FERYADÎ, İsmail Hakkı Aras

(d. 1889 / ö. 1963)
bestekâr
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Aslen Karabağ göçmeni bir ailenin oğlu olan Feryadi Hafız Hakkı Bey, 01.07.1889 tarihinde Artvin'de doğdu. Ailesi 93 harbinde Amasya’ya yerleşti. Babası Ahmet Bey, annesi Müvlüde Hanımdır. Müzikteki üstün yeteneği sayesinde küçük yaşlarından itibaren kendini müzik dünyasının içinde buldu. Vezirköprülü olan Hatice Hanım ile evlendi ve yaklaşık sekiz yıl burada yaşadı. 1920 yılında Ahmet adını verdikleri bir