Madde Detay

16. asır divan şairleri arasında Makâlî mahlası kullanan iki şairden biridir. Asıl adı Mustafa olan şaire "Kör Makâlî" de denmiştir. Makāli Mustafa Bey Aydın vilayetine bağlı Alaşehir kasabasındandır. Fakat Kınalızâde Hasan Çelebi Tezkiretü’ş-Şuarâ’da Güzelhisarlı olduğunu, Gelibolulu Âlî Künhü’l-Ahbâr’da ise onun Akşehirli olduğunu kaydeder. Künhü’l-Ahbâr’da Makâli mahlasını kullanan iki şairin Âlî tarafından bir mecliste bir araya getirildiği, birinin okuduğu şiire diğerinin sahip çıktığı anlatılır. Anadolu sancağında Turak Çelebi’nin bölüğünde günlük beş akçe maaşla görev yapmıştır. Şair şehzade için yazdığı şiirleri Turak Çelebi vasıtasıyla makama takdim etmiştir. Makâlî Mustafa Bey 997/ 1589 yılında vefat etmiştir. Kabri Edirne kapısı haricindedir.

Makâlî Mustafa Bey’in divan sahibi olduğu kaynaklarda belirtilir. Fakat bu bahsedilen divan henüz ele geçmemiştir. Kaynaklarda onun kasideciliğine dikkat çekilmektedir. Kanuni Sultan Süleyman ve Hoca Sadeddin Efendi onun kaside sunduğu kişiler arasındadır.

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmanî. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.

Cunbur, Müjgân (2006). ‘‘Makâlî’’. Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C.6. Ankara: AKM Yay. 208.

 Erdem, Sadık (2004). ‘‘XV. ve XVI. Yüzyılda Yaşamış Manisalı Divan Şairleri’’. Türkbilig 8: 95-96.

İsen, Mustafa (hzl.) (1994). Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. Ankara: AKM Yay.

Kayabaşı, Bekir (hzl.) (1997). Kaf-zâde Fâizî’nin Zübdetü’l-Eş’ârı. Doktora Tezi. 

Malatya: İnönü Üniversitesi. 

Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Metin). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.

Koyuncu, Fatih (2011). “Alaşehirli Makāli Mustafa Bey ve Mecmualardaki Bazı Şiirleri”. Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9 (2): 305-308, 322.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Nail Tuman, Tuhfe-i Nâ’ilî. Ankara: Bizim Büro Yay.

Kutluk, İbrahim (hzl.) (1978). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: TTK Yay.

Müstakim-zâde Süleyman Sa’deddin (2000). Mecelletü’n-Nisâb Fi’n-Nisbi ve’l-Künâ ve’l-Elkâb. Ankara: KB Yay. 

Okuyucu, Cihan (hzl.) (1994). Cinânî Hayatı-Eserleri-Divanının Tenkidli Metni. Ankara: TDK Yay.

Riyâzî. Riyâzu'ş-Şuarâ. Berlin Devlet Ktp. Doğu Bölümü Ms.or.oct.1042. v.146a-146b. 

Solmaz, Süleyman (hzl.) (2005). Ahdî ve Gülşen-i Şu’arâsı. Ankara: AKM Yay.

Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2008). Beyânî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: Kültür Bakanlığı e-kitap: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83502/beyani----tezkiretus-suara.html [erişim tarihi: 20.03.2013]

Şemseddîn Sâmî (1314). Kâmûsu’l-A’lâm. İstanbul: Mihrân Matbaası.

Tatçı, Mustafa (hzl.) (2003). Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri I-II-III. Ankara: Bizim Büro Yay.

Yaltkaya, Şerafettin ve Kilisli Rıfat Bilge (hzl.) (1971). Kâtip Çelebi, Keşf-el-Zunûn. İstanbul: MEB Yay. 

1  Dil hânesin gam-ı ruh-ı cânân açar kapar

 Halvet-serāy-ı hâssını sultân açar kapar

2  Seyr itdürür iki dizi lü’lü-yi şâhvâr

 La‘l-i lebün ki hokka-i mercân açar kapar

3  Şeh-perlerini nâz ile şâhîn-i zülf-i yâr

 Cân murgunun şikârına her ân açar kapar

4  Derbânun olmuş ey sanem agyâr-ı bed-likâ

 Hayfâ ki bâb-ı cenneti şeytân açar kapar

5  Nazmun Makâlî komadı ragbet cevhere

 Sarrâf-ı dehr bir kuru dükkân açar kapar 

1  Yârdan hoşnûd u a‘dâdan melâmet dideyüz

 Şâkirüz gülden ve-lîkin hârdan rencîdeyüz

2  Hâsılı çekdük girîbân-ı ta‘allukdan eli

 Serv gibi gûşe-i uzletde dâmen-çîdeyiz

3  Ana kaldı kim dehânun yâdına ey mâh-rû

 Başumuz alup adem mülkine dek azm ideyüz

4  Biz ki nakş olduk Makâlî halka halka dâgla

 Rûy-ı yârı görmege başdan ayağa dîdeyüz