Aydın Arıt

(d. 1928 / ö. 9 Aralık 2003)
Yazar, Çevirmen
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Büyük Çerkes Sürgünü’nde Kafkasya’dan sürülerek Anadolu’ya yerleşen Arıd adlı bir Abhaz-Adzığe ailesine mensup Ahmet Arıt ve Kâmuran Hanım’ın iki çocuğundan büyüğüdür. Fikret Arıt’ın yeğeni olan Aydın Arıt, babasının 1938’de ölmesi ve annesinin yeniden evlenmesi üzerine halasının yanına yerleşti. Robert Kolejindeki eğitimini yarıda bırakıp Amerika’ya giden yazar, iki yıl denizlerde kaldıktan sonra Afrika’dayken görme yetisini kaybetti. 1951’e kadar gördüğü tedavilerle sağlığına kavuşup Türkiye’ye döndü, 1954-1973 yılları arasında İstanbul Film Sansür Heyeti’nin baştercümanlığını yaptı. 1994 yılında eşi Florans’ı kaybettikten sonra kızkardeşi Ömür Hanım'ın yanına yerleşti.

Aydın Arıt, ölümüne kadar 3 roman ve 19 tiyatro yazar. İlk öyküsü Son Penaltı ve ilk romanı Siyamlı İkizler, 1958’de Yeni İstanbul gazetesinde tefrika edilir. 1959’da Sapıklar romanı yayımlanır. Son romanıysa ölümünden sonra yayımlanan Gemi’dir (2004). Romanlarında toplumun farklı kesimlerinden insanları ve 1950-1960’ların siyasi, ekonomik ve ahlaki sıkıntılarını trajikomik bir üslûpla yansıtır.

1960’lardan sonra tiyatroya yönelen sanatçı, İşlerde Bozukluk adlı radyo oyunuyla 1966’da TRT’den birincilik kazanırken Beberuhiler adlı oyunuyla mansiyon ödülünü alır. Bu oyun, sonraları Aya Bir Yolcu adıyla Ahmet Vefik Paşa Tiyatrosu’nda sahnelenir. 1970’te Kış oyunuyla TRT Sanat Ödülleri Yarışması’nda başarı ödülünü kazanır. Ayrıca 1974’te Ankara Sanatseverler Derneği tarafından verilen “En İyi Oyun Yazarı Ödülü”nü alır.

Sanat hayatının ilk yıllarında polisiye ve maceraya ilgili olan Arıt, sonraları soyut tiyatroya yönelir. Asılyazıcı’ya göre, edebiyatımızda soyut tiyatro anlayışının ilk temsilcisidir. Sanatçının tiyatrolarında hayattan kopukluk, toplumdan soyutlanmışlık ve yabancılaşma, çarpık aile ilişkileri, tuhaf sırlar, kişisel bunalımlar, karmaşık iç dünyaları ile kadın hakları en fazla işlenen temalardandır.

Aydın Arıt'ın adına, Yeni Tiyatro Dergisi tarafından altı yıldır tiyatro ödülleri verilmektedir. 2015 yılında kız kardeşinin girişimiyle Aydın Arıt Tiyatrosu kurulmuştur.

Kaynakça

Asılyazıcı, Hayati (2015). “Aydın Arıt Tiyatrosu”. Aydınlık Gazetesi. https://www.aydinlik.com.tr/aydin-arit-tiyatrosu [Erişim Tarihi: 25.06.2018]

Berzeg, E. Sefer (1995). “Arıt, Aydın”. Kafkas Diasporası’nda Edebiyatçılar ve Yazarlar Sözlüğü. Samsun: Nart Yay. s. 24-25.

Duran, Seyit (2014). Aydın Arıt’ın Edebî Kişiliği ve Romanlarındaki Fiktif Yapısı. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Göktaş, Sema (2010). “Ömür Arıt De Andrea ile Aydın Arıt Üzerine”. Yeni Tiyatro (Aylık Sahne Sanatları Dergisi). http://www.yenitiyatrodergisi.com/soylesi/omur-arit-de-andrea-ile-aydin-arit-uzerine [Erişim Tarihi: 25.06.2018]

Işık, İhsan (2002). “Arıt, Aydın”. Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (Genişletilmiş 2. Baskı). Ankara: Elvan Yay. s. 107.

