Madde Detay

Sadık Abdal'ın gerçek kimliği, yapıtları, doğum ve ölüm tarihleri ve asıl adı bilinmemektedir. Dimetokalı olduğu sanılmaktadır. Bektaşi şairi olup hayatı hakkında çokça bilgi bulunmamaktadır. “Sadık” mahlasını taşıyan üç şairden ilki olduğu ifade edilmektedir. İkincisi 18. yüzyılda yaşamış olan Malatya’nın Hekimhan ilçesinin Güvenç köyünden olan Sadık Baba’dır. Üçüncü Sadık ise Çamlıca Tekkesi’ne bağlı 1897’de vefat etmiş olan Sadık Baba'dır. Sadık Abdal’ın ise 15. yüzyılda, Fatih Sultan Mehmed dönemine kadar yaşadığı tahmin edilmektedir.

Sadettin Nüzhet Ergun, Divan'ından elde ettiği bilgiler neticesinde 16. yüzyıl şairi olduğunu belirtmektedir. 13-14 yaşlarında iken Derviş Mehmed adında bir kişinin nasihatlerini dinlediğini ve bu sebeple tarikata girdiğini belirtmektedir. Divan'ından elde edilen bilgilere göre Kızıl Deli lakabıyla anılan Seyyid Ali Sultan’a 22 yaşında intisap etmiştir. Şiirlerinde ondan hürmetle söz etmektedir. Abdal Musa, Kaygusuz Abdal, Otman Baba hakkında şiirlerinin bulunduğu bir divana da sahiptir. Bu divanda yer alan şiirler, tarihî belge niteliğinde değerlendirilmektedir. Rüstem Abdal tarafından istinsah edilen bu divan nüshasında Kızıl Deli Sultan, Kaygusuz Abdal’dan söz ettiği görülür. Ancak Balım Sultan’dan söz etmeyişi onun döneminde yaşamamış olduğuna delalet eder. Bu sebeple Sadık Abdal’ın 1457 yılından önce vefat ettiği sonucu çıkarılmaktadır.

1.Divan: Bilinen tek eseri divanıdır. Ankara Genel Kütüphane kayıtlı bir nüshası bulunmaktadır. Bu nüsha Hacı Bektaş Kitaplığı Numara A. 15/35’te yer almaktadır. Divan'da Hacı Bektaş Veli, Kızıl Deli Sultan, Abdal Musa Sultan, dergâhlar ve Makâlât ve Bektaşilik üzerine özgün bilgiler yer almaktadır. Rüstem Abdal isimli bir Bektaşi dervişi tarafından istinsah edilmiştir. Bu yazmanın nüshası 1155 Şaban / 1742 tarihlidir. İstinsah yeri İskenderiye’dir. 36 varaktan oluşmakta olup 968 beyit ihtiva etmektedir. Şair, divanını 66 günde yazdığını söylemektedir. Eserin son kısmında bir de küçük bir sözlük bulunmaktadır. Sadık Abdal’ın eserini Kızıl Deli Sultan hayattayken yazdığı, bu sebeple eserin telif tarihinin 1390’lı yıllar olabileceği ifade edilmektedir ki bu tarih de Hacı Bektâş Velâyetnâme’sinin yazılışından 90 yıl öncesine tekabül etmektedir. Eser, divan şiiri kalıplarıyla yazılmış olup Dursun Gümüşoğlu tarafından yayımlanmıştır.

Kudretli bir şair olmadığından söz edilmektedir. Sadettin Nüzhet Ergun, onun bir takım garip kafiyelerle şiir yazdığını ve munis olmayan kelimeleri kullanarak şiirinde garabet gösterdiğini dile getirmektedir. Yazdığı manzumelerin başına veya sonuna şiirin veznini tasrih etmiştir. Ayrıca şiirlerinde Hurufilik telakkilerine de rastlanılmadığı belirten Ergun, şiirlerinin daha ziyade ahlâkî nasihatler içeren manzumeler olarak niteler.

Ergun, Sadettin Nüzhet (1955). Bektaşi Edebiyatı Antolojisi, Bektaşi Şairleri ve Nefesleri. İstanbul: Maarif Kitaphanesi.

Erverdi, Ezel vd. (1977). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi: Devirler, İsimler, Eserler, Terimler. C. 7. İstanbul: Dergâh Yay.

Gümüşoğlu, Dursun (2009). Sadık Abdal Divanı. İstanbul: Horasan Yay.

http://www.ismailkaygusuz.com/419/550/424-424.html [erişim tarihi: 05.08.2014]

Özkan, Abdullah (2003). Başlangıçtan Cumhuriyete Türk Şiiri Antolojisi. C. 1. İstanbul: Boyut Yay.

Özmen, İsmail (1995). Alevi-Bektaşi Şiirleri Antolojisi. C.1. Ankara: Saypa Yay.

 Düvâzdeh

 Mustafâ’dır rehber ü burhânımız
 Dilde matlûb ol Ali pinhânımız

  Ol Hasan’dır râz-ı dilde gün gibi
 Hem Hüseyn aşkına döktük kanımız

  Rahm ü lutfunda o Zeynelâbidin
 Serbeser kıldı müzeyyen cânımız

 Tâlib ü tilmizî olduk Bâkır’ın
 Ol bize keşf eyledi Kur’ân’ımız

 Cân ile hem Ca’fer’e olduk mürîd
 Cümle irşâd eyledi irfânımız

  Kıldı hem Mûsî-i Kâzım keşf-i râz
 Cümle sırrı bildirüb burhânımız

 Hem Ali Mûsâ Rızâ’nın aşkına
 Tâc-ı ulvî giydi dervîşânımız

 Hem Takî aşkına kıldı ictinâb
 Mâsivâdan dâimâ insânımız

 Hem Nakî kıldı bizi bilcümle pâk
 Aşk-ı Hak’dır dilde her mihmânımız

 Askerî’ye asker olduk cân ile
 Nâci oldu cümle ol merdânımız

 Çok hidâyet eyledi Mehdî bize
  Hem küşâde eyledi erkânımız

  Sâdıkâ bu fırka-i nâcîlerin
 Ol imamlar şâhımız sultânımız

Ergun, Sadettin Nüzhet (1955). Bektaşi Edebiyatı Antolojisi, Bektaşi Şairleri ve Nefesleri. İstanbul: Maarif Kitaphanesi. 209-210.

 Nefes

 Dahi ol Hacı Bektâş-ı Velî'dir bil heman hod şâh
 Eğer bildinse bu sırrı bilirsin şâh-ı iclâli
 Dahi Abdal Musa :Sultan anın sırrı anın ayni
 Ülûhi nûr-i Rahman idi ol şâhın ahvali

 Hem anın sırrıdır Kızıl Deli Sultan cemal issi
 Kemal ü kudret issi hem ki sabit cümle ef'ali
 Mükemmel oldu anınla tarikın cümle erkanı
 Anınçün şimdi kâmiller anınla buldu ikmali

 Dilimden söyledi ol şah tamam divan-ı pür rehber
 Tamam mürşid mükemmeldir eğer fehmeylesen kaali
 Bu dîvânın eya Sadık ki altmış altı gün içre
 Tamam oldu bihamdillah serâser buldu ikmali

Özmen, İsmail (1995). Alevi-Bektaşi Şiirleri Antolojisi: C. 1. Ankara: Saypa Yay. 427.