Madde Detay

Asıl adı Seyyid Mehmed Nusret Ali Han Efendi’dir. 1264/1848’te Delhi’de doğdu. Babası, Hindistan’da “İmâm-ı fenn-i manzara” lakabıyla maruf Abdülmansûr Seyyid Mehmed Nâsırüddîn’dir. Memleketinde ilim tahsil etti. Nusretü’l-Metâbi namıyla bir matbaa ve Nusretü’l-Ahbâr ismiyle bir gazete kurdu. Gazetede babasıyla birlikte Müslüman ahaliyi ikaz eden makaleler neşretti. Bu makalelerden seçmeleri Hakku’s-Sultân adıyla kitaplaştırarak yayımladı. Bilahare İstanbul’a geldi. Maarif Nezaretinde Encümen-i Teftiş ve Muayene Azası oldu. Daha sonra Encümenin Azalığına tayin edildi. Vefat tarihi bilinmemektedir (Özcan 2000: 1696-1697).

Nusret’in Türkçe ve Farsça bazı manzumelerini içeren Sühan-ı Devletî isimli eseri, 1328/1910 yılında İstanbul’da basıldı. Kitapta Hakîm Senâî’nin Farsça münâcâtının tahmis nazım şekliyle tercümesi, 7 kaside (1’i Farsça), 1 mesnevi, 12 gazel (4’ü Farsça), 1 kıt’a ve 3 mısra bulunmaktadır. Ayrıca kitabın sonunda İngiliz edebiyatından bir şiir ile iki mensur yazının Osmanlı Türkçesine tercümesi yer almaktadır. Şiirlerinde Hân mahlasını kullanmıştır.

Nusret, Hüseyin Vassâf’ın Nevsâl-i Asır (1314) isimli eserinde çocukluğundan beri seyahat ettiğini, elli yıldır İstanbul’da mutlu yaşadığını ve kendisinin aslında kitabette yetersiz olduğunu söylemektedir (1314: 191-193). Söz konusu eserde Sühan-ı Devletî kitabında olmayan iki şiiri bulunmaktadır.

Hüseyin Vassâf (1314). Nevsâl-i Asır. İstanbul: Cemal Efendi Matbaası.

Kurnaz, Cemal, M. Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî. C. I. Ankara: Bizim Büro Yay.

Nusret Ali Hân Dehlevî (1328). Sühan-ı Devletî. İstanbul: Bekir Efendi Matbaası.

Özcan, Hidayet (hzl). (2000). Son Asır Türk Şairleri. C. III. Ankara: AKM Yay.

Gazel

Sormadın hâl-i dili eylemedin şâd beni

Bu tegâfüldür eden mâ’il-i feryâd beni

Ebrû vü çeşm dururken seni cellâd seni

Hep tegâfülle edersin niye berbâd beni

Severim yâr seni kûy-ı vefâdan dönmem

Mahv kıl ister isen eyle sen is’âd beni

Zîr-i sâyende nigârım dilim ârâm bulur

Bir zamân aldadamazlar serv ü şimşâd beni

Dem-be-dem ben anı anmakdayım eyvâh meger

O unutmakla dahi eylemiyor yâd beni

Bâğ-bân etdi bahâr içre beni tutmağa cehd

Bekliyor şimdi hazân içre de sayyâd beni

Aşk-ı zülfi ile ey Hân leb-i şîrîn emeli

Gâh Kays etmededir gâh da Ferhâd beni (Cihangir 319)

(Nusret Ali Hân Dehlevî (1328). Sühan-ı Devletî. İstanbul: Bekir Efendi Matbaası. 12.)