ÜFTÂDE-ZÂDE, Mustafa Efendi

(d. ?/? - ö. 1017/1608)
tekke şairi
(Tekke / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

16. yüzyılda Bursa’da doğmuştur. Babası Mehmed Muhyiddin Üftâde (ö. 988/1580) olup, Bursa’da Pınarbaşı semtinde kendi adıyla kurduğu Üftâde Dergâhı’nın ilk şeyhidir. Mustafa Efendi Üftâde-zâde diye bilinmektedir. Ancak bu isimle bilinen iki kişi daha vardır ki, bunlardan biri 1134/ 1721, diğeri de 1217/1802 tarihlerinde vefat etmişlerdir. Hayatı hakkında bilgi verdiğimiz Mustafa Efendi, Şeyh Üftâde’nin büyük oğlu olup, küçük yaştan itibaren babasından ders almıştır. Aynı zamanda ondan tasavvufi eğitimini tamamlamış ve Celvetiyye tarikatının icazetini almıştır. İlim tahsili esnasında akranları arasında temayüz ederek babasının dikkatini çekmiştir. Ancak Şeyh Üftâde küçük oğlu Mehmed Efendi’nin ömrünün kısa olacağını öğrendiğinden kendisinden sonra yerine önce küçük oğlunun postnişin olmasını vasiyet etmiştir. Mustafa Efendi, babasının sağlığında ticaretle uğraşmış, Ulu Cami’de müezzinlik yapmıştır. Babasının yerine dergâh şeyhi olan Şeyh Mehmed Efendi’nin kısa bir müddet sonra vefat etmesi (ö. 994/1586) üzerine yerine Üftâde Dergâhı şeyhi olan Mustafa Efendi yaklaşık 20 yıl boyunca dergâhta hizmet etmiştir. 1608'de Vefat ettiğinde babası Şeyh Üftâde’nin Bursa Hisar semtindeki türbesine defnedilmiştir. Yerine oğlu Kutub İbrahim Efendi söz konusu dergâhın şeyhi olmuştur.

Vaktinin büyük çoğunluğunu uzlet hayatı, ibadet ve tevhid ü ezkar ile geçiren Şeyh Mustafa Efendi’nin şair yaradılışlı bir kimse olduğu kaynaklarda yer almaktadır. 
 

Kaynakça

Bahadıroğlu, Mustafa (1995). Celvetiyye’nin Piri Hz.Üftâde ve Dîvân’ı. Bursa: Üftâde Kur’an Kursu Öğrencilerini Derneği Yay.

Atlansoy, Kadir (1998). Bursa Şairleri. Bursa: Asa Kitabevi.

Bakırcı Mehmed Raşid. Zübdetü’l-Vekayi’ der Belde-i Celile-i Burusa. Ankara: Türk Tarih Kurumu Ktp, Yazmalar No:58. vr.151a.

Baldırzâde Selisî Şeyh Mehmed (2000). Ravza-i Evliyâ. hzl. Mefail Hızlı-Murat Yurtsever. Bursa: Arasta Yay.

İsmail Beliğ (1302/1884). Güldeste-i Riyâz-ı İrfân ve Vefeyât-ı Dânişverân-ı Nâdiredân (Tıpkıbasım). Bursa: Hüdavendigâr Vilayeti Matbaası.

Kara, Mustafa (2012). Bursa’da Tarikatlar ve Tekkeler. Bursa: Bursa Büyükşehir Belediyesi Yay.

Mehmed Fahreddin, Gülzâr-ı İrfân. İstanbul: Millet Ktp. Ali Emirî. nu.1089. vr. 146b.

Mehmed Şemseddin (1997). Bursa Dergâhları Yâdigâr-ı Şemsî I-II. hzl. Mustafa Kara-Kadir Atlansoy. Bursa: Uludağ Yay.

Öcalan, Hasan Basri (2000). Bursa’da Tasavvuf Kültürü (XVII. Yüzyıl). Bursa: Gaye Kitabevi.

 "Mustafa” (2006). Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 6. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay. 447.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. HASAN BASRİ ÖCALAN
Yayın Tarihi: 17.02.2015
Güncelleme Tarihi: 12.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Beyit:
Cezbe-i aşkınle ey dil yine cevelân eyleyem
Bu tenüm tennûrına bağrımı büryân eyleyem

Bana bu derdi ezelden çünki Hakk etmiş nasîb
İstemem dersen tabîbâ derde dermân eyleyem

Mehmed Şemseddin (1997). Bursa Dergâhları Yâdigâr-ı Şemsî I-II. hzl. Mustafa Kara, Kadir Atlansoy. Bursa: Uludağ Yay. 68.


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1NÜZHET, Osman Nüzhet Efendid. ? - ö. 1 Şubat 1806Doğum YeriGörüntüle
2FEYZÎ, Hasan Efendi-zâde Seyyid Feyzullâh Feyzî Efendid. ? - ö. 1771-72Doğum YeriGörüntüle
3SÂHİB, Hammamî-zâde/Hacı Mehmed Ağa-zâde Şeyh İsmail Deded. ? - ö. 1727-28 veya 1736-37Doğum YeriGörüntüle
4NÜZHET, Osman Nüzhet Efendid. ? - ö. 1 Şubat 1806Doğum YılıGörüntüle
5FEYZÎ, Hasan Efendi-zâde Seyyid Feyzullâh Feyzî Efendid. ? - ö. 1771-72Doğum YılıGörüntüle
6SÂHİB, Hammamî-zâde/Hacı Mehmed Ağa-zâde Şeyh İsmail Deded. ? - ö. 1727-28 veya 1736-37Doğum YılıGörüntüle
7NÜZHET, Osman Nüzhet Efendid. ? - ö. 1 Şubat 1806Ölüm YılıGörüntüle
8FEYZÎ, Hasan Efendi-zâde Seyyid Feyzullâh Feyzî Efendid. ? - ö. 1771-72Ölüm YılıGörüntüle
9SÂHİB, Hammamî-zâde/Hacı Mehmed Ağa-zâde Şeyh İsmail Deded. ? - ö. 1727-28 veya 1736-37Ölüm YılıGörüntüle
10NÜZHET, Osman Nüzhet Efendid. ? - ö. 1 Şubat 1806MeslekGörüntüle
11FEYZÎ, Hasan Efendi-zâde Seyyid Feyzullâh Feyzî Efendid. ? - ö. 1771-72MeslekGörüntüle
12SÂHİB, Hammamî-zâde/Hacı Mehmed Ağa-zâde Şeyh İsmail Deded. ? - ö. 1727-28 veya 1736-37MeslekGörüntüle
13NÜZHET, Osman Nüzhet Efendid. ? - ö. 1 Şubat 1806Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14FEYZÎ, Hasan Efendi-zâde Seyyid Feyzullâh Feyzî Efendid. ? - ö. 1771-72Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15SÂHİB, Hammamî-zâde/Hacı Mehmed Ağa-zâde Şeyh İsmail Deded. ? - ö. 1727-28 veya 1736-37Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16NÜZHET, Osman Nüzhet Efendid. ? - ö. 1 Şubat 1806Madde AdıGörüntüle
17FEYZÎ, Hasan Efendi-zâde Seyyid Feyzullâh Feyzî Efendid. ? - ö. 1771-72Madde AdıGörüntüle
18SÂHİB, Hammamî-zâde/Hacı Mehmed Ağa-zâde Şeyh İsmail Deded. ? - ö. 1727-28 veya 1736-37Madde AdıGörüntüle