Madde Detay

İstanbul’da doğan şairin asıl adı Safâyî’ye göre Mehmed (Çapan 2005: 703), Sâlim’e göreyse Ata’ullah’tır (İnce 2005: 699). Kadı Mehmed Tefsîrî Efendi’nin oğludur. Bu yüzden Tefsîrî-zâde sanıyla tanındı. Babası gibi Nakşibendî tarikatına mensuptur. Derviş Ali Efendi’den hüsnü hattın sülüs ve nesih çeşitlerini meşk etti (Müstakîm-zâde 1928: 446). Öğrenimini tamamladıktan sonra Ebû Said Efendi’den mülazım oldu. 1073/1664 yılında Şeyhülislam Sun’i-zâde tarafından Fîrûz Bey Medresesine müderris olarak atandı. Çeşitli medreselerde müderrislik yaptıktan sonra 1106/1693’te Süleymaniye Medresesi Dârulhadis müderrisliğine atandı. Müderrislikten azledildikten sonra sırasıyla 1108/1696-97 Kudüs, 1110/1698-99 Şam, 1123/1711-12 Mekke ve en son 1125/1713 İstanbul kadılıklarında bulundu. Dört ay İstanbul kadılığı yaptıktan sonra emekliye ayrıldı. 1129/1716-17 yılında vefat etti. Eyüp türbesi civarına defnedildi (Çapan 2005: 703; İnce 2005: 699).

Kaynaklar Vak’î’nin herhangi bir eserinin olup olmadığı hakkında bilgi vermez. Mehmed Süreyyâ, şairin tarih alanında bilgi sahibi olduğunu, konuşup şiirler yazacak kadar üç dile hâkim olduğunu belirtir (Akbayar 1998: 337).

Akbayar, Nuri (hzl.) (1998). Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmânî Yâhud Tezkîre-i Meşâhir-i Osmânî. C. 1. İstanbul: KB-Tarih Vakfı Yurt Ortak Yay.

Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi Tezkîre-i Safâyî Nuhbetü’l-Âsâr Min Fevâ’idi’l-Eş’âr. Ankara: AKM Yay.

İnce, Adnan (hzl.) (2005). Tezkîretü’ş-Şu’arâ Sâlim Efendi. Ankara: AKM Yay.

İpekten, Halûk, Mustafa İsen, Recep Toparlı, Naci Okçu ve Turgut Karabey (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay. 

Karatay, Halit (2008). Hattat Divân Şâirleri. Ankara: Akçağ Yay.

Kurnaz Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman Tuhfe-i Nâilî- Dîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C. 2. Ankara: Bizim Büro Yay.

Müstakîm-zâde Süleymân Sa’deddin (1928). Tuhfe-i Hattâtîn. İstanbul: Devlet Matbaası.

Şemseddin Sâmî (1314). Kâmûsu’l-A'lâm. C. 6. İstanbul: Mihran Matbaası.

GAZEL

Gülün şâdâb u handân oldugun sanma sabâdandur

Açılur bir iki günlük o berbâd-ı havâdandur

Degüldür bâ’is-i feryâd-ı bülbül revnak-ı gülzâr

Fenâsın yâd ider nâlişleri cümle fenâdandur

Hezârun nâledür kârı degül âyîne-i pervâne

Vücûdun eylemek ifnâ o ‘âşık-ı bî-riyâdandur

Çıkar dilden sivâyı sen umurun Hakka hasr eyle

Güşâd-ı bâb-ı maksûdun cenâb-ı Kibriyâdandur

Bu nazm-ı sûz-nâka reşk edenler didiler Vak’î

Bu sûz-ı cân-güdâz elfâz o tab’-ı hoş-edâdandur 

(Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi Tezkîre-i Safâyî Nuhbetü’l-Âsâr Min Fevâ’idi’l-Eş’âr. Ankara: AKM Yay. 703)