Madde Detay

Mersin’de bir Toros köyü olan Aslanköy’de dünyaya geldi. Çiftçilikle uğraşan bir ailenin on üç çocuğundan biriydi. İlköğrenimini köyünde tamamladı. 1950 yılında Küppeş Dağı’nda çobanlık yaparken enstitü sınavlarına girdi ve sınavı kazandıktan sonra Diyarbakır Dicle Köy Enstitüsü’nde öğrenim gördü. Burada aldığı eğitim edebiyata ilgi duymasına ve yazı yazmaya başlamasına neden oldu.

Köy Enstitüsü’nü bitirdikten sonra henüz on sekiz yaşındayken Şanlıurfa-Siverek’te Bucak aşiretinin yaşadığı Kalemli köyünde öğretmenlik yaptı. 1958’de Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Beden Eğitimi bölümüne girdi. Okulu bitirdikten sonra 1961-1967 yılları arasında Malatya’da, 1967-1974 yılları arasında İzmit’te ve ardından da İstanbul’da beden eğitimi öğretmeni olarak öğretmenlik hayatını sürdürdü. 12 Eylül 1980 darbesinden sonra zorla emekli edilerek Trabzon’a sürgün edildi. 8 Eylül 1978 tarihli Aydınlık Gazetesi’nde çıkan, Mustafa Yeşilova’nın Kopo romanı ile ilgili bir eleştiri yazısı nedeniyle İstanbul 3 Numaralı Sıkıyönetim Askeri Mahkemesi’nde Türk Ceza Kanunu’nun 142. ve 312. maddelerinden yargılandı ve 12 Eylül’den sonra on sekiz ay hapis cezasına çarptırıldı. 1 Haziran 1983 ile 18 Mart 1984 tarihleri arasında Şile ve Yalova cezaevlerinde yattı. Cezaevinde yaşadıklarını ve cezaevi gözlemlerini Kolları Bağlı Doğan: Hapishane ve Gözaltı Öyküleri (1988) kitabında anlattı.

1971 yılında Cumhuriyet Gazetesi’nde yayımlanan Kırmızı Yel adlı hikâyesiyle edebiyat hayatına adım atan Osman Şahin, o günden bugüne başta hikâye olmak üzere roman, belgesel roman, gençlik romanı, çocuk hikâyesi, deneme gibi farklı türlerde eserler vermiştir. Hikâyeleri Polonya, Macar, Alman, Fransız, Hollanda, İngiliz, Sloven ve İsveç dillerine çevrilmiştir. Yirmi üç hikâyesi film senaryosu hâline getirilmiştir. Bu senaryoların bazılarını kendisi yazmıştır. Şahin’in hikâyelerinden yola çıkılarak çekilen filmler yurt içi ve yurt dışı festivallerinde birçok ödül kazanmıştır.

Osman Şahin’in edebiyat alanında kazandığı ödülleri ise şu şekilde sıralayabiliriz: 1971 TRT Büyük Öykü Ödülü (Kırmızı Yel hikâyesi ile), 1980 Nevzat Üstün Öykü Ödülü (Ağız İçinde Dil Gibi kitabıyla), 1992 Stockholm International Humanizm Ödülü (İsveçce’ye çevrilen “Ben Röde Winden” (Kırmızı Yel kitabıyla), 1992 Ömer Seyfettin Öykü Ödülü (Selam Ateşleri hikâyesiyle), 1993 Sait Faik Hikâye Armağanı (Selam Ateşleri kitabıyla), 1998 Yunus Nadi Öykü Ödülü (Mahşer kitabıyla), Truva Folklor Derneği “Yılın Edebiyat Ödülü” (1999), 2003 Yunus Nadi Öykü Ödülü (Ölüm Oyunları kitabıyla), MTSO, MESİAD ve İçel Sanat Kulübü “Kraliçe Aba” Ödülü (2007), 11. Ankara Öykü Günleri Onur Ödülü (2007), Edebiyatçılar Derneği Onur Ödülü (2007), Söke Kültür Sanat Onur Ödülü (2008), 8. İzmir Öykü Günleri Onur Konuğu (2009), Mersin Kenti Edebiyat Ödülü (2009) , SİYAD Onur Ödülü (2011), Adana Film Festivali Onur Ödülü (2016).

Halk bilimi üzerine yaptığı çalışmalar, Yörük kültürünü tanıtan ve inceleyen yazılar, çocuklar ve gençler için yazdığı eğitici kitaplarla da adından söz ettiren Osman Şahin, çok yönlü bir yazardır. Uzun yıllardır İstanbul-Göztepe’de yaşayan Şahin, edebî faaliyetlerine devam etmektedir.

