NÂKID, İbrahim Efendi

(d. d. ?/d. ? - ö. ö. 1127/ö. 1715)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 17. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Şairin asıl adı İbrahim’dir. Şiirlerinde Nâkıd mahlasını kullandı. Nâkıd İbrahim Efendi olarak tanındı. Yenişehir Fener’de doğdu (Müstakîmzâde Süleymân Sa’deddîn 2000: 418; Çapan 2005: 681-682; İnce 2005: 648-649). Şairin doğum yılı ve ailesi hakkında kaynaklarda bilgi bulunmamaktadır.

İlk eğitimini doğduğu yerde aldıktan sonra ilim öğrenme arzusuyla İstanbul’a geldi. Öğrenimini İstanbul’da tamamladı. Mülazım ve müderris oldu. Kırk akçalık medreselerde ders verdi (İnce 2005: 648-649). 1127/1715 yılında vefat etti (Kurnaz vd. 2001:1021).

Nâkıd İbrahim Efendi’nin Şerh-i Sedîd, Nakd-ı Nâkıd adlarında iki eseri, bir Haşiye’si ve çeşitli mecmua ve tezkirelerde Şiirleri vardır (Çapan 2005: 681-682; Bursalı Mehmet Tahir 2000: 2/447).

1.Şerh-i Sedîd, Birgivî Mehmed Efendinin nahve dair Avâmil-i Cedîd adlı eserinin şerhidir.

2.Nakd-ı Nâkıd, Fars dili kurallarını toplayan ve üç bab ile bir hatimeden oluşan eserdir.

3.Haşiye, münazara adabı ile ilgili Ebu’l-Feth adlı eserin üzerine yazılmıştır.

Nâkıd İbrahim Efendi, orta seviyeli şairlerdendir. Kaynaklarda, şairin nazik kişiliğe ve temiz yaratılışa sahip olduğu dile getirilmektedir (İnce 2005: 648-649). Arapça bir eserin şerhini yapması ve Farsça kuralları yazmasından hareketle bu dillere vâkıf olduğu söylenebilir.

Kaynakça

Bursalı Mehmet Tahir (2000). Osmanlı Müellifleri. C.II. Ankara: Bizim Büro Yay.

Cunbur, M. (2006). “Nâkıd”. Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 6. Ankara: AKM Yay.

Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safayî Efendi Tezkire-i Safayî. Ankara: AKM Yay.

İnce, Adnan (2005). Tezkiretü’ş-Şuara - Salim Efendi. Ankara: AKM Yay.

İpekten, Haluk, Mustafa İsen, Recep Toparlı, Naci Okçu ve Turgut Karabey (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KB Yay.

Köksoy, Mesut (2008). Nâkıd İbrahim Efendi ve Eş-Şerhu’s-Sedîd li’l-‘Avâmil Cedîd Adlı Eseri İnceleme ve Tahkik. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.)(2001). Mehmed Nâil Tuman Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C.II. Ankara: Bizim Büro Yay. 

Müstakîm-zâde Süleymân Sa’deddîn (2000). Mecelletü'n-Nisâb. Tıpkıbasım. Ankara: KB. yay.

“Nâkıd”. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. C. 6. İstanbul: Dergâh Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. KAPLAN ÜSTÜNER
Yayın Tarihi: 27.01.2014
Güncelleme Tarihi: 12.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Ey sipeh-sâlâr-ı hayl-i enbiyâ vü mürselîn

V’ey şehinşâh-ı gürûh-ı evvelîn ü âhirîn

 

Tal‘atinden muktebes hûrşîd-i ‘âlem-tâb tâb

Hilkatinden müttehaz hestî semâvât u zemîn

 

Zât-ı pâkindir senin mahbûb-ı Hallâk-ı ezel

Lâ-cerem oldı vücûdun rahmeten li'l-âlemîn

 

Kıl şefâat arsa-i mahşerde âsî ümmete

Yâ Resûallâh çü sensin sâdıku'l-vadü'l-emîn

 

Sad slât u sad selâm olsun sana ey nûr-ı hak

Sensin ol hâdî-i münhâc-âver-i dîn-i mübîn

 

Gavta-i bahr-ı zünûb-âlûdedir Nâkıd kulun

Râci-i lutf u keremdir ya şefîe'l-müznibîn

(Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safayî Efendi Tezkire-i Safayî. Ankara: AKM Yay. 682.)

 

Ümîd-i vasla Mîkat-ı felek olmış döner sâ‘at

Meger kim seb’a-i seyyâreden aldı eser sâ‘at

 

Mu‘âdil çarh-ı gerdûna çü rebi‘ ceyb-i usturlâb

Müselsel devr-i dâ’im dem-be-dem şâm u seher sâ‘at

 

‘Aceb şûh u kalender-meşreb ü seyyâh-ı ‘âlemdir

Eder geh şarka gâhî cânib-i garba sefer sâ‘at

 

Görince hicr ü firkat beste-i rîk-i revân olmış

Olur ki tengnâ-yı şîşede zîr ü zeber sâ‘at

(Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safayî Efendi Tezkire-i Safayî. Ankara: AKM Yay. 683.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1AVNÎ, Yenişehirlid. 1826 - ö. 1883Doğum YeriGörüntüle
2VEHBÎ, Hacı Şeyh Mehmedd. 1837 - ö. 1885Doğum YeriGörüntüle
3Haşim (Yenişehirli)d. 1860 - ö. 25 Kasım 1920Doğum YeriGörüntüle
4AVNÎ, Yenişehirlid. 1826 - ö. 1883Doğum YılıGörüntüle
5VEHBÎ, Hacı Şeyh Mehmedd. 1837 - ö. 1885Doğum YılıGörüntüle
6Haşim (Yenişehirli)d. 1860 - ö. 25 Kasım 1920Doğum YılıGörüntüle
7AVNÎ, Yenişehirlid. 1826 - ö. 1883Ölüm YılıGörüntüle
8VEHBÎ, Hacı Şeyh Mehmedd. 1837 - ö. 1885Ölüm YılıGörüntüle
9Haşim (Yenişehirli)d. 1860 - ö. 25 Kasım 1920Ölüm YılıGörüntüle
10AVNÎ, Yenişehirlid. 1826 - ö. 1883MeslekGörüntüle
11VEHBÎ, Hacı Şeyh Mehmedd. 1837 - ö. 1885MeslekGörüntüle
12Haşim (Yenişehirli)d. 1860 - ö. 25 Kasım 1920MeslekGörüntüle
13AVNÎ, Yenişehirlid. 1826 - ö. 1883Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14VEHBÎ, Hacı Şeyh Mehmedd. 1837 - ö. 1885Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Haşim (Yenişehirli)d. 1860 - ö. 25 Kasım 1920Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16AVNÎ, Yenişehirlid. 1826 - ö. 1883Madde AdıGörüntüle
17VEHBÎ, Hacı Şeyh Mehmedd. 1837 - ö. 1885Madde AdıGörüntüle
18Haşim (Yenişehirli)d. 1860 - ö. 25 Kasım 1920Madde AdıGörüntüle