Madde Detay

Asıl adı İsmail olup, şiirlerinde “Mehzûn” mahlasını kullandı. Doğum yeri ve tarihi bilinmemektedir (Osman vd. 2005: 439). Şairin hayatıyla ilgi bilgileri Dîvân-ı Mehzûn isimli eserinde yer alan şiirlerden öğrenmekteyiz. Şair şiirlerinde, adının İsmail, mahlasının Mehzûn memleketinin de Hoten olduğunu fakat altı şehri dolaştığını söyler (Utuk vd. 2006: 592; Huşur 1995: 1). Dîvân’ında Hoca İshak Veli'den isminden bahsetmesi, onun 18. yüzyılın ikinci yarısında yaşadığını göstermektedir (Utuk vd. 2006: 593).

Mehzûn'un tek eseri Dîvân'ıdır.  902 beyitten oluşan eser, gazel, muhammes ve mesnevi tarzında şiirlerden oluşur. İçindeki mesnevi nazım şekliyle yazılan "Kavun-nâme", Hoten’de yetişen 27 çeşit kavunun özelliklerini anlatmaktadır. Münazara şeklinde kaleme alınan eserde, kavunların kralı olarak “Haşimi” isimli kavun seçilir ve her kavunun özelliğine dair bilgi verilir (Osman vd. 2005: 439; Utuk vd 2006: 594-595). Dîvân’ın el yazması Hoten kâğıdına yazılmış olup iyi korunamadığı için baş ve son kısmı eksiktir. Ayrıca ara sayfalardan bazısı olmadığı için şiirlerin bazılarının ilk ve son beyitleri eksiktir (Huşur 1995: 4). Şairin eserinde yer alan; “Ömrüm ellikke yetip emdi tayanmay mu hâsâ / Dehri bağida sinip şâhi igildi şecerem” beytinden, eserini 50 yaşından sonra kaleme aldığı anlaşılmaktadır (Utuk vd. 2006: 593).

Osman, Ğayretcan, O. İsmail, T. Savut (hzl.) (2005). Uyğurlarnin Kedimki Edebiyati 2. Ürümçi: Şincan Maarip Neşriyatı. 

Utuk, İmincan Ehmidi, Ğ. Osman, M. Mirziehmet, E. Suleyman, H. Abdusalam (2006). Uyğur Edebiyatı Tarihi. C. 2.  Pekin: Milletler Neşriyatı. 

Huşur, Tursun (hzl.) (1995). İsmail Mehzûn Divan-ı Mehzûn. Ürümçi: Şincan Halk Neşriyatı.

Kavun-nâme

Kilip yüz rengi izhâri şecerler

Şecerlerdin ecib şirin semerler

Yene köp mîvelerni bî-nehâyet

Muheyyâ kildi süni bî-muşekket

Cehân gülzârinin dehkâni oldur

Dime dehkân anin sultânı oldur

Hezân eyley dise eyler hezân ol

Behâr eyley dise eyler eyân ol

Muhemmed yeryüzige keldiler pâk

Uninğa secde kildi tokkuz eflâk

Niçün kim enbiyâlar serveridur

Melâik heylinin hem rehberidur

Hebîbim didi ol hellâk-i âlem

Ne tañ fecr eylese ferzend-i âdem

Tilegeç möcize bir köñli kâre

İşâret kildilar ay boldi pâre

Çu boldi cilvegâhi kâbe kevseyn

İrür ikki cehânğe kurretu’l-eyn

Tügenmes na’tin aytip tâ kiyâmet

Kilay elkâbdin bir söz hikâyet

(Osman, Ğayretcan, O. İsmail, T. Savut (hzl.) (2005). Uyğurlarnin Kedimki Edebiyati 2. Ürümçi: Şincan Maarip Neşriyatı. 440-441).

Gazel

Barma hergiz bezm-ârâ ol şûh-i mâhiñ bolmasa

Başiñ üzre otluğ ahiñdin kulâhiñ bolmasa

Kılma bir dem ey köñül yar aldida devâ-yi işk

Kan yaşiñ birle sariğ çehriñ guvâhiñ bolmasa

Hâh mehf-i nale kıl hâh aşkara hâh fiğân

Yetmes ol ayğe ana mehzûb ahiñ bolmasa

Öltürür âlem ğemi ey rindeler vâ bestesi

Mey bile meyhâne dehlizi penâhiñ bolmasa

Deyr pîri mey berip aytur mu tegbiri fenâ

Hirmen-i cândin tehi hes bergi kâhiñ bolmasa

Lutf hurşidi yarutmaydur kıyâmet deştide

Ruzgâriñni kara kilğan gunâhiñ bolmasa

Derdliğ sayrar mu erdi bülbül-i şûride dek

Heste Mehzûn köñli ey gül cilve gahiñ bolmasa

(Huşur, Tursun (hzl.) (1995). İsmail Mehzûn Divan-ı Mehzûn. Ürümçi: Şincañ Halk Neşriyatı. 4).