PERVANE/SEFİL PERVANE, Tuncay Demir

(d. 1957 / ö. -)
âşık, öğretmen
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Erdebil’den Türkiye’ye göçen bir ailenin çocuğu olan Tuncay Demir, 1957'de Bolu ilinin Seben ilçesine bağlı Kozkaya köyünde dünyaya gelmiştir. İlköğrenimini Kozkaya Köyü İlkokulu ve Bolu İnkılap Okulu’nda tamamlayan Demir, daha sonra Öğretmen Okulunu bitirmiş, ardından Bolu ETİ-MESYO’ya devam etmiştir. Görev yapmak üzere gittiği Erzurum’da Atatürk Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'ne devam etmiş fakat bitirememiştir (Mayda 2011: 459).

Şair için hayatının dönüm noktası olan olaylar, köyden gelip kente alışmanın vermiş olduğu zorluklar etrafında teşekkül eder. 8-10 yıl gibi uzun süren bir zaman diliminde geçen bocalamalar, kendi ifadesiyle onun hayatında onarılması zor yaralar açar. Demir, 1980'de gerçekleşen askeri darbe sonrasında Güneydoğu Anadolu'da öğretmen olarak görev yapar. Üç kez evlenen ve boşanan şairin iki kızı ve bir oğlu bulunmaktadır (Mayda 2011: 459).

Saz ve söz sanatındaki birikimini Erzurum’da halk evlerinde yaşayan halk ozanlarından aldığını ifade eden Demir, Ali Rahmani'den tasavvuf şiirinin inceliklerini; Yaşar Reyhani ile Mustafa Ruhani’den de âşıklık geleneğini öğrenir. Rüyada bade içmeye inandığını ifade eden Demir, çevresinde âşıklık geleneğinden gelen kimse bulunmadığını, ikinci eşinden ayrıldıktan sonra kırk yıllık tövbesini bozarak bağlamayı eline alıp “Odalar da dar geliyor, duvarlar hiç konuşmuyor.” diyerek saz çalmaya başladığını beyan etmektedir. Şair, bağlamadan önce mandolin ve ud da çalar (Mayda 2011: 349).

Tuncay Demir’in mahlası Pervane’dir. Mahlasını 1989'da Erzurum’da ustası İhsani Şafak verir ve bu mahlas; şairin ışık için, aydınlık için kendini heba edebilecek bir fıtrata sahip olduğunu ustasının fark etmesi üzerine verilir (Mayda 2011: 460).

İrticalen şiir söyleyen şair, şiirlerini ses kayıt cihazıyla kaydedip defterlerde muhafaza etmektedir. Şaire göre şiirin yüzde sekseni işçilik, yüzde yirmisi ilhamdır. Yazdığı şiirleri önceleri defterlerde muhafaza eden şairimiz bir öfke anında bu defterleri yakar ve bu olaydan sonra şiirlerini Hamdi Birgören'in ısrarıyla ve dostlarının yardımıyla bilgisayarında muhafaza etmektedir (Mayda 2011: 460).

Demir’in şiirleri çoğunlukla sevda konulu ve taşlama tarzındadır. Demir, halk hikâyesi de bilmektedir. Şair, Azerbaycan’dan Samet Vurgun'u, Güney Azerbaycan’dan Seyit Mehmet Hüseyin Şehriyar, Bahtiyar Vahapzade ve Bulut Karaçorlu gibi ustaları; Türkiye’den ise Sümmani, Karacaoğlan, Ali Rahmani, Mustafa Ruhani gibi önemli isimleri takip etmektedir. Âşık fasıl düzenleri hakkında bilgi sahibi olan Demir, Erzurum’da âşık fasıllarına katılır (Mayda 2011: 460).

Bölgesel şiir yarışmalarına katılan aşığın pek çok birinciliği bulunmaktadır. Bir kez Bolu Köroğlu Şenlikleri’ne katılan şair, herkesin Köroğlu’nu anmaktan çok kendi reklamını yapma derdinde olduğunu görüp bir daha hiçbir şenliğe katılmaz sadece yerel TV kanallarına konuk olarak katılan şair, pek çok plaket ve ödülün sahibidir (Mayda 2011: 460).

Demir’e göre eskiden halk âşıklığı yapan kimseler bu işten hayatını devam ettirecek kadar para kazanmışlardır. Şimdi ise âşıklara gereken değer verilmemektedir. Ancak teknoloji vasıtasıyla âşıklar, halka daha kolay ulaşmaktadır. Demir, âşıklık geleneğinin devam edebilmesi, şu anki durumunu koruyabilmesi için öncelikle Kültür Bakanlığı tarafından desteklenmesi gerektiğine inanmaktadır. Demir, “Yetmiş sene öncesinde olsaydım diyar diyar elimde bağlama gezerdim, atışmalara katılırdım. O günkü şartlarda olsaydı geçimimi bu yoldan sağlayabilirdim. Şimdi ise âşıkların bunun yanında geçimini sağlayacak bir iş bulması gerekmektedir. Bu duruma ayak direyen birkaç isim dışında kimse yok: Hasan Kaplan vb.” demektedir (Mayda 2011: 460-461).

Demir’in yayımlanan eserleri şunlardır: Menekşe Gözlerimde Çoban Ateşi (2001), Gönlüme Cemre Düştü Yerdeki Aydan (2003), Hazan Senfonileri (2009), İkilem (2009), Bir Kavak Yelisin Başımda Esen (2011).

Kaynakça

Mayda, Kadriye (2011). Sazın ve Sözün Sultanları, Yaşayan Halk Şairleri -VII-. Ed. Fatma Ahsen Turan, Özlem Ünalan. Ankara: Gazi Kitabevi Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ŞAHİN BÜTÜNER
Yayın Tarihi: 06.01.2019
Güncelleme Tarihi: 10.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Menekşe Gözlerimde Çoban AteşiSaray Matbaası / Ankara2001Şiir
Bir Kavak Yelisin Başımda EsenHer Telden Kültür Sanat / Ankara2013Şiir
Gönlüme Cemre Düştü Yerdeki AydanBolu Belediyesi / Ankara2003Şiir
İkilemBolu Belediyesi / Ankara2009Şiir
Hazan SenfonileriBolu Belediyesi / Ankara2009Şiir

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1İSMAİL, İsmail Zihnid. 1939 - ö. -Doğum YeriGörüntüle
2GÜNEY/OZAN GÜNEY/OZAN GEZGİNİ, Adem Güneyd. 1958 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3MEZAHİR AHUNDOVd. 1909 - ö. 31.10.1979Doğum YeriGörüntüle
4Necat Çavuşd. 1957 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5Çınar Arıkand. 14 Kasım 1957 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Yıldırım Türkerd. 1957 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7ADEM ULUTAŞd. 06.04.1966 - ö. ?MeslekGörüntüle
8Şükran Binarkd. 9 Temmuz 1962 - ö. ?MeslekGörüntüle
9AHMET ÇITAKd. 1893 - ö. 20.01.1963MeslekGörüntüle
10GÜLER, Güler Bedeld. 01.10.1961 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11ESMER HATUN/ŞERİFE HALA, Şerife Soykand. 1879 - ö. 12.12.1944Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12HATUNÎ BACI, Semiha Bozkurt Oğuzd. 1960 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13HASAN ŞAHİNd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14ZÜLBİYE, Zülbiye Sığırcıd. 1962 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15ERSALAN ZARİÎd. 1960 - ö. ?Madde AdıGörüntüle