Madde Detay

İstanbul’da doğdu. Doğum tarihi bilinmemektedir. Asıl adı Abdüllatif’tir. Darüssaade Ağası Yusuf Ağa’nın yazıcısı Abdullah Efendi’nin oğludur. Yazıcı Abdullah Efendi-zâde Abdüllatif Râzî Efendi olarak tanındı. Medrese öğrenimi gördü. Mehmed Efendi’den mülâzım oldu. Damad Efendi, Odabaşı Mahmud Ağa, Hüsrev Kethüda, Sahn, Fethiye Sinan Paşa, Sinan Paşa Darülhadis, Musıla-i Süleymaniye, Kara Mustafa Paşa ve Sultan Selim medreselerinde müderislik yaptı. Askerî kassamlık, Mahmud Paşa naibliği, Haremeyn müfettişliği, sonra da Yenişehir kadılığı yaptı. 1139/1726-27’de Edirne, 1143/1730-31’de Medine, 1146/1733-34’te İstanbul kadısı oldu. Damad İbrahim Paşa’nın Aynî tarihini tercüme etmek için oluşturduğu ilmî heyette yer aldı. İstanbul kadısı iken 1146/1733-34’te vefat etti. Mezarı Üsküdar’dadır.

Sicill-i Osmanî (Akbayar 1996: 1363)’ye göre usta şairdi. Râmiz (Erdem 1994: 104)'e göre ilmi ve erdemiyle tanınan, şiir ve inşada mahir, ebyat ve tarihleri çok beğenilen bir kimseydi.

Eserleri şunlardır:

1. Divan: Bir nüshası Millet Kütüphanesi Ali Emiri Efendi Manzum Eserler 147/1’de kayıtlıdır. Eser 2500 beyit ihtiva etmektedir (İKTYDK 1967: 669-670). Divan üzerine bir yüksek lisans (Kodaz 1994) yapıldı.

2. Terceme-i Ikdü'l-Cümân: 24 ciltlik Aynî tarihinin sekiz cildinin tercümesidir (Mehmed Tâhir 2000: 54).

3. Ehlü'l-Haber Min Kelâm-ı Seyyidi'l-Beşer: Hadîs ilminden bahseden bir eserdir. (Mehmed Tâhir 2000: 54).

4. El-Fülkü'l-Meşhûn Bi'l-Lü'lüi'l-Meknûn: Dinî ve ahlâkî sözlerden bahseden bir eserdir (Mehmed Tâhir 2000: 54). Bir nüshası İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kütüphanesi Atatürk Kitaplığı 122’dedir (Cunbur 2007: 302). Eser üzerine bir yüksek lisans çalışması (Turan 1994) yapıldı.

5. Câmiu'l-Hikâyât: Nazîredir (Mehmed Tâhir 2000: 54).

Abdülkadiroğlu, Abdulkerim (hzl.) (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü’l-Âsâr Li-Zeyli Zübdetü’l-Eş’âr. Ankara: AKM Yay. 86-87.

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ Sicill-i Osmanî. C. 4. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay. 1363.

Bursalı Mehmed Tâhir (2000). Osmânlı Müellifleri. C. III. Ankara: Bizim Büro Yay. 54-55.

Cunbur, Müjgân (2007). “Râzî”. Türk Dünyası Ortak Edebiyatı, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 7. Ankara: AKM Yay. 302.

Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi Tezkire-i Safâyî, İnceleme-Metin-İndeks. Ankara: AKM Yay. 247-249.

Erdem, Sadık (hzl.) (1994). Râmiz ve Âdâb-ı Zurafâsı (İnceleme-Tenkitli Metin-İndeks-Sözlük). Ankara: AKM Yay. 103-104.

Erdoğan, Mustafa (1997). “Abdüllatif Râzî ve Ankara Methiyesi”, Türk Dili (550): 356-359. http://www.tdk.gov.tr/images/css/TDD/1997s550/1997s550_20_M_ERDOGAN.pdf [erişim tarihi: 09.06.2014].

İnce, Adnan (hzl.) (2005). Tezkiretü’ş-Şu‘arâ Sâlim Efendi. Ankara: AKM Yay. 324-325.

İpekten, Halûk, Mustafa İsen, Recep Toparlı, Naci Okçu ve Turgut Karabey (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay. 373.

İstanbul Kütüphaneleri Türkçe Yazma Divanlar Kataloğu (1967). “Râzî”. C. II. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. 669-670.

Kodaz, Atike (1994). Râzî Abdüllatîf: Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği ve Dîvânı. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.

Kurnaz, Cemâl ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî -  Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C. I-II. Ankara: Bizim Büro Yay. 304-305.

Turan, Lokman (1994). Abdullatif Razi ve el-Fülkü'l-Meşhun bi-Lü'lüi'l-Meknun: İnceleme-Metin. Yüksek Lisans Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi.

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1990). “Râzî Abdüllatif Efendi”. C. 7. İstanbul: Dergâh Yay. 290.

Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1982). Osmanlı Tarihi (XVIII. Yüzyıl). C. 4. 1. Bölüm. Ankara: TTK Yay. 153.

Der-Gazel-i Tahmîs Der-Sitâyiş-i Ankara

Ey mülûk-ı Âl-i Osman içre şehbâz Engüri

Eyledi Hak seni her vechile mümtâz Engüri

Olsa tan mı necm-i devlet sana hem-râz Engüri

Her seher gûyâların eyler ser-âgâz Engüri

Gülşenün cennet misâli oldı demsâz Engüri

Âferin o şâruna her taşunı gevher gibi

Zeyn idüp kurmış binânı sedd-i İskender gibi

Dâ’imâ bir âb-ı sâfî anlayup içer gibi

Kal‘anun dervâzesine yüz sürer kemter gibi

Hizmete bil baglamışdur kış eger yaz Engüri

Hûrî-sîretdür ser-â-pâ cümle mahbûbun senün

Pâk-dâmen olmada Yûsuf-ı sânî ma‘denün

Âlim ü ilm ü hakâyık kûşe kûşe mahzenün

Bâ-husûsâ Hacı Bayrâm-ı Velî’dür medfenün

Var yüri evc-i felekde eyle pervâz Engüri

Beldenün içinde vardur evliyâlar bî-şümâr

Taşrasında hem-çünân eyler kerâmet âşikâr

Münkirinün sûretin tebdîl idüp Perverdigâr

Sırruna vâkıf olanlar kıldı bu sözde karâr

Didiler hakkâ ki sensin menba‘-ı râz Engüri

Devletünle asr-ı Sultân Mustafâ’dur hem-demün

Adl ile hükm ü hükûmet oldı her dem mahremün

Bin yüz on birdedür îcâd olması bu güftemün

Eyle dilşâd ey Kerîmâ Râzî’yi kıl hurremün

Müstecâb it nutkını ola ser-efrâz Engüri

(Erdoğan, Mustafa (1997). “Abdüllatif Râzî ve Ankara Methiyesi”, Türk Dili (550): 356-359. http://www.tdk.gov.tr/images/css/TDD/1997s550/1997s550_20_M_ERDOGAN.pdf [erişim tarihi: 09.06.2014]. 359.)