Madde Detay

Kanunî Sultan Süleymân ve II. Selîm devri şairlerindendir. Alaşehir'de doğdu. Makâlî’nin asıl adı Mehmed Çelebi’dir. “Hammâmcı-zâde” sanıyla tanındı. Kınalızâde Hasan Çelebi Tezkiretü’ş-Şuarâ’da Güzelhisarlı olduğunu belirtirse de kendisiyle yüzyüze görüştüğünü ifade eden Gelibolulu Âlî, Akşehirli olduğunu belirtir. Arap-zâde’den mülâzım olan Mehmed Çelebi, kadılık vazifesinde bulunmuş ve 992/1584 yılında vefat etmiştir. Kabrinin Üsküdar’da olduğu bilgisinin aksine Bursalı Mehmet Tahir Bey, Edirnekapı dışına defnedildiğini ifade eder. Müjgân Cunbur, Şehzade Bayezid için çevrilen Pend-nâme’nin muhtemelen adı geçen Makâlî’ye ait olduğunu belirtirse de yapılan inceleme sonucunda bu tercümenin Emre adlı bir şaire ait olduğu anlaşılmıştır. Bağdatlı Ahdî Gülşen-i Şuarâ adlı eserinde; Makâlî Mehmed’i akranı arasında seçkin, gece-gündüz ilim ve hüner talibi, ince manalı, nükteli ve hoş sözler sahibi, atasözleri, deyimler ve temsilî ifadeler kullanmaktan hoşlanan şuh tabiatlı bir kişi olarak tanıtmaktadır.

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmanî. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.

Bilgin, Azmi (1998). Tercüme-i Pend-nâme-i Attâr. İstanbul: Enderun Kitabevi.

Cunbur, Müjgân (2006). ‘‘Makâlî’’. Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C.6. Ankara: AKM Yay.

 Erdem, Sadık (2004). ‘‘XV. ve XVI. Yüzyılda Yaşamış Manisalı Divan Şairleri’’. Türkbilig 8: 93-94.

İsen, Mustafa (hzl.) (1994). Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. Ankara: AKM Yay.

Kayabaşı, Bekir (hzl.) (1997). Kaf-zâde Fâizî’nin Zübdetü’l-Eş’ârı. Doktora Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi. 

Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Metin). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.

Koyuncu, Fatih (2011). “Alaşehirli Makāli Mustafa Bey ve Mecmualardaki Bazı Şiirleri”. Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9 (2): 305-306.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Nail Tuman, Tuhfe-i Nâ’ilî. Ankara: Bizim Büro Yay.

Kutluk, İbrahim (hzl.) (1978). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: TTK Yay.

Müstakim-zâde Süleyman Sa’deddin (2000). Mecelletü’n-Nisâb fFi’n-Nisbi ve’l-Künâ ve’l-Elkâb. Ankara: KB Yay.

Riyâzî. Riyâzu'ş-Şuarâ. Berlin Devlet Ktp. Doğu Bölümü. Ms.or.oct.1042. v.146a-146b. 

Solmaz, Süleyman (hzl.) (2005). Ahdî ve Gülşen-i Şu’arâsı. Ankara: AKM Yay.

Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2008). Beyânî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: Kültür Bakanlığı e-kitap: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83502/beyani----tezkiretus-suara.html [erişim tarihi: 20.03.2013]

Şemseddîn Sâmî (1314). Kâmûsu’l-A’lâm. İstanbul: Mihrân Matbaası.

Tatçı, Mustafa (hzl.) (2003). Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri I-II-III. Ankara: Bizim Büro Yay.

Yaltkaya, Şerafettin ve Kilisli Rıfat Bilge (hzl.) (1971). Kâtip Çelebi, Keşf-el-Zunûn. İstanbul: MEB Yay. 

Bu çarh-ı pîrezen ey dil degüldür mâye-i devlet

Kişinün başı sag olmak durur ser-mâye-i devlet

Sînemün dâgın görüp atar melâmet sengini

Gel gör ey şîrîn-dehen tâg ile taşun cengini

Görüp ruhsâr-ı yârı bagda açıldılar güller

Gözinden nergisün uykusını uçurdılar güller