Nimet Çalapala

(d. 1908 / ö. 1984)
Öğretmen, Oyun Yazarı, Şair, Yazar
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Yunanistan/Gümülcine'de dünyaya gelmiştir. Rakım Çalapala'nın eşi olan Nimet Çalapala, Çapa Öğretmen Okulu mezunudur. Cumhuriyet devrinin öne çıkan öğretmenlerindendir. Yeni eğitim sisteminin öncüsü olan isimlerden biridir. Çalapala, çocuk kitapları, şiir ve hikâyeler, ilkokul piyesleri ve ilköğretim ders kitapları yazmıştır. Rakım Çalapala ile 1936'da Sovyet Rusya'ya gidip Rus eğitim kurumlarını Maarif kuruluyla araştırmışlardır. Millî Eğitim Bakanlığı tarafından başarılı öğretmen olarak ödüllendirilen Nimet Çalapala'nın eşi ile yazdığı 87 Oğuz adlı çocuk romanı Maarifçe okullara tavsiye edilmiştir (Çalapa vd. 2006: 143). Çocuk Haftası dergisinde de yazılar yazmış olan Nimet Çalapala 1984 yılında vefat etmiştir.

Nimet Çalapala ile eşi Rakım Çalapala'nın 1933 yılında yazdığı çocuk romanı ''87 Oğuz'un kapağında 'millî çocuk romanı' ifadesi yer almaktadır, romana neşe hâkimdir. Okuldaki arkadaş ilişkileri işlenir'' (Sınar 2006: 190). Oğuz'un yaramaz ve zeki bir öğrenci olduğunu; yaşadığı zorluklara rağmen okuldan vazgeçmediğini böylece de romanda ideal öğrenci tipinin çizildiği değerlendirmesini yapan Karaçam ekler: ''Yine bu öykü etrafında ideal bir öğretmen figürü de çizilmiştir. Öğretmen Nezihe Hanım fakir zengin ayrımı yapmayan, öğrencilerin sosyalleşmeleri için elinden geleni yapan, millî değerlerimizi çocuklara öğreten ve sevdiren, okul sevgisini çocuklara aşılayan bir karakterdir'' (Karaçam 2011: 25). Bir çocuk romanı olan 87 Oğuz da çocukların anlayabileceği sade bir dil kullanan Nimet ve Rakım Çalapala, romana atasözleri, deyimler de serpiştirmiştir.

Firidinoğlu, 1933 yılında Nimet ve Rakım Çalapala'nın yazdığı Köyden Gelen Ses adlı çocuk-gençlik oyunu için şu değerlendirmeleri yapar: ''(...) Köyden Gelen Ses oyununa toplumsal cinsiyet rolleri bağlamında baktığımızda ulus devlet inşa sürecinin kız çocuklarına yüklemiş olduğu görevleri doğrudan ve dolaylı olarak görmek mümkündür (...) Oyun içerisinde asri Türk kadını imajına, kadınların eğitimi üzerine verilen önem konusuna, devrimle birlikte kat edilen değişim üzerine eğilinir. Gazi'nin yarattığı değişimi anlamak ve bunlar üzerine bir hayat inşa etmek ve bu hayatın da vatana devlete ait bir hayat olarak kurgulanması gerektiğinin altı çizilir (...)'' (Firidinoğlu 2015: 204, 208-209).

Kaynakça

Alabaş, R. (2018). "Çocuk Haftası Dergisi ve Çocuk Eğitimi Açısından İncelenmesi". Kastamonu Education Journal. 26 (5): 1765-1784.

Aygün, Esin (2013). "Erken Cumhuriyet Dönemi Çocuk Roman ve Hikâyelerinde Bellek Sosyalizasyonu Çerçevesinde Çocuk Özne". Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi. (5-6): 110-128.

Çalapala, R. ve N. (2006). 87 Oğuz. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.

Firidinoğlu, N. (2015). Tanzimat'tan Erken Cumhuriyet'e Tiyatro ve Eğitim İlişkisi: Mektep Temsilleri (1896-1936). (Doktora Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi.

İşyar, N. (2007).1970-2005 Yılları Arasında Yazılan Sosyal İçerikli Çocuk Romanlarımızda Aile. (Doktora Tezi). Bursa: Uludağ Üniversitesi.

