Madde Detay
Abdülmecit Tokdemir
Tokdemir
(d. 1894 / ö. 17 Ağustos 1974)
âşık, çiftçi, tüccar
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Abdülmecit Tokdemir, Artvin’in Şavşat ilçesine bağlı Kocabey’de (eski adı Kuçen) 1894’te dünyaya gelmiştir. Şairlik kültürünün egemen olduğu bir ailede yetişen Tokdemir, şair ve din adamı Muhammet Recai’nin torunu, şair ve folklor araştırmacısı Hayrettin Tokdemir’in babasıdır.İlk eğitimine köy medresesinde başlar. Daha sonra İmerhev’in (şimdiki adı Meydancık) Balıklı köyünde Hacı Mevlüt Efendi’den Kur’an okumayı öğrenir. On bir yaşında Kuran’ı hıfzetti. Bir süre sonra Söğütlü köyünde açılan Darü’l Hilafetü’l Aliyye adlı okulda tahsiline devam eden Tokdemir, okulun müderrisi olan dayısı Yusuf Ziyaüddin Efendi’den Arapça ve Farsça dersleri alarak eğitimini tamamladı. 1915’te çocuk yaşta âşık olduğu Safiye ile evlenir. Bir şiirinde “Yar adını sorarsanız Safiye” der. Eşinin kısa süre sonra ölmesi üzerine ikinci evliliğini 1917 yılında Elvida Hanım ile yapar. Abdülmecit Tokdemir, küçük yaşta Milli Mücadele’ye katıldı. Burada etkin görevlerde bulunan yazar, dönemi anlatan anılarını 7 Mart Kahramanları adlı eserinde topladı. Gençlik dönemlerinde çiftçilik yapan Tokdemir, sonraki yıllarda Darü’l-Hilafetü’l-Aliyye’de müdür yardımcılığı yaptı. Bu okulun 1925 yılında kapatılmasının ardından bir süre Orman Ser Muhafaza memurluğu görevinde bulundu. 1940’tan itibaren ömrünün sonuna kadar ticaretle uğraşarak ve davavekilliği yaparak yaşamını sürdürdü. Tanınmış hekimler yetiştirmiş bir ailenin çocuğu olarak cerrahlık alanındaki bilgi ve deneyimini sünnetçilikle devam ettirdi. 17 Ağustos 1974 tarihinde vefat etmiştir (Karadeniz 2002: 529-534).
Şiirlerinde özellikle dini konuları ve ahlak sorunlarını işleyen
Tokdemir’in Oğluma Öğütler (1964) ve 7 Mart
Kahramanları adlı kitapları yayımlanır. Ayrıca Mektubat, Artvin’de
Edebiyat ve Süzülmüş Sözler adlı yayına hazır üç kitabı basılma
olanağı bulamaz (Karadeniz 2002: 529). Şairin bütün eserleri ölümünden sonra
Hayrettin Tokdemir tarafından bir araya getirilerek Edebî Goncalar adı
altında kitaplaştırılmıştır.
Musa Öksüz, Âşık Kara ile yaptığı görüşmede onun Tokdemir ile arasında
geçen şöyle bir anıya yer verir: “Kara yeni âşık olduğu ve tanınmaya başladığı
gençlik yıllarında bir mecliste Huzûrî’nin bir şiirini -etkili olsun diye-
kendisininmiş gibi söyler. Mecliste bulunan Abdülmecid Tokdemir, ona bir tokat
atar. Kara, yere serilir ve Tokdemir’e niçin vurduğunu sorar. Tokdemir ‘Sakın
bir şey söyleme, eğer bir kelime daha edersen sana öyle bir vururum ki kendine
gelemezsin! Bu şiir, Huzûrî Baba’nın bir şiiridir. Onun bir deyişi olduğunu
neden söylemedin?’ der.” (2013: 59). Tokdemir ve Mecit mahlaslarını kullanan
âşığın şiirleri genellikle öğütleme türündedir. “Her söylenilen söz kıssa
olmaz/ Kıssa olsa bile hisse olamaz” söylemi bunu örneklendirmektedir. Şiirlerinde
peygamberlerin adına telmih yaptığı görülür. Dili sadedir.
Kaynakça
Işık, İhsan (2009). Resimli ve Metin
Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi. 2.basım.
Ankara: Elvan Yay.
Karadeniz, Bekir (2002). Artvinli Halk Şairleri. Ankara:
Ankara AKYD Yay.
Öksüz, Musa (2013). Artvin Âşıklık Geleneği. Doktora Tezi.
Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi.
Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi (2001) C.II.
İstanbul.
TDEA (1998). C.VIII. İstanbul.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: GÜLDEN VİCİRYayın Tarihi: 12.06.2019Güncelleme Tarihi: 20.12.2020
Yayın Tarihi: 12.06.2019Güncelleme Tarihi: 20.12.2020
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
7 Mart Kahramanları | Fon Matbaası / Ankara | 1972 | Şiir |
Oğluma Öğütler | Selçuk Matbaası / Trabzon | 1964 | Şiir |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | Şemsettin Dadaşoğlu | d. 1923 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | ERTÜRK, Hüsnü Ertürk | d. 1941 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | Selçuk Altun | d. 19 Ağustos 1950 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | HALİL, Halil Aydoğar | d. 1894 - ö. 2001 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | FATMA AKKAYA | d. 1894 - ö. 1980 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | Belkıs Sami Boyar | d. 1894 - ö. 14 Mayıs 1966 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Hamit Macit Selekler | d. 30 Aralık 1909 - ö. 23 Ocak 1974 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | Nurettin Kalkandelen | d. 1902 - ö. 21 Aralık 1974 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | Yakup Kadri Karaosmanoğlu | d. 27 Mart 1889 - ö. 13 Aralık 1974 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | MAHZÛNÎ/SEYYİD/SEYYİD GAZİ/ZÜNÛBÎ, Seyyid Gökçe | d. 1869 - ö. 1940 | Meslek | Görüntüle |
11 | GULMUTLU, Hüseyin Yılmaz | d. 08.07.1960 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
12 | ERKUŞ, Mustafa Erkuş | d. 1933 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | Suavi Süalp | d. 23 Nisan 1926 - ö. 14 Nisan 1981 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | Hakan Cem | d. 08 Ağustos 1961 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Ahmet Sait Akçay | d. 20 Aralık 1972 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | Hayrettin Tokdemir | d. 1928 - ö. 25 Haziran 1999 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | CERRAHÎ, Behzat Tokdemir | d. 1919/1925? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
18 | YANGUNÎ, Gülpaşa Tokdemir | d. 1918 - ö. 28.04.2002 | Madde Adı | Görüntüle |