Madde Detay

Teslim Abdal'ın hayatı ile ilgili bilgiler kaynaklarda farklılık gösterir. Araştırmalarda, farklı yer ve zamanlarda yaşamış Teslim Abdal (lar) ve türbesi olduğu görülmektedir (Denizli, Çorum, Malatya, Trakya). Bunlardan en bilineni 17. yüzyılda yaşamıştır ve asıl adı Mehmed'dir. Sultan 4. Murad döneminin bir Bektaşi büyüğü, yeniçeri ocağının halife babasıdır ve Bağdad seferine katılmıştır. Alevi-Bektaşi şairleri içinde mümtaz bir yere sahiptir (Kaya 2002). 17. yüzyılda Çorum yöresinde yaşadığı düşünülen Teslim Abdal’ın yaşamı üstüne ayrıntılı bilgi yoktur. Çorum'a bağlı Teslim köyü onun adını taşır. Kimi deyişlerinde Osmanlı ve İran devletleri arasında sürüp gelen siyasi ve askeri çekişmelerle ilgilendiği anlaşılmaktadır. Mezarı ve türbesi Çorum ili Mecitözü ilçesine bağlı Teslim köyündedir (Ercan 1991: 57). Köyün önceki adı Teslim Abdal değildir. Mecitözü ilçesi Teslim köyündeki bu ozanın kimliği ile ilgili bilgilerden biri; Sivas Müzesinde bulunan “Bektaşi Tekkelerinin Teftişi” adlı defterde mevcuttur. Bu defter, Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılıp Bektaşi tekkelerinin kapatılması üzerine sonradan padişah II. Mahmut’un emriyle düzenletilmiş resmî belge niteliğindedir (Özmen 2002: 11).

S. Nüzhet Ergün, Vasfi Mahir Kocatürk, Cahit Öztelli ve Refik Ahmet Sevengil gibi yazarlar, Teslim Abdal'ın Denizli'de kendi adına izafe edilen Teslim Abdal Sultan zaviyesinde yattığını ve 4. Murat (1612-1640) dönemini gördüğünü, Bağdat fethine (1638) katıldığını söyleyen kaynaklara değer vermişlerdir. Ancak bu Teslim Sultan Abdal hakkında elimizde hiçbir belge ve bilgi yoktur (Özmen 2002: 7) Bir başka Teslim Abdal daha vardır ki, Onun mezarı, Trakya Keşan’a bağlı Teslim Abdal köyündedir (İvgin 1989’dan aktaran, Özmen 2002: 10).

Eldeki mevcut eserlerin verdiği bu bilgiler dışında bir de Teslim Abdal ile ilgili Can Yoksul’un makalesinde şu bilgiler yer almaktadır: Teslim Abdal Elazığ'ın Baskil ilçesine bağlı Şeyh Hasan (Şıh Hasan) köyündendir. Şeyh Ahmet dedenin torunlarından dördüncüsü olan Şeyh Melek kolundan gelen Kalender Abdal'ın oğludur. Kalender Abdal da bir gerçektir ve nefesleri vardır. Bu köyün Doğu tarafında Şeyh Ahmet dedenin Türbesi ve civarında da köyün mezarlığı vardır. Batı tarafında bir tepenin arka yüzünde de Teslim Abdal'ın türbesi ve onun çevresinde de ondan gelen torunlarının mezarları vardır. Teslim Abdal'ın ikinci oğlu Süleyman'dan doğma Derviş Ali'nin mezarındaki tarih 1172 dir. Bundan anlaşılacağı üzere Rumi 1090 da miladi ise 1670 yıllarında yaşamış olduğu anlaşılır.

Teslim Abdal'ın beş oğlu olmuştur. Adları şöyle: İmam, Hüseyin, Süleyman, Bektaş ve Cafer'dir. Bunlardan İmam Teslim Abdal'ın sağlığında öldüğü için, Ceddi Şeyh Ahmet dede mezarlığında gömülüdür. Hüseyin oğlunun mezarı Teslim Abdal'ın türbesi içinde, Süleyman, Bektaş ve Cafer'in mezarları ise Teslim Abdal mezarlığındadır. Süleyman oğlundan gelen Derviş Ali'nin türbesi de Şeyh Ahmed dedenin türbesi bitişiğinde kârgir kubbeli bir türbedir. Derviş Ali de bir gerçek Er'dir. Yaygın nefesleri vardır. Teslim Abdal'ın sayısı çok olan nefesleri vardır. Ama elimize ancak yetmiş kadarı geçmiştir. Köyünde onun soyundan gelenlerde bir zihniyet vardır ki onun eserlerini kimseye vermeyip sıkı sıkı saklamaktadırlar. Bu yüzden fazla elde edilememişlerdir. Teslim Abdal ata ve dedelerine saygılı bir kişidir. Bu yüzden öldüğü zaman kendisine daha fazla ilgi gösterilip, Şeyh Ahmet dedeye daha az ilgi gösterilme ve bu yüzden de saygısızlık etmiş olması ihtimaline karşı, kendi mezarının bugünkü Tepe Düzü mevkiine yapılmasını vasiyet etmiş. Onun için Şeyh Hasan köyünün iki mezarlığı var. Teslim Abdal'dan sonra bu soydan gelen kişiler Teslim Abdal mezarlığına defnedildiler. Yalnız Teslim Abdal'ın oğlu İmam Teslim Abdal hayatta iken vefat ettiği için Şeyh Ahmet Dede mezarlığına defnedilir (http://www.turkuler.com).

