Madde Detay

Veysel Kut, Sivas'ta 1907'de dünyaya gelmiştir. Bağlı bulunduğu sülale Sivas'ın köklü sülalelerinden Karaköseoğulları'dır. Babası İsmail Efendi, annesi Zeynep Hanım'dır. Biri kendisinden büyük, biri de küçük olmak üzere iki kız kardeşi vardır (Kut 2002: 11; Yıldız 2003: 853; Aslanoğlu 2006: 219). Veysel'in çocukluğu Osmanlı Devleti'nin son yıllarına denk gelmektedir. Balkan Savaşı yılları ve sonrasındaki Birinci Dünya Harbi, bütün ülkeyi ve dolayısıyla Veysel'in ailesini de etkilemiş; Veysel'in babası İsmail ve ailesinden pek çok kişi savaşa gitmek zorunda kalmıştır. Babası ve eniştesi Erzurum Narman'da şehit düşen Veysel, çocukluğunun farkına varamadan kendini büyük bir sorumluluğun altında bulmuştur. Zira o, babasından sonra ailesinin tek erkeği kalır. Babasının şehadetinden sonra ailesine bakmak için pek çok işte çalışır. Nalbantlık, kahvecilik ve amelelik bunlardan birkaçıdır. Bu işleri yaparken hâliyle okula da gidemeyen Veysel, kendi çabalarıyla dönemin alfabesi olan Arap alfabesini öğrenerek okuyup yazmayı başarır. Daha sonra okur yazarlık belgesi de alır (Kut 2002: 11; Kaya 2009: 391). On sekiz yaşına geldiğinde hayatında olumlu sayılabilecek bir gelişme yaşanır. Dönemin parasıyla aylık 600 kuruş maaşla Kayseri'nin Pınarbaşı ilçesinde işe girer. Görevi hat bakıcılığıdır. İki yıl Pınarbaşı'nda çalışır. İki yılın ardından tayini Malatya'nın Darende ilçesine çıkar. Bu sırada ailesi de Veysel'in eline geçen maaş sayesinde derin bir nefes alarak rahatlar. Veysel, 1930'da askere gider. Vatani görevini Kayseri'de Nakliye Taburunda tamamlar. Askerlik dönüşü eski işine döner. İmranlı ve Zara'da hat çavuşu olarak yedi yıl çalışır. İlerleyen yıllarda bir süre Sivas'ta dağıtıcılık yapar. 14 Temmuz 1962'de hat baş bakıcısıyken emekli olur (Kut 2002: 11).

Veysel Kut, ilk evliliğini askere gitmeden önce yapar. Bu evlilikten çocuğu olmayınca Hediye Hanım ile de imam nikâhıyla evlenir. Bu evlilikten bir erkek çocukları olur, ancak ilk eşi bu duruma dayanamayıp evden kaçar ve başka bir adamla evlenir. Hediye Hanım'dan olma çocuğu bir buçuk yaşında vefat eder. Yedi yıl boyunca çocukları olmaz. Aradan geçen yedi yılın ardından dört kız ve iki erkek çocuğu dünyaya gelir. Hayatı boyunca altı çocuğuna çok düşkün olarak yaşayan Veysel Kut, 1997'de vefat etmiştir. Mezarı Sivas'tadır (Kaya 2009: 391; Kut 2002: 11-12; Yıldız 2003: 853).

Gül Üstüne Deyişler adlı şiir kitabı bulunan Veysel Cehdi Kut, badeli bir âşıktır. Şiire başlaması da gördüğü iki rüyayla olmuştur. İlk rüyasında bir derviş görür. Bu derviş ona artık feryadı bırakarak uyanmasını telkinde bulunarak uyarır. İkinci rüyasında ise yine aynı uzun ve beyaz sakallı dervişi görür. Derviş yine ona uyanmasını, ayıkmasını söyler. Uyandığında gönül gözünün açıldığına inanır. Şiir yazmaya başlar. Bu bakımdan rüyasına giren dervişin ona yaptığı etki bir nevi bade içmek olarak da yorumlanabilir. Şiirlerinde Veysel, Veysel Cehdi, Veysel Cehdi Kut, Veysel Kut Kemter mahlaslarını kullanmıştır. Cehdi mahlasını çalışkan ve dürüst birisi olduğuna inandığı için kendi kendine vermiştir (Kut 2002: 12).

Veysel Cehdi Kut'un 1000'in üzerinde şiiri bulunmaktadır. Bunların bir kısmını Güzel Üstüne Deyişler isimli kitabında yayınlamıştır. Ayrıca Sivas'ta yerel yayın yapan Kızılırmak, Ülkü, Adadolu ve Hakikat gibi dergi ve gazetelerde de yayımlanmıştır (Kut 2002: 10, 13). Veysel Cehdi Kut'un irticalen söyleyebilme yeteneği yoktur. Kalem şâiridir. Ustası da yoktur (Kaya 2009: 391). Kut'un şiirlerine teknik açıdan bakıldığında şiirlerin tamamında hece ölçüsünün kullanıldığı görülmektedir. Aruz vezniyle şiir yazmamıştır. En çok 11 heceli şiirleri bulunmaktadır. 11'li şiirlerinin yanı sıra 8'li hece kalıplarıyla oluşturduğu şiirleri de vardır. Hem 11'li hem de 8'li şiirlerinde kullandığı duraklarda hataya düşmemiştir. 6+5, 4+4+3 ve 4+4 durak yapılarını her dizede oturtmuştur. Kafiye çeşitlerinin hemen hepsini şiirlerinde görebilmek mümkündür. Kullandığı nazım birimi çoğunlukla dörtlüktür. Dörtlüklerin dışında kimi zaman 3+2 şeklinde 5'li bentlerle yazdığı şiirleri de mevcuttur (Kut 2002: 14). Kullandığı nazım şekilleri koşma, semai ve destandır. Şiirlerinde akrostiş, aliterasyon ve asonans gibi teknik hususlara da rastlanır. Edebî sanatlardan da faydalanmıştır. En sık kullandığı söz sanatı teşbihtir. Kut'un şiirlerinde kullandığı dil oldukça sadedir. Yöresel kelime veya kelime gruplarına tesadüf edilir. Dili ve üslubu zorlamadan uzaktır ve şiirlerinde anlam bütünlüğüne önem vermiştir. Atasözlerini, deyimleri, kimi halk hikâyesi kahramanlarının başlarından geçen olayları ve motifleri şiirlerinde görebilmek mümkündür (Kut 2002: 14).

Şiirlerinin konusu oldukça geniştir. Onu şiir yazma hususunda tetikleyen unsurlar bazen bir yakınının vefatı veya pahalılık olurken bazen uzun yılların üzerinde bıraktığı derin izler, tecrübeye dayalı bilgiler ve felsefî çıkarımlar olabilmektedir. Özellikle orta yaş yıllarından sonra kaleme aldığı şiirlerde din ve ahlak konularını daha çok işlemesi dikkat çekicidir. Kullandığı nazım türlerine bakıldığında dertlenme, öğütleme, taşlama ve güzelleme ön plandadır. Veysel Cehdi Kut, Sivas'ta düzenlenen 2. Halk Şairleri Bayramı'na katılan âşıklardandır. Bunun yanında çeşitli şenlik ve etkinliklere de katılarak sanat aleminde adından söz ettirmiştir (Kaya 2009: 391).