Madde Detay

Âşık Mehemmed Tanrıverdioğlu Memmedov (Sadahlı, Mehemmed, Sadahlı Mehemmed) 1930'da Gürcistan'ın Borçalı Bölgesi, Marneuli Şehri, Mollaoğlu köyünde çiftçi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiştir (Altınkaynak 2013). İlk öğretimini köyünde almıştır. Daha sonra eğitimini lise seviyesinde tamamlamıştır. Çocukluğunda ziraat ve hayvancılıkla uğraşarak ailesine yardımcı olmuştur. II. Dünya Savaşı yıllarında Mollaoğlu köyüne gelerek yerleşen Âşık Hüseyin Saraçlı'dan etkilenmiş ve yanında 3-4 yıl çıraklık yapmıştır. 1949 yılında Senem adlı hanım ile evlenmiştir. Bu evlilikten Nazeni, Mehman, Eldar, Gözel, İlgar ve Elmira adında altı çocukları olmuştur. 1951-1954 yılları arasında askerlik görevini yerine getirmiştir (Altınkaynak 2013). 1955 yılında "Borçalı Bülbülü" olarak adlandırılan Gaşmuğanlı Âşık Hındı Memmed'in yanında 12 yıl çıraklık yapmıştır. İlk eşi Senem Hanım vefat edince (1986) 1993 yılında ikinci eviliğini Zekiyye Hanım ile yapmıştır (Altınkaynak 2013). Bu evlilikten çocukları olmamıştır. İlk eşinden olma oğullarından Mehman ve Eldar profesyonel âşıklardır. İlgar ve Elmira da profesyonel saz icracılarıdır (Altınkaynak 2013). Sadahlı'nın torunları da çeşitli müzik aletleri çalabilmektedir. Doğup büyüdüğü köyde 26 Mart 2016 tarihinde vefat etmiştir.

Âşık Mehemmed Tanrıverdioğlu Memmedov, âşıklık geleneğinde ayrı bir yere ve ekole sahip olan Borçalı bölgesinin kendisine mahsus tarzı olan önemli âşıklarındandır. Genç yaşlarında Âşık Hüseyin Saraçlı'dan etkilenerek ve O'na çıraklık yaparak saz çalmayı ve şiir söylemeyi öğrenmiştir. Askerlik dönüşü çıraklığını yaptığı Hındı Memmed bir radyo programında onu Mehemmed Sadahlı diye tanıtıp, mahlasını da vermiş olur (Altınkaynak 2014). İlk şiiri 1971'de "Sazım-Sözüm" adlı antolojide yayımlanmıştır (Altınkaynak 2015). 1997'de "Ele Bağlıyam", 1999'da "Goşmalar-Muhemmesler-Dastanlar", 2005'de "Aşıq Mehemmed Sadahlı'nın Şeir ve Dastanları", 2007'de "Şeirler ve Dastanlar" adlı kitapları yayımlanmıştır (Altınkaynak 2015). Bu kitapların tanıtım ve takdimi hem Borçalı'da hem de Bakü'de ayrı ayrı yapılmış ve edebiyat dünyasında geniş yankı bulmuştur.

Memmedov, Borçalı bölgesi âşık makam/havalarının tamamını başarılı bir şekilde icra etmiş ve bu konuda müzikologlara kaynak kişilik yapmıştır. Yine aynı bölgenin âşık edebiyatı tür ve şekillerine mahsus örneklerin tamamına ait eserler vermiştir. Kendi tasnifi olan "Şehzade Neriman ve Şehzade Ferman", "Rüstem ve Söhrab", "Abbas ve Rehile", "Zaman Hanın Dastanı", "Lom İsmayılın Dastanı", "Rehim Çobanın Dastanı" gibi on iki hikâyesi vardır (Altınkaynak 2014). Saz öğrettiği çok sayıda öğrencisi vardır. Bu öğrenciler arasından da sekiz kişiden oluşan "Saz" adında bir grup kurmuştur (Altınkaynak 2013).

Şiirlerinde aşk, yurt sevgisi, kahramanlık, zamandan şikayet, geçmiş üstatları hatırlatma, gurbet, millî kahramanlara övgü, hatırı sayılır kişilere tarif/güzelleme konularını işlemiştir. Tasnif ettiği hikâyeler de genellikle aşk ve kahramanlık üzerine kuruludur.

Oğullarından Mehman ve Eldar ile Nadir Molloglu, Âşık Rıza yetiştirmiş olduğu çıraklardandır (Altınkaynak 2014). Gürcistan'da 2004 yılında gerçekleştirilen folklor festivalinde birinci olarak "Qran-pri" ödülünü kazanmıştır. Gürcistan'ın dışında Azerbaycan, İran ve Türkiye'de pek çok kere bulunmuş ve mesleğini icra etmiştir (Altınkaynak 2013). Gürcistan eski başkanı Şevardnadze tarafından "şeref madalyası" verilerek devlet sanatçısı olarak ödüllendirilmiştir (Altınkaynak 2013). Okuduğu havalar ve âşık deyişleri Gürcistan ve Azerbaycan Devlet radyolarınca kayıt altına alınmıştır. Azerbaycan televizyonu tarafından hakkında bir belgesel film hazırlanarak gösterime sunulmuştur (Altınkaynak 2013).