Madde Detay

"Kurşuncubaşı-zâde Koyunyemez Mehmed Ârif Ağa"olarak tanınan Ârif, 1183/ 1769-70 yılında İstanbul’un Eyüp semtinde doğdu (Tuman 2001: 615). Babası, padişah kethüdası Halil Ağa’nın maiyetinde çalışan Kethüda Ahmed Efendi’dir. Kurşuncubaşı-zâde unvanı ise anne tarafından dedesine nispetle kendisine verilmiştir. Künyesindeki "Koyunyemez unvanının niçin verildiğine dair ise kaynaklarda bir bilgi yoktur. Atâ Tarihi’nde ise bu lakap “Koyunyiyen” şeklinde geçmektedir (Tayyar-zâde Ahmed Atâ 1293: 359). Enderun'da yetişen Ârif, iyi bir eğitim aldı. 1232/1816-17’de peşkir, miftah ve tülbent ağalığı görevlerinde bulundu. Rebiyülahir 1233/ Şubat 1818’de rikabdar, 1238/ 1822 yılında da çuhadar oldu. Aynı yıl kendisine Şihâbeddin tevliyeti verildi (Akbayar 1996: 308). Rebiülevvel 1235/ Kasım- Aralık 1819’da elli yaşında vefat etti. Şairin ölüm tarihi, Sicill-i Osmânî’de Rebiülevvel 1238/ Kasım- Aralık 1822 (Mehmed Süreyya 1996: 308); Arif Hikmet Tezkiresi’nde ise 1240/1824-25 olarak kaydedilmiştir (Çınarcı 2007: 81). 

Şiirlerinde Ârif mahlasını kullanan Mehmed Ârif Ağa, aynı mahlaslı Tüfenkçibaşı ‘Arif Efendi’yle karıştırıldığı için değişiklik yaparak Sâbık mahlasını tercih etmiştir (Çınarcı 2007:81). Eseri veya eserlerinin varlığı hakkında herhangi bir kayıt yoktur. Tezkirelerde 1 gazel, 2 kıt’a ve 4 müfredi örnek olarak verilmiştir.

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyya. Sicill-i Osmanî. C. 1. İstanbul: KB ve Tarih Vakfı Ortak Yay.

Çınarcı, M. Nuri (hzl.)(2007). Seyhülislâm Ârif Hikmet Beyin Tezkiretü’ş-Şu’ârâsı ve Transkripsiyonlu Metni. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep.

Kurnaz, Cemâl ve Mustafa Tatcı (2001). Mehmed Nâil Tuman, Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C. 2. Ankara: Bizim Büro Yay. 615.

Tayyar-zâde Ahmed Atâ (1293). Târîh-i Atâ. C. 5. İstanbul.360.

Gazel

Dil viren dilber-i dânâ-dile dil-gîr olmaz
Sâde efsûn u fesâneyle de teshîr olmaz

Nüh cihân dîdeleri eyledi hâb-âlûde
Çeşm-i mestânesi bir vechile ta’bîr olmaz

Mû-be-mû dikkat idüp bu gice bihzâd-ı hayâl
Çîn-i zülfe didi şeb-bû gibi tasvîr olmaz

Ya ne mümkin bu zebân vasf ide zîbâ ruhını
Bûy-ı gül sûret ile kâbil-i tahrîr olmaz

Yokdur ‘Ârif o hümâ meşrebi sayda tedbîr
Kimsenün dâm-ı hayâlâtına nahçîr olmaz

(Tayyar-zâde Ahmed Atâ (1293). Târîh-i Atâ. C. 5. İstanbul. 360.)