Madde Detay

972/1564 yılında babasının Şam kadılığı sırasında bu şehirde dünyaya geldi. Ünlü Ahlâk-ı Alâ’î yazarı Kınalı-zâde Ali Efendi’nin oğlu, Mîrî mahlasıyla şiirler yazan Emrullâh Efendi’nin torunu ve Kınalı-zâde Hasan Çelebi’nin küçük kardeşidir. İyi bir öğrenim gördükten sonra Çivi-zâde’den mülazım oldu. Çeşitli yerlerde müderrislik yaptı. 1004/1595 yılında İstanbul’da vefat eden Fehmî Efendi, Nişancı Mehmed Paşa Cami avlusunda medfundur. Azmî-zâde Hâletî, “Gitdi ‘adem diyârına Fehmî gibi vücûd (1004)” mısraını şairin vefatı üzerine yazmıştır (Sungurhan 2009: 185, 186).

Döneminin tanınmış bilginlerindendi. Zekâsı ve bilge kişiliğiyle örnek gösterilen bir kişidir. Güzel, parlak şiirleri ve muammalarıyla şöhret buldu. Kınalı-zâde Hasan Çelebi, tezkiresinde kardeşinin ilim, irfan ve şiir alanında ne kadar maharetli olduğu konusunda övgü dolu sözler sarf eder. Bu ifadeleri ciddi bir eleştirmenin değerlendirmeliri olarak değil bir ağabeyin kanaatleri olarak değerlendirmek gerekir. Şairin, müretteb bir divanı ve imtihan risalesi vardır (Akbayar 1996: 515).

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmanî. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.

Balcı, Rüştü (2014). Kâtip Çelebi, Keşfü’z-Zünûn An Esâmi’l-Kütübi Ve’l-Fünûn. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.

İpekten, Halûk, Mustafa İsen, Recep Toparlı, Naci Okçu ve Turgut Karabey (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay. 

Kayabaşı, Bekir (1997). Kaf-zâde Fâ’izî’nin Zübdetü’l Eşâr’ı. Doktora Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî- Dîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay.

Özcan, Abdülkadir (1989). Nev’îzâde Atâî, Hadâiku’l-Hakaik fî Tekmileti’ş-Şakaik. (önsöz ve indeks ile tıpkıbasım). İstanbul: Çağrı Yay.

Riyâzî Mehmed (yty). Riyâzü’ş-Şu’arâ. Millet Kütüphanesi Ali Emirî Efendi Bölümü. Nu: 765. v. 108.

Sungurhan Aysun (hzl.) (2008). Beyânî, Tezkiretü'ş-Şuarâ. Ankara: Kültür Bak. Yay. E-kitap:http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-215416/h/giris.pdf [erişim tarihi: 12.12.2014]

Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2009). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara:Kültür Bakanlığıe-kitap:http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-219121/h/girishc.pdf [erişim tarihi 12.12.2014]

Şemseddin Sâmî (1311). Kâmûsü’l-A’lâm. C.5. İstanbul.

Zavotçu, Gencay (hzl.) (2009). Rıza Tezkiresi. İstanbul: Sahhaflar Kitap Sarayı Yay. 

Uyurken nâz ile bîdâr olup nâlemden ol dil-ber

Uyandurdum safâ bezminde bir şem’-i ziyâ-güster

Şikest itdi leb-i la’lün safâ-yı câm-ı Cemşîdi

Ruhun yanında sûret bulmadı mir’ât-ı İskender

Seni öldürmege ey dil ohunı sür’at itdükçe

Yüzün sür pâyına ‘ömr-i girân-mâye şitâb eyler

Ruhunsuz bülbül-i cân meyl-i gülzâr eylemez cânâ

Tutalum ana la’lin âşiyândur her gül-i ahmer

Lebün vasfında cânâ besledi çok ma’nâ-yı rengîn

N’ola nazm-ı hayâl-engîz-i Fehmî olsa cân-perver 

(Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2009). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: Kültür Bakanlığı e-kitap:http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-219121/h/girishc.pdf [erişim tarihi 11.12.2014]. 186, 187.) 

***

Ferâmûş itmesün diyü vefâ-yı ‘ahd ü peymânı

Ser-i engüştine sardum o mâhun rişte-i cânı

Gubâr-ı reh-güzârun var iken ey merdüm-i dîde

Göze göstermez erbâb-ı nazar kuhl-ı Sıfâhânı

Hayâtum mahv olur nâz ile güftâr eylese ammâ

Söze geldükce cân-bahşum dir ol la’l-i dür-efşânı

Elünde nâmen ey Fehmî gülistân-ı ma’ânîdür

‘Aceb mi eylese tâvus-ı hâmun anda cevlânı 

(Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2009). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: Kültür Bakanlığı e-kitap:http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-219121/h/girishc.pdf [erişim tarihi 11.12.2014]. 187.)

***

Nâz ile güftâra başlar meclis-i agyârda

Açılur ol gonçe-fem hayfâ miyân-ı hârda

Tâze cân bulsun demünden mürdeler güftâra gel

Mu’ciz-i ‘Îsâyı ihyâ kıl dem-i güftârda 

(Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2009). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: Kültür Bakanlığı e-kitap:http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-219121/h/girishc.pdf [erişim tarihi 11.12.2014]. 187, 188.) 

***

Cevrünle sınar âyîne-i hâtır-ı ‘âşık

Bî-çâre olur bezmüne geldükce ufanık

Eflâk ide sana ki baş üzre yirün var

Mânend-i Mesîh eyler isen kat’-ı ‘alâ’ik 

(Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2009). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: Kültür Bakanlığı e-kitap:http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-219121/h/girishc.pdf [erişim tarihi 11.12.2014]. 188.)