Madde Detay

Vâsiî Çelebi'nin asıl adı Abdülvasî olup, şimdi Yunanistan sınırları içindeki Dimetoka'dandır. Öğrenimini Edirne'de tamamladı ve devrinin sayılı âlimlerinden oldu. Hayreddin Hızır Bey'in oğludur. Kaynakların ifadesine göre Edirne'de adına bir med­rese, Dimetoka'da da bir camii varmış. Latifi Tezkiresi'nde verilen bilgiye göre, Mevlânâ Lûtfî'nin çevresinde oluşan aşere-i muhabbese (on habis) arasındaydı. Bu gurup daha çok felsefeyle meşgul olup genel inanca karşı çıkışları ile tanındı. Faaliyetleri bir ara takibata uğradı. Her biri kaçıp memleketi terk etti.  Latîfî, Vâsiî'nin de İran'a gittiğini, uzun süre orada kaldığını ve zamanla hadisenin unutulması üzerine tekrar İstanbul'a dönerek kadı ve hatta kazasker olduğunu belirtir. Sicill-i Osmanî kadılığını Bursa'da yaptığını belirtiyor. Aynı kaynağa göre 927 / 1520-21'de İstanbul kadısı ve iki gün sonra da Anadolu kazaskeri ve o sene Rumeli kazaskeri oldu. 939 / 1532-33 senesinde azledildi ve emekli oldu. Abdurrahman Hıbrî, Rumeli'de ordu kadılığı yaptıktan sonra İbni kemal Paşazâde'nin ölümüyle boşalan Şeyhülislâmlığa atanmayışına gücenip tüm kitaplarını Edirne bilginlerine vakfettiğinden söz eder. Sehi, Kafzâde Fâizî, Abdurrahman Hıbrî ve Osman Nuri Peremeci ise, şairin Mekke'ye gittiğini ve 945/1538 yılında orada vefat ettiğini yazmaktadır.Sicill-i Osmanî'de bu tarih 944/1537'dir. Vefatı tarihini Riyazî'nin 905 / 1500 göstermesi yanlıştır.

Sehî, Abdülvâsi'yi hoş tabiatli, nazik ve dindar bir kişilik olarak takdim eder. Herhangi bir eserinin olup olmadığına dair kaynaklarda bilgi bulunmamaktadır. Latîfî, Vâsi’î’nin yaratılışının şiire uygun olduğunu; ancak şaire ait şiir sayısının çok az olduğunu belirtir. Kafzâde Fâizî ise Zübdetü’l-Eşâr adlı tezkiresinde şairin divanını gördüğünü belirtiyor. Bu bilgi doğru olmalıdır. Çünkü Fâizî'nin örnek olarak aldığı iki beyit diğer kaynaklarda bulunmamaktadır. Ayrıca şairin çeşitli mecmualarda bazı şiirlerine rastlanmaktadır.

Bağdatlı İsmail Paşa (1945). Keşf el-Zunun Zeyli. C. I. İstanbul. 525, 1/818.

İsen, Mustafa (1990). Latifî Tezkiresi. Ankara: KB Yay. 

İsen, Mustafa (hzl.) (1998). Sehî Bey. Tezkire Heşt Behişt. Ankara: Akçağ Yay. 

Kaya, Hasan (2002). Pervâne Beg Nazire Mecmuası (165a-199b). Transkripsiyonlu ve Edisyon Kritikli Metin. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Kayabaşı, Bekir (1996). Kafzade Faizî'nin Zübdetü’l-Eşârı. Doktora Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi. 

Kazancıgil, Ratip (hzl.). (1996) Riyâz-ı Belde-i Edirne, Bâdî Ahmed. İstanbul. Edirne:Türk Kütüphaneciler Derneği Yay. 

Kurnaz, Cemal-Mustafa Tatcı (hzl.). (2001). Tuhfe-i Nâilî, Mehmet Nâil Tuman. Ankara: Bizim Büro Yay. 

Mehmed Süreyyâ (1308-15/ 1890-97). Sicill-i Osmânî. İstanbul: Matbaa-i Âmire. 

Özcan, Abdülkadir (hzl.) (1989). Şeyhî Mehmed Efendi, Vekâyiü’l-Fuzalâ. Şakâyık-ı Nu'mâniye ve Zeyilleri. İstanbul: Çağrı Yay. 

Peremeci, Osman Nuri (2011). Edirne Tarihi. İstanbul: Bellek Yay. 

Riyazi. Riyazü'ş-Şuara. Nuruosmaniye Kütüphanesi. 3724, 144a.

Kaşın kemânlarıyla gamzen kim atar oklar

Uşşâkı sînesinden sihriyle bir bir oklar

***

Dedim ey şâhım yüzünde der mi bu yâ dür midür

Dedi şol dürdür ki bu dürden durur derde devâ

***

Âşıkun hakkında çok söz söylermişler dilbere

Çok söz işidür uyarsa düşmâna cânânumuz

Çeşmün bakalıdan bana hışm ile ya kaşlar

Ceyhûn u Furat'a gözüm ögretdi akışlar

İsen, Mustafa (1990). Latifî Tezkiresi. Ankara: KB Yay. 156, Peremeci, Osman Nuri (2011). Edirne Tarihi. İstanbul: Bellek Yay. 219.

Gubâr oldugına gam çekmez idüm bu ten-i hâki

Kapundan ayrıla korkdum budur ki rûzgâr ile

Çeküp zahmetler ana cûy-ı şîr akıtmak isterdi

Meger ki kûh-ken-i cennet sanurdı kûy-ı şîrîni

Kayabaşı, Bekir (1996). Kafzade Faizî'nin Zübdetü’l-Eşârı. Doktora Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi. 814.

Çâk olan dest-i cefâ-y-ile girîbânumdur

İlişen hâr-ı gam u mihnete dâmânumdur

Tîg-ı müjgânına cân virmek igen sehl idi ger

Ol cefâ-pîşe bir agız dise kurbânumdur

Eşk-i çeşm-ile hadengini savarsam n'ola kim

Bâg-ı sînemde biten serv-i hırâmânumdur

Görüp âşüftelügüm teşne-i meyden sanman

Beni ser-hoş iden ol gözleri mestânumdur

Kıssa-i Leylî vü Mecnûn unuduldı Vâsi'

Söylenen dilde benüm yâr ile destânumdur

Kaya, Hasan (2002). Pervâne Beg Nazire Mecmuası (165a-199b). Transkripsiyonlu ve Edisyon Kritikli Metin. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi. 42.