,

Kâfirler topladı geldi tahılı,
İçimizde bulunmadı akılı
Halı, kilim, kesren ile pakırı
Görmiyen gözlere hayal düş oldu

Zoref deresinden attılar topu,
Azgur’da yıkıldı niçe bir yapı,
Sivrildi kullaplar kırıldı kapı,
Gafil müslümana kafir baş oldu,

Poskov uydu Ahmed Beg’in sözüne
Gürcü’nün o vakt gün çaldı yüzüne
Çol-çocuk düştü Agara Düzüne
Niçe bin yiğidin canı leş oldu

Koblıyan’ı kurtardı bir ince Bahşı,
Gördüz milletimiz, oldu mu yahşı,
Talana kaçıyor Solohan Coşu
Üste de mal gitti, evi boş oldu

İsmail der otuz beşte bu sözü,
Nice milletimiz yanar öz özü,
Ya resul şefaat eyle sen bizi,
Zengin olanların bağrı taş oldu.

Kırzıoğlu, Fahrettin (1966). “Ahıskalı 14 Halk Şairimizden Birer Parça”, Türk Kültürü Dergisi. 4 (43-48): 1024.