Madde Detay

Veli Namlı, 1935 yılında Ankara'nın Beypazarı ilçesine bağlı Karaşar nahiyesinde dünyaya gelmiştir. Babası Ali Namlı, askerdeyken mavzer temizliği esnasında ayağını sakatladığı için "topal" lakabıyla bilinen orta halli bir esnaftır. Haymana, Beypazarı ve Polatlı civarında tütün ve at ticaretiyle uğraşIr. Tütün ticareti ile ilgilendiğinden ötürü "ayıngacı" diye de bilinir. Veli Namlı'nın annesi Emine Hanım, Karaşar'ın Çömlekçiler sülalesindendir. Veli Namlı, Ali-Emine çiftinin en küçük çocuğudur. Veli'nin dört ağabeyi, bir de ablası vardır (Dinç 2007: 36-37).

İlkokulu köyünde tamamlayan Veli Namlı, ilkokuldan sonra öğrenimine devam edemez ancak ilkokul çağlarında okuduğu kitaplar, özellikle de Ömer Seyfettin'in Kaşağı isimli eseri hafızasına kazınır. Okul hayatından sonra Ankara'da ağabeyleri ile birlikte dokumacılık yapar. 1953'te Malıkköyü'nde yine ağabeyi ile birlikte lokanta işletir ancak bir süre sonra lokanta iflas eder. Köye dönecek parası olmayan Veli, bir çeşme inşaatında çalışarak yol parasını kazanır ve köyüne döner (Dinç 2010: 502-3).

Üç yıl kadar köyde babasının işlerine yardım eden Veli, 1956'da askere gider. Vatani görevi için önce İzmir'e giden Veli, şoförlük eğitimi verilerek Erzurum'a; sonrasında ise Kars'a görevlendirilir. 1958 yılında askerliğini tamamlayarak köyüne döner (Dinç 2010: 503). Köyüne döndükten sonra sürücü belgesi alır ve kamyon şoförlüğü yapmaya başlar. 1964 yılında Ankara İtfaiye Müdürlüğünde şoför olarak işe başlar. Bir müddet sonra Ankara Belediyesi Sağlık İşleri Müdürlüğü'ne geçer ve orada müdür şoförlüğü yaptıktan sonra istifa eder. Kısa bir süre Suudi Arabistan'da da tır şoförlüğü yapar. Türkiye'ye döndükten sonra 1980-1982 yılları arasında taksicilik yapar. 1982 yılında Hacettepe Üniversitesi Beytepe Kampüsü'nde yine şoför olarak çalışmaya başlar ve buradaki işinden 1987 yılında emekli olur (Dinç 2007: 38-39).

Veli Namlı üç kez evlenir. İlk iki evliliğinden çocuğu olmayan Namlı, üçüncü evliliğini Hatice Hanım ile gerçekleştirir. Bu evliliğinden Şule, Emine, Ali, Deniz ve Emel adlarında beş çocuğu dünyaya gelen Veli Namlı, hâlen Ankara Abidinpaşa'da ikamet etmektedir (Dinç 2007: 39).

Veli Namlı'nın şiire yönelmesinde dedesi Veli'nin ozan oluşunun etkisi vardır. Çocukluk yıllarında dedesinin Eşgudura adlı bir yere saz çalmaya gittiğini, bundan ötürü yöre halkının dedesine "Eşgudura Velisi" diye hitap ettiğini belirtir (Dinç 2007: 40). Dedesi vasıtasıyla şiire ve türkülere hayranlık besleyen Namlı, ilk şiirini ilkokul yıllarında kaleme alır ancak söz konusu yıllarda şiir tekniği ile ilgili bir bilgisi olmadığı için o yazdıklarının şiir olmadığını düşünerek zamanla yok eder. 14-15 yaşlarında yazdıklarını ise bir ajandaya kaydeder ancak onu da kaybeder. İlkokuldan sonra erkenden çalışma hayatına atılarak hayatın zor yüzünü görmesi de şiire yaklaşmasına vesile olur (Dinç 2010: 504).