Karaçam, O. (2011). Rakım Çalapala'nın Eserlerinde Çocuk ve Çocuk Eğitimi. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.

Sınar, A. (2006). "Türkiye’de Çocuk Edebiyatı Çalışmaları". Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi. 4 (7): 175-225.

Sınar Uğurlu, A. (2015). "Türk Çocuk Edebiyatında Yeni Bir İsim: Renan Özdemir'in Çocuk Romanlarındaki İletiler". Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. (29): 299-308.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: İLAYDA ŞENGÜL
Yayın Tarihi: 05.07.2019
Güncelleme Tarihi: 09.11.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
87 Oğuz (Milli çocuk romanı)İkbal Kütüphanesi / İstanbul1933Roman
Hayat Bilgisi ve Toplu Öğretime Uygun Aritmetik Problemleri 1. Sınıf (Ders kitabı)Güven Basımevi / İstanbul1946Diğer
Hayat Bilgisi ve Toplu Öğretime Uygun Aritmetik Problemleri 3. Sınıf (Ders kitabı)Güven Basımevi / İstanbul1946Diğer
Hayat Bilgisi ve Toplu Öğretime Uygun Aritmetik Problemleri 2. Sınıf (Ders kitabı)Güven Basımevi / İstanbul1951Diğer
Yıllık Plana ve Toplu Öğretime Uygun Aritmetik Problemleri 5. Sınıf (Ders kitabı)Atlas Yayınevi / İstanbul1951Diğer
Tabiat Bilgisi (5. Sınıf Ders Kitabı)Atlas Yayınevi / İstanbul1962Diğer
Aile Bilgisi (4. Sınıf Ders Kitabı)Atlas Yayınevi / İstanbul1965Diğer
Aritmetik ve Geometri (4. Sınıf Ders Kitabı)Atlas Yayınevi / İstanbul1966Diğer
Aile Bilgisi (5. Sınıf Ders Kitabı)Atlas Yayınevi / İstanbul1966Diğer
Coğrafya (5. Sınıf Ders Kitabı)Atlas Yayınevi / İstanbul1967Diğer
Aritmetik ve Geometri (5. Sınıf Ders Kitabı)Atlas Yayınevi / İstanbul1968Diğer
Matematik (4. Sınıf Ders Kitabı)Atlas Yayınevi / İstanbul1972Diğer
Coğrafya (4. Sınıf Ders Kitabı)Atlas Yayınevi / İstanbul?Diğer

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1MEHMED HİLMÎ, Gümülcinelid. 1869 - ö. 1918Doğum YeriGörüntüle
2REMZİYE BACId. 1890 - ö. 1946Doğum YeriGörüntüle
3Hüseyin Mahmutoğlud. 1939 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Hafi Kadri Alpmand. 3 Temmuz 1908 - ö. 19 Haziran 1976Doğum YılıGörüntüle
5EYUP SAMSAKd. 1908 - ö. 1956Doğum YılıGörüntüle
6MİSRİ/SEYİT/BİÇARE SEYİT, Seyit Yalçınd. 1908 - ö. 18.12.1994Doğum YılıGörüntüle
7Ercümend Behzad Lavd. 15 Kasım 1903 - ö. 18 Mayıs 1984Ölüm YılıGörüntüle
8SEFİLÎ, Mevlüt Gökalpd. 1911 - ö. 14.12.1984Ölüm YılıGörüntüle
9İbrahim Zeki Burdurlud. 1922 - ö. 27 Temmuz 1984Ölüm YılıGörüntüle
10Şeref Tand. 1937 - ö. 28 Kasım 1995MeslekGörüntüle
11Bilal Köydend. 1894 - ö. 3 Haziran 1967MeslekGörüntüle
12Oğuz Demird. 1971 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Basri Goculd. 15 Mart 1910 - ö. 09 Ocak 1976Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Mehmet Kubilay Saraçd. 1936 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Hasan Efed. 02 Temmuz 1957 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Reşat Nuri Güntekind. 26 Kasım 1889 - ö. 7 Aralık 1956Madde AdıGörüntüle
17Rakım Çalapalad. 1909 - ö. 12 Şubat 1997Madde AdıGörüntüle
18Nimet Leylâ Uzcand. 1925 - ö. ?Madde AdıGörüntüle