Madde Detay

Asıl adı Hacı İsa Özbay olan âşık, 15 Temmuz 1966 tarihinde Şanlıurfa’nın Yakubiye mahallesinde dünyaya gelmiştir. Ailesi Karakeçili aşiretinden olup 1942 yılında Siverek’ten Kısas’taki akrabalarının yanına gelmiş bir ailedir. Halil ile Bedriye’nin evliliklerinden dünyaya gelen âşık, altı kardeşin ikincisi olarak dünyaya gelmiştir. Âşık doğmadan önce annesi rüyasında aksakallı bir dede görür ve oğlunun olacağını, adının da Hacı konulmasını söyler. Âşık bu rüyadan bir hafta sonra dünyaya gelir. Annesi Bedriye Hanım’ın yeterince sütü olmaması dolayısıyla âşık, Zemzem adında bir sütanneye verilir. Zemzem Çalışır Hanım, irticalen şiir okuması ile bilinen biridir. Âşığın şiirle ilk tanışması sütannesi vesilesiyledir. İlköğrenimini Urfa Cumhuriyet İlkokulu ve Urfa Atatürk Ortaokulu’nda tamamlar. 1984 yılında Şanlıurfa Endüstri Meslek Lisesi Ağaç İşleri bölümünden mezun olmuştur. Sivas 48. Piyade Alayı’nda acemiliğini, Muğla 2. Piyade Taburu’nda nizamiye çavuşu olarak ustalığını tamamlar. Askerlik görevinin ardından 1990 yılında girdiği Malatya Polis Okulu’nu bitirdikten sonra Polis Memuru olarak İstanbul’da ilk görevine başlamış, yaklaşık yirmi sekiz yıldır bu görevini İstanbul ve Van’da ifa etmiştir ve hâlen polislik görevine devam etmektedir (Atılgan ve Acet 2001: 119–120; İlhan 2019).

Âşık Halimî, 13–14 yaşlarında iken şehir hayatından bunaldığını anladığında okuldan geri kalan günlerde akrabalarının yaşadığı Kısas`ta zaman geçirmeyi düşünür. Kısas Köyü’nde itikat ehli insanların varlığını görür, onların muhabbetlerine katılır. Özellikle yaşlı, bilge insanların dikkatini çeken Âşık Halimî, kendisine değer veren bu insanların farklılığını görür ve onlar ile hiç kopmayacak bir şekilde bir bağ kurar ve hasbıhale girer. Şehir hayatı sebebiyle kopuk yaşadığı Alevi-Bektaşi felsefesini içselleştirir. Bütün gönlü ile yolun ulularından Hacı Bektaş-ı Veli`ye bağlanır "İçimde yanan bu ateş, ne yapsam sönmüyordu, alevlendikçe hep Hacı Bektaş diyordu" diyen Âşık Halimî'nin tek isteği Hacı Bektaş-ı Veli dergâhına gitmek, orayı ziyaret etmek ve Hünkâr evlatlarından bir nasip bir nefes almak olur (İlhan 2019).

Âşık Halimî, Âşık Büryânî (Hamdullah Aykut), Âşık Doksandaon (İsmail Kondu), Âşık Berdâri (İbrahim Halil Elveren), Dertli Divani (Veli Aykut), Ozan İsyani (Bakır Bozkurt), Âşık Helali (İmam Polat) gibi âşıklar ile aynı demlerde muhabbette bulunmuştur (İlhan 2019). Aynızeliha Hanım ile 1988 yılında evlenen âşığın, Cansu, Halil İbrahim ve Asel adlarında iki kızı ile bir oğlu ayrıca Mira adında da bir torunu bulunmaktadır (İlhan 2019).

Âşık Halimî, bir usta aşığa çıraklık yaparak âşık olmamıştır. Bağlama çalmaya değil söz söylemeye ve beste yapmaya kendini vakfetmiştir. O, serbest şiirdeki denemeleri dışında bütün şiirlerini hece ölçüsü ile yazmıştır. 8’li ve 11’li hece ölçülerini yaygın olarak kullanmıştır. Âşık Halimî, tapşımalarda en çok Halimiyem’i kullanmıştır. Dilinde Alevi-Bektaşi geleneğinin kelime kadrosu yoğun olarak bulunmaktadır. Şiirlerinde deyişlerin ve güzellemelerin yeri tür olarak belirleyicidir. Ancak “Halimi felsefem onurlu yaşam/ Dilimde yok ağam, bey ile paşam/ Vururlar bir sabah doğarım akşam/ Ben ölmem, ben ölmem, ben ölmem”, “Ezen onlar ezilen biz/ Kerbela’da kesilen biz/ Çorum, Sivas, Maraş, Gazi/ Fetvalarla vurulan biz” gibi sosyokültürel gündem odaklı şiirleri de bulunmaktadır (İlhan 2019).