Veli Namlı'nın klasik âşıklık geleneğinde olduğu gibi bir ustası yoktur. Geleneğin bade içme, rüya görme, musanniflik ve saz çalma gibi diğer unsurlarını da haiz değildir. Rüya görerek bade içme hadisesine inanmaz. Ona göre her şeyin özünde sevgi vardır. Sevgi olmadan görülen rüyanın da bir işe yaramayacağını savunur. Bir dönem saz çalmaya çalıştıysa da başarılı olamaz. Yazarı olmamasına rağmen pek çok halk hikâyesi bilir (Dinç 2010: 505-506).

Şiirlerinde Şaşkın Veli ve Veli mahlaslarını kullanır. Günlük hayatta pek çok sakarlık ve şaşılacak iş yaptığından kendine şaşkın sıfatını kendi seçer. Öyle ki Ankara'da müdür şoförlüğü yaptığı yıllarda müdürü encümen heyetiyle yapacağı toplantı salonu yerine çalışma ofisine götürür; bunun üzerine arkadaşları da "amma şaşkınmışsın!" diyerek takılırlar. O da kendisine "Şaşkın Veli" mahlasını uygun görür (Dinç 2007: 41).

Şaşkın Veli'nin etkilendiği âşıklar arasında Karacaoğlan, Mahzunî Şerif, Âşık Veysel, Nuri Doğruyol, Mevlüt İhsanî ve Ruhi Su isimler zikredilebilir (Dinç 2010: 506). Bunların dışında Kul Hasan, Ahmet Gökçe, İsmail İpek, Kenan Şahbudak, Ali Ballıktaş, Kerem Sala ve Hüsnü İyidoğan ile arkadaşlığı vardır (www.ayhanaydin.info).

Şaşkın Veli şiirlerini yazarken herhangi bir ön hazırlık yapmaz. Ona göre şiir ilham işidir. Yaşadığı herhangi bir şey onun şiir yazmasına vesile olabilir. Bu bakımdan şiirlerinin muhteva kadrosu da geniştir. Şiir yazma isteği daha çok şoförlük yaparken, yolculuk esnasında gelir. Bunları yazma imkânı olmadığından söz konusu şiirlerden bazılarını unuttuğunu belirtir (Dinç 2010: 507).

Pek çok tören ve etkinliğe katılan âşık, katıldığı bu etkinliklerde çok sayıda plaket ve belge alır. Özellikle memleketi Karaşar'daki hemen hemen tüm yöresel şenliklere çağrılır. Türk Halk Ozanları Derneği üyesi de olan âşığın bazı şiirleri mahalli sanatçı Mustafa Kemal Ceylan tarafından bestelenir (Dinç 2007: 45).

Şaşkın Veli, şiirlerinde çoğunlukla nazım birimi olarak dörtlüğü tercih eder. Az da olsa beyit ve altılı bentler hâlinde kaleme aldığı şiirleri mevcuttur. Şiirlerinde kullandığı hane sayısı ise 3 ila 33 aralığındadır. Hecenin 7, 8, 11, 14 ve 16'lı ölçülerini tercih eder (Dinç 2007: 49-53). Bu bakımdan kullandığı nazım şekilleri mani, koşma, semai ve destan şeklinde sıralanabilir.

Kullandığı nazım türlerine bakıldığında ise konu kadrolarındaki zenginliğin nazım türlerindeki çeşitliliğe vesile olduğu görülür. Güzelleme, taşlama, koçaklama gibi türlerin yanında ilahi, nutuk, nefes gibi dinî-tasavvufî halk edebiyatı nazım türlerini de kullanır (Dinç 2007: 84-102).

Şaşkın Veli ile ilgili bir yüksek lisans tezi hazırlanmıştır. 2007 yılında Dr. Öğr. Üyesi Fatma Ahsen Turan danışmanlığında Mesut Dinç tarafından hazırlanan çalışma Âşıklık Geleneği İçinde Karaşarlı Veli Namlı'nın Hayatı, Sanatı ve Eserleri (Dinç 2007) başlığını taşır. Söz konusu çalışmada âşığın 193 şiiri incelenir.