Madde Detay

Mevlüt Yıldırım, 1896 yılında Niğde’nin Altunhisar ilçesinin Asmaz (şimdi Yeşilyurt kasabası) köyünde doğmuştur. Şair geçim sıkıntısı içinde yaşamış bir ailenin çocuğudur. Çiftçilikle geçinen babasının adı Ali, annesinin adı ise Mavişe’dir (Bakırcı 2017: 39). İlk öğrenimini Ortaköy (Altunhisar) bucağında yapmış, daha küçük yaşında geçim kaygısına düştüğünden tahsilini bitirememişitir (Yıldırım 1946: 2). Askerlik görevine Çanakkkale, Kafkas cephelerinde başlamış, İstiklal Savaşı'na Adana'da Sinan Paşa müfrezesine katılarak iştirak etmiş ve Afyon, Haymana gibi bölgelerde bulunmuştur (Yalvaçer 1937: 25). Büyük zaferin sonunda memleketi Asmaz köyüne dönmüştür (Yıldırım 1946: 2). Yıldırım, askerlik sonrası evlenmiştir. Bu evlilikten altı çocuğu olmuştur (Yalvaçer 1937: 25). Omuzlarına yüklenen geçim yükü âşığı geceli gündüzlü bir gayretin içine sürüklemiştir. Ömrü boyunca çalışmış ve üretmiştir. Yurt ve memleket işleri söz konusu olduğunda kendi deyimiyle "kalender" bir şairdir (Yıldırım 1946: 2).

Araştırmacılar, âşığın vefat ettiği tarihle ilgili çeşitli görüşler öne sürmüşlerdir. Âşığın vefat tarihi konusunda İsmail Özmen 1950 (2009: 189), Vahap Okay 4 Nisan 1954 (1986: 331), Emir Kalkan ise 1951 (1991: 179) yılını belirtmiştir. İsmail Özmen, Niğdeli Şairler ve Yazarlar adlı kitabında Vahap Okay ve Yıldırım'ın doğup büyüdüğü yerlerin çok yakın olduğunu ve hatta köyde yenilik hareketlerinde Yıldırım'ın, Okay'ın yaşadığı yerdeki insanlara yardımcı olduğunu belirtir. Buradan hareketle, Okay'ın şairi tanıdığını söyler (2009: 189). Dolayısıyla Özmen, Okay'ın verdiği vefat tarihinin daha doğru olduğunu ifade etmiştir.

İsmail Özmen, Niğdeli Şairler ve Yazarlar adlı eserinde "Her halk şairinin bir hikâyesi vardır. Onun şiirini okşayan ve arındıran, sularına uşlaştıran, gönlünü coşturan bir kaynağı vardır. Gençlik çağında akıp bulanmayan ırmak mı vardır? İşte Mevlüt Yıldırım da gençliğinde bir güzel genç kızın etkisinde kalmış -olmasa da öyle derler ya- bir güzel genç kız karşısına çıkıp aklını başından aldıktan sonra o da yazıp söylemeye, koşma dizmeye, ilhamını dile getirmeye başlamış..." (2009: 189) diyerek her âşıkta olduğu gibi Âşık Mevlüt Yıldırım'a da ilham veren ve ona şiirler yazdıranın güzel bir genç kız olduğunu hatırlatır.

Âşık Mevlüt Yıldırım, ilk deyişlerini 12-13 yaşlarında söylemeye başlamış ve ilk koşması olan "Yavaş yavaş" redifli şiirini de köyününü en güzel kızına yazmıştır. Mevlüt Yıldırım, "Üstattır bizlere ol Behçet Çağlar" (Yıldırım 1946: 6) diyerek Behçet Kemal Çağlar (Ankaralı Âşık Ömer)'ı üstat olarak kabul ettiğini dile getirmiştir.

Âşık, genç yaşına rağmen sözünü sazına uydurarak dikkatleri kendine çekmeyi başarmıştır. Yıldırım, Altunhisarlı meslektaşı Kemalî Baba ile karşılaşmıştır. Kemalî, Mevlüt'ün iyi şiir söylediğini öğrenince onu imtihan etmiş ve ona bir muamma sormuştur. Kemalî Baba, "Çocuk senden cevap isterim." diyerek üç dörtlükten oluşan muammasını söylemiştir (Yalvaçer 1937: 25). Kemalî Baba tarafından gönderilen muammanın cevabının gölge olduğunu anlayan âşık, Kemalî Baba'ya üç dörtlükten oluşan cevabı içinde gizli bir muamma göndermiştir (Yalvaçer 1937: 26). Âşığın, Kemalî Baba'nın muammasını cevaplarken aynı zamanda ona bir muamma da gönderdiği görülmektedir. Buradan hareketle de âşığın şiir söylemede ne kadar usta olduğu anlaşılmaktadır. Kemalî Baba, sorduğu muammanın cevabını Mevlüt’ün gönderdiğini görünce onu ziyaret etmek ister. Kemali Baba, "Sende yıldırım gibi çakan bir zeka var, her şairin bir mahlası olur, seninki de Yıldırım olsun." diyerek âşığa Yıldırım mahlasını verir (Özmen 2009: 188). 21 Haziran 1934 tarihinde Soyadı Kanunu çıkınca âşık, Yıldırım soyadını alır.

Yıldırım, şiirlerini âşıklık geleneğine uygun olarak hece ile yazmıştır. Şiirlerinde 7, 8 ve 11'li hece ölçüsünü kullanmışsa da daha ziyade 11'li hece ölçüsüyle söylemiş veya yazmıştır. Şiirlerinde en çok yarım ve tam kafiyeyi kullandığı görülmektedir. Birkaç koşmanın dışında şiirlerinin büyük bir bölümü destan tarzındadır.

Âşık, şiirlerini aşk, sevda, tabiat, felekten ve talihten şikâyet, Türkiye, Niğde ve yaşadığı köyün doğal güzellikleri gibi konular üzerine söylemiştir. Âşığa ününü veren asıl şiirler millî içerikli şiirleridir. Hatta âşık kendi kendine "Vatan Bülbülü" unvanını yakıştırmıştır. Millî duygularla söylediği şiirlerinde 30 Ağustos Zafer Bayramı, Cumhuriyet Bayramı ve 11 Haziran 1945 yılından itibaren kutlanan Toprak Bayramı gibi özel günleri sıkça dile getirmiştir. Ayrıca Mustafa Kemal Atatürk, kahraman Mehmetçik, Türk milleti, Türklük gibi konular da şiirlerinde en çok işlediği konular arasındadır.

Âşığın şiirlerinde kullandığı dil Orta Anadolu'nun dili olduğundan, bölgedeki ağızlarda kullanılan kelimeleri şiirlerinde sıklıkla kullandığı görülür.

24 Şubat 1946 tarihinde Halkevlerinin büyük yıldönümü münasebetiyle yazdığı "Halkevleri" redifli on dört dörtlükten oluşan destanı Ankara'da çok beğenilmiş ve şiirini bizzat Ankara Halkevi töreninde okumak üzere Ankara'ya çağrılmıştır (Yıldırım 1946: 3). Seyfi Yalvaçer, âşığın şiirlerine Akpınar dergisinin çeşitli sayılarında yer verilmiştir (1937: 25-27; 1937: 12; 1938: 9). Yıldırım, ayrıca şiirlerini 1946 yılında yayımladığı Millî Deyişler ile 1950 yılında yayımladığı Vatan Bülbülü adlı iki şiir kitabında toplamıştır.