Mahlasını alma hikâyesi ise 1985 yılında gerçekleşir. Hacı Bektaş-ı Veli dergâhından Yusuf Ziya Çelebi’nin Şanlıurfa Kısas’ı ziyaretini haber alan Hacı İsa Özbay, huzura giderek Kul İsa mahlası ile “Özümden meftunum tutkunum size/ Pirime eyvallah aşığım size” ile başlayan “Kul İsa’yım haller genç yaşta duman/ Ulu divan sebep Hak’tandır Derman/ Feleğe sorarım bu nasıl derman/ Kılınsa bir çare benim halime” diye biten şiirini okur. Yusuf Ziya Çelebi, Kul İsa mahlasını kullanan Özbay’a “Âşık Halimi” diyerek, parmağını batırdığı bir tas suyu içmesini ister ve verilen suyu nuş eden âşık, mahlasını almış olur (İlhan 2019).

Eserleri çeşitli sanatçılar tarafından okunmuş olup yurtiçinde ve yurtdışında türkü dinleyicileri tarafından yakından takip edilmektedir. Âşık Halimî ile ilgili bilgilerin büyük bir bölümü iki kitap ve Bekir Oğuzbaşaran danışmanlığında Şenay Tüfek tarafından hazırlanan bir bitirme tezinde yer almaktadır (Atılgan 1992; Tüfek 1997; Atılgan ve Acet 2001). Bunun yanından farklı zaman dilimlerinde bazı dergilerde de şiirleri yayımlanmıştır. Başka sanatçılar tarafından icra edilmiş ondan fazla şiiri ve bestesi bulunmaktadır. Deste Günaydın’ın 1999 yılında Özdemir Plak etiketiyle yayınlanan Sürgünüm Oy Oy albümünde sözü ve müziği Âşık Halimi’ye ait Ben Ölmem Oy Oy; Gülşen Altun’un 2007 yılında Aydın Müzik etiketiyle yayınlanan Gezdimde Geldim albümünde sözü Âşık Halimi’ye müziği yine âşığa ve Fercemi’ye (Merdan Eren) ait Zat-ı Şahane; Selda Bağcan’ın 2001 yılında Majör Müzik Yapım tarafından yayınlanan Halkım adlı albümünde sözü ve müziği âşığa ait Çorum Sivas Maraş Gazi; Özcan Türe’nin 2012 yılında DMC etiketiyle yayınlanan Kül Eyledin albümünde sözleri Âşık Halimi’ye müziği Lütfü Gültekin’e ait albüm adıyla aynı parça; Gülten Benli’nin 2012 yılında DMC etiketiyle yayınlanan Aşkın Girdabı albümünde müziği anonim düzenlemesi Erdal Erzincan’a sözleri Âşık Halimi’ye ait Aşkın Girdabı; Tolga Sağ’ın 2013 yılında DMC etiketiyle yayınlanan Nâr-ı Hasret albümünde Ali Seydi Dede’nin kaynak kişisi olduğu anonim beste olan, sözlerini âşığın yazdığı Şems-i Kamer; Ebru Keleş’in 2016 yılında İber Prodüksiyon tarafından yayınlanan Güman albümünde sözü ve müziği âşığa ait olan Aşkın Zindanı; Özge Çam’ın 2016 yılında İda&Seyhan Müzik etiketiyle yayınlanan İlk Nefes albümünde sözleri âşığa, müziği Erdal Erzincan’a ait olan Yar Elinden; Gülten Benli’nin 2016 yılındaki Lütfeyle albümünde, Gültekinler’in 2018 yılındaki Fukara albümünde sözleri Âşık Halimi’ye müziği Lütfü Gültekin’e ait Bilesin; Ulvi Genç’in 2018 yılında İber Prodüksiyon tarafından yayınlanan Gözlerini Sevdiğim/ Tuana adlı albümünde sözleri âşığa müziği sanatçıya ait Şem’ine Pervane Oldum bunlardan bazılarıdır (İlhan 2019).