Teslim Abdal'ın bestelenmiş eserleri, halkın hafızasında daha çok iz bırakmıştır. 17. yüzyıl Alevi ozanlarının en büyüklerinden biridir. Yaşayışı ancak kendisinin ve başka ozanların şiirlerinden çıkarılabiliyor. Buna göre Teslim Abdal, tarikatta yüksek yeri olan bir pirdir. Pir Sultan Abdal kadar olmasa da Alevi-Bektaşilerce tutulmuş Teslim Abdal’ın şiirlerine hemen her cönkte yer verilir (Kaya 2002). Teslim Abdal Anadolu Alevi şiirinin önde gelen temsilcilerindendir. Dönemin siyasi şartları gereği kendilerine yapılan baskı ve kovuşturmalarından da eserlerinde söz eder. Bu nedenle gönül erleri 17. yüzyılda bazı şeyleri gizlemek zorunda kalır. 

Ercan, Abdullah (1991). 14. Yüzyıldan Günümüze Çorumlu Şairler. İstanbul: Çorum Eğitim ve Kültür Vakfı Yay. 

http://turkoloji.cu.edu.tr/HALK%20EDEBIYATI/28.php [erişim tarihi: 5.12.2014].

http://www.isakoyu.info/index.php/yazarlarmz/30-alirza-uurlu/141-oelmez-eserleriyle-tabanbueklue-teslim-abdal [erişim tarihi: 5.11.2014].

http://www.trt.net.tr/anasayfa/dinleizle.aspx?tur=tv&sk=nJ_WewCod0erJ5JbbeeLTQ&sg=yBfYae3kHke9zuIBJJiPVw&sn=2 [erişim tarihi: 1.11.2014].

Oğuz, M. Öcal, Bengisu Kolcu (2006). 2004 Yılında Çorum'da Halk İnançları ve Türbeler. Ankara: Hitit Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Halk Bilimi Topluluğu Yay.

Özmen, İsmail (2002). Teslim Abdal Hayatı ve Şiirleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.

TRT Ulu Ozanlar Belgeseli (2010). Teslim Abdal. 

Yoksul, Can (1998). "İki Alevi Şairi: Teslim Abdal ve Kul Yakup". Avrupa Alevilik Araştırmaları Dergisi, Yıl 1. 1: 120-158.

Deyiş

Seherde bir bağa girdim 
Ne bağ duydu ne bağbancı 
El vurup güllerin derdim 
Ne bağ duydu ne bağbancı 

Bağın kapusunu açtım 
Sayın ki cennete düştüm 
Yar ile tenha buluştum 
Ne bağ duydu ne bağbancı 

Seherin bülbülü öttü 
Öttü de murada yetti 
Teslim Abdal yükün tuttu 
Ne bağ duydu ne bağbancı 

Özmen, İsmail (2002). Teslim Abdal Hayatı ve Şiileri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 54.

Deyiş

Gafil gezme şaşkın bir gün ölürsün
Dünya sana bâki değil ne fayda
Ettiğin işlere pişman olursun
Pişmanlığın ele girmez ne fayda 

Bir gün seni eletirler evinden
Hak'kın kelâmını kesme dilinden
Kurtulmazsın Azrail’in elinden
Türlü türlü yolun olsa ne fayda 

Söylersin de sen sözünden şaşmazsın
Helâlini haramından seçmezsin
Kepeğin tükenir su da içmezsin
Hep deryalar senin olsa ne fayda 

Teslim Abdal eyder, çöksem otursam
Cümle varlığımı ele yetürsem
Şu yalan dünyayı zapta getürsem
Hep dünyalar senin olsa ne fayda 

Özmen, İsmail (2002). Teslim Abdal Hayatı ve Şiileri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 61.

Düvaz-nâme

Ta ezelden yârın yüzüne bakıp

Cemâl-i dîdârı gören ağlar mı

Yetişip bir mürşit eteğin tutup

Özünden benliği ıran ağar mı

Ali’yle Muhammet geldi bürhâna

Hatice Fâtıma ehl-i imâna

Bileyip özünü ulu meydâna

Anlayıp zâtını bilen ağlar mı

Sâhib zaman yakın ola gelirse

Hasan’la Hüseyin âhın alırsa

Erenler deminden her ne gelirse

Ere erip Hakk’ı gören ağlar mı

Zeynel Âbidin’in yüzünü görüp

Muhammet Bâkır’ın sırrına erip

Caferi Sâdık’ın dârına durup

Burada ikrârın veren ağlar mı

Musa’yı Kâzım’ın Tûr’una uçup

İmam-ı Rıza’nın yurduna göçüp

Küfür köprüsünü ileri geçip

İman deryasına dalan ağlar mı

Tâki, Nâki, Askeri’yi bir bilen

Hak Muhammet ile Mehdi’dir gelen

Her dâim kırkların cem’inde olan

Muhabbet dadını duyan ağlar mı

Teslim Abdal dâim yüksek uçar mı

Erenlere teslim olan kaçar mı

Dört kapıdan kırk makamdan geçer mi

Bir olup birliğe ağlar mı

Ercan, Abdullah (1998). 14. Yüzyıldan Günümüze Çorumlu Şairler. İstanbul: Çorum Eğitim ve Kültür Vakfı Yay. 60.