Osman Şahin’in yazarlık serüveni 1971’de yayımlanan Kırmızı Yel isimli hikâye kitabıyla başlar. Tamamı Güneydoğu’da geçen sekiz hikâyenin yer aldığı bu kitap, 1971 TRT Büyük Öykü Ödülü’nü alınca Osman Şahin ismi geniş kitleler tarafından duyulur. Toplumcu gerçekçi edebiyat anlayışına bağlı olan Osman Şahin’in ilk hikâyelerinde ağalarla marabalar arasında geçen çatışmalar ön plandadır. Feodal düzende yaşayan insanların geçim sıkıntısı, açlık ve yoksullukla mücadelesi, ağalar tarafından ezilen ve sömürülen marabaların yaşamları, töre, gelenek ve batıl inançların kırsal kesim insanlarının yaşamındaki rolleri gibi meselelere değinen bu hikâyeler; tek ve basit bir olaydan meydana gelirler. Genellikle tanık olduğu gerçek olayları hikâyeleştiren Şahin, her zaman ezilen ve sömürülen insanların tarafında olmuş ve onların onurlu yaşam mücadelesini desteklemiştir. İyi bir gözlemci olan yazar, kırsal kesim insanlarını gerçekçi bir şekilde tasvir etmiştir. Hikâyeler, Maupassant tarzı hikâyede olduğu gibi etkileyici ve vurucu bir sonla biterler. Şahin’in diğer hikâye kitaplarında da benzer bir anlayışı sürdürdüğü görülür. Bunlar; Acenta Mirza (1974) , Ağız İçinde Dil Gibi (1980), Acı Duman (1983), Ay Bazen Mavidir (1989), Selam Ateşleri (1993), Mahşer ( 1998 ), Ölüm Oyunları (2002), Sonuncu İz (2007), Darağacı Avı (2010) ve Ölümün Süt Dişleri (2012)’dir.

Osman Şahin’in hikâyelerindeki şahıs kadrosu kırsal kesimde yaşayan insanlar tarafından oluşturulur. İlk hikâye kitaplarında özellikle köylü, ağa ve şıh (şeyh) tiplerini merkeze alan Osman Şahin, Selam Ateşleri kitabından itibaren tipleştirmeden uzaklaşarak karakter yaratmaya ağırlık vermiştir. Osman Şahin’in kişileri, yaşadıkları toplumdan ve coğrafyadan soyutlanamaz. Hikâye kahramanlarının iç dünyasını yansıtmada çok başarılı olan Şahin’in hikâyelerinde ataerkil bir toplum düzeninde ezilen, aşağılanan, hatta yok sayılan kadınlara ayrı bir önem verdiği de dikkat çeker.

Osman Şahin’in hikâyelerinin anavatanı Doğu ve Güneydoğu Anadolu ile Toroslardır. Yörük olan Şahin, halk anlatıları geleneğinin zengin unsurlarından yararlanır. Söylenceleri kendi bakış açısına ve edebiyat anlayışına göre yorumlayarak yeniden yazar. Halk edebiyatından gelen unsurları modern hikâye anlayışıyla birleştirir.

Osman Şahin, hikâye tekniğine çok önem veren ve her kitabında farklı teknikler deneyen bir yazardır. Hikâyelerin bütününe baktığımızda tasvir, tahlil, monolog, diyalog, sahneleme, açıklama gibi anlatım tekniklerine yer verdiğini görürüz. Sıkça kullandığı monolog tekniği hikâyenin inandırıcılığını artırırken yazar-anlatıcının olaya müdahale etmesini de önler. Toplumcu edebiyat anlayışından gelen eleştirel tavrıyla bazı hikâyelerinde kendi düşüncelerine de yer vermiştir. Kimi hikâyelerinde ise anlatıcı bir halk ozanı kimliğine bürünür ve bu tarz hikâyeler masal, destan ve halk hikâyesi gibi türlere yaklaşır.

Osman Şahin, Doğu ve Güneydoğu’da geçen hikâyelerinde yörenin ağız özelliklerini kullanırken, Toroslarda geçen hikâyelerinde de Oğuz Türkçesi/Yunus Emre Türkçesi diye nitelendirdiği saf, akıcı, canlı, yoğun ve şiirsel bir Türkçeyle yazar. Atasözleri ve deyimlere de sıkça yer vermiştir.