Işık, İhsan (2006). “Arıt, Aydın”. Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi. C. I. Ankara: Elvan Yay. s. 341.

Kurdakul, Şükran (1989). “Arıt, Aydın”. Şairler ve Yazarlar Sözlüğü. İstanbul: İnkılâp Yayınevi. s. 75.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: OSMAN EROĞLU
Yayın Tarihi: 10.11.2018
Güncelleme Tarihi: 28.10.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Bekri Biraz İçmezdiYeni Tiyatro Oyunları (Erbil Göktaş Oyun Kitaplığından Ciltli) / İstanbul1969Tiyatro
Martin Beck Serisi (Kanaldaki Ölü-Duman Olan Adam-Oteldeki Cinayet-Kayıp İtfaiye Arenası-Gülen Polis-Balkonda Bir Adam Vardı)Milliyet Yayınları / İstanbul1971Çeviri
Güneşi Parlatanların GölgesindeCem Yayınevi / İstanbul1979Tiyatro
İyi GecelerCem Yayınevi / İstanbul1984Çeviri
Oduncunun DileğiCem Yayınevi / İstanbul1984Çeviri
Papatya MasallarıCem Yayınevi / İstanbul1984Çeviri
Gemiİnkılap Yayınevi / İstanbul2004Roman
Siyamlı İkizlerİnkılap Yayınevi / İstanbul2006Roman
Toplu Oyunları 1 / Bal Sineği-Aya Bir Yolcu-Uçamayan Kuşlar Tutulur-BeşgenMitos Boyut Yayınları / İstanbul2006Tiyatro
Toplu Oyunları 2 / Gözlüklünün Maceraları-Sansür Var-Anarfşist AvcılarıMitos Boyut Yayınları / İstanbul2006Tiyatro
Masal Masal Matitas (Çocuk Oyunu)Yeni Tiyatro Oyunları / İstanbul2007Tiyatro
Sapıklarİnkılap Yayınevi / İstanbul2007Roman
Toplu Oyunları 3 / Bir Sorumlu Aranıyor, Tüm Ülke Taranıyor-Güneşi Parlatanların Gölgesinde-Limonluk Arısı-Son GünMitos Boyut Yayınları / İstanbul2007Tiyatro
AkbabaYeni Tiyatro Oyunları / İstanbul2008Tiyatro
Ar GüveysiYeni Tiyatro Oyunları / İstanbul2009Tiyatro

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1HAYÂTÎ, Hayâtî Çelebid. ? - ö. III. Murad dönemi (1574-95) ortalarıDoğum YeriGörüntüle
2KANDÎd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Oya Baydard. 3 Temmuz 1940 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4İSMAYIL MAHİR NAĞIYEVd. 1928 - ö. 1995Doğum YılıGörüntüle
5Selahattin Hilavd. 1928 - ö. 12 Mayıs 2005Doğum YılıGörüntüle
6Edip Canseverd. 8 Ağustos 1928 - ö. 28 Mayıs 1986Doğum YılıGörüntüle
7PERİHAN POLATd. 1924 - ö. 2003Ölüm YılıGörüntüle
8Alaeddin Özdenörend. 20 Mayıs 1940 - ö. 26 Haziran 2003Ölüm YılıGörüntüle
9NUSRET TORUNÎ, Nusret Yazıcıd. 05.01.1945 - ö. 23.01.2003Ölüm YılıGörüntüle
10Hasan Hüseyin Yıldızd. 19 Ekim 1970 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Mirza Fethali Ahund-zâded. 1812 - ö. 10 Mart 1878MeslekGörüntüle
12Nermi Uygurd. 15 Ocak 1925 - ö. 21 Şubat 2005MeslekGörüntüle
13Sıtkı Yırcalıd. 13 Eylül 1908 - ö. 29 Eylül 1988Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Bekir Yıldızd. 03 Mart 1933 - ö. 8 Ağustos 1998Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Kubilay Tunçerd. 12 Haziran 1969 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16AYDIN, Aydın Ülgerd. 1958 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17Eray Canberkd. 14 Kasım 1940 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18Uğur Sencerd. 10 Ocak 1968 - ö. ?Madde AdıGörüntüle