Madde Detay

19. yüzyılda yaşadığı kesin olarak bilinen, ancak doğum ve ölüm tarihleri hakkında çelişkili bilgilere rastlanan Kâmî, Erzurum şehir merkezine 12 km. uzaklıkta bulunan ve bugün Erzurum sınırları içinde yer alan Altınbulak (Tivnik) köyünde doğmuştur. Hayatının önemli bir kısmını köyünde ve Erzurum çevresinde geçirdiği tahmin edilmektedir. Kabri Altınbulak köyündedir.

Kâmi hakkında kapsamlı bir çalışma yapılmamıştır. Bu konudaki yayınların çoğu, onun “Yandı canım tende ey ruh-ı revanım bir su ver” dizesiyle başlayan ünlü şiiriyle ilgilidir. Bu vesileyle ortaya konulan ve birer değiniden ibaret olan kısa bilgiler dağınık, karmaşık ve yetersizdir. Şairin bir divanının olduğu söylenmekte ise de elimizde sadece beş şiiri bulunmaktadır. Bunlardan Bayburtlu Zihnî ve Erbabî’ye nazire olarak yazılan “bir su ver” redifli şiir, Lalapaşa Camii imamı Hacı Hamit Efendi tarafından tatyan tarzında bestelenmiş ve geniş kesimlerce zevkle dinlenen bir eser haline gelmiştir. Nida Tüfekçi, şiiri 1961 yılında Hulusi Seven’den derleyerek notaya almıştır. TRT repertuvarına giren eser, birçok sanatçı tarafından seslendirilmiştir. Kâmî, asıl şöhretini bu şiiriyle elde etmiştir. Şiire başka şairler tarafından nazireler yazılmıştır. Kâmî, kendi köyünde bulunan ve Altınbulak adıyla ünlenen çeşmenin kitabesini yazmış ve çeşmenin yapılışına tarih düşürmüştür.

Kâmî'ye ait olduğu bilinen ikisi gazel, üçü koşma biçiminde söylenmiş beş şiirden, hakkındaki rivayetlerden, yaşadığı bölge ve dönemin özelliklerinden hareketle şairin âşık tarzı şiir geleneği içinde yer aldığını söylemek mümkündür. Ancak, saz çalma, hazırlıksız şiir söyleme, hikâye anlatma, karşılaşma yapma gibi o dönemin âşıklarının bariz özelliği olarak öne çıkan hususların Kâmî için söz konusu olup olmadığı hakkında yeterli bilgi yoktur. Şairin, divan şiirine aşina olduğu anlaşılmaktır. Bunu, divan şairlerini okuyarak yahut divan şiirinin yaşatıldığı edebî muhitlerde bulunarak elde ettiği düşünülebilir. Ayrıca tekke kültürünün izlerini de bünyesinde barındıran şiirleri, onun tekke çevrelerinde bulunduğu izlenimini vermektedir. Bütün bu bilgileri göz önünde bulundurarak Kâmî'nin divan, tekke ve âşık tarzından etkilenen bir halk şairi olduğunu belirtmek gerekir.

Aras, M. Sıtkı (1996). Erzurum’un Manevi Mimarları. İstanbul: Erzurum Kitaplığı Yay.

Aydemir, İbrahim (2002). Bir Vakitler Erzurum. İstanbul: Erzurum Kitaplığı Yay.

Belekoğlu, Nabi (1971). Erzurum Türküleri. Adana: yyy.

Bingöl, İsmail (2005). “Erzurum Türkülerinin Unutulmaz Yorumcusu Hulusi Seven”. Beyazdoğu. Ekim-Kasım Aralık. 4: 49-51.

Bingöl, İsmail (1999). Türkülerde Yaşayan Şehir Erzurum. İstanbul: Erzurum Kitaplığı Yay.

Bulut, Sebahattin (2001). Erzurum Türküleri. Erzurum: yyy.

Cönk, Atatürk Üniversitesi Merkez Kütüphanesi Seyfettin Özege Kitaplığı. No: SÖ-18898.

Gündoğdu, Hamza. “Geçmişten Günümüze Erzurum ve Çevresindeki Tarihi Kalıntılar”. Şehr-i Mübarek Erzurum, (Hzl.Ayhan Kara). Ankara. 135-242.

İnal, İbnü’l-Emin Mahmud Kemal (2003). Son Asır Türk Şairleri (Kemâlü’ş-Şuara). C.1. (Hzl. Müjgân Cunbur), Ankara: AKM Yay.

Kasır, Hasan (1999). Erzurum Şairleri. İstanbul: Erzurum Kitaplığı Yay.

Kurnuç, M. Zeki (2005). Erzurum ve Türk Musikisi. Erzurum: Güneş Vakfı Yay.

Özarslan, Metin (2001). Erzurum Aşıklık Geleneği, Ankara: Akçağ Yay.

[Revnakoğlu], Cemaleddin Server (1959). “Erzurum’un Son Asır Din ve İlim Adamlarından Tivnikli Faruk Hoca (1881-1953)”. Tarih Yolunda Erzurum. Mart. 2, 1:  9-13

Sakaoğlu, Saim (1988). Bayburtlu Zihni. İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.

Seven, Hulusi (1960). “Erzurum Türküleri”. Yakutiye. Mart. 2, 12: 19-25

Tanpınar, Ahmet Hamdi (1979). Beş Şehir. İstanbul: Dergâh Yay.

Tuna, Kenan ([2001]). Erzurum Türküleri ve Nazariyatı. Ankara: Sühulet Kütüphanesi Yay.

Uraz, Murat (1993). Halk Edebiyatı Şiir ve Dil Örnekleri. İstanbul: yyy.

[Uraz], Murat (1939). Türk Edip ve Şairleri. C. 2, İstanbul: yyy.

Ziyaeddin Fahri (1927). Erzurum Şairleri. İstanbul: yyy.

“Neşredilmemiş Bir Halk Şiiri” (1944). Yayla. Şubat. 1, 19: 29. 

Gazel

Yandı cânım tende ey rûh-ı revânım bir su ver

Kurudu sâkî harâretten dehânım bir su ver

Teşneyim âb-ı hayâtı leblerinden isterim

Ey dudağı âb-ı Kevserden nişânım bir su ver

Ey hekîm sabrede mi susuzluğa mecrûh olan

Yandı [dil] pişti ciğer tutuştu cânım bir su ver

Türlü türlü nefy ederler ey terlemekten âb-nûş

Ben içerim âh u firâk cismde (?) kanım bir su ver

Bağla ömrüm bâğına âb-ı hayâtı bağban

Zerre kaddim solmasın tâze fidânım bir su ver

Sığa beyaz (?) kolların sükker lebinden Kâmiyâb

Al şu zerrîn kâseyi ey nevcivânım bir su ver

 Cönk, Atatürk Üniversitesi Merkez Kütüphanesi Seyfettin Özege Kitaplığı, No: SÖ-18898. v. 28.

Koşma

Boş gitme köyüne ey bâd-ı sabâ

Yare çeşmim yaşın armağan götür

Eğer hatırımdan sual ederse

Zülfü tek hâlimi perişan götür

Varırsan yanına gaflette ise

Öyle var yanına sohbette ise

Üç beş mahbub ile işrette ise

Mey meclisine tut armağan götür

Varırsan yanına sabâ gizli var

Öyle var yanına duymasın ağyâr

Kâmî'nin sırrını etme âşikâr

Bu sırr-ı esrârı sen nihân götür

 Özarslan, Metin (2001). Erzurum Aşıklık Geleneği. Ankara: Akçağ Yay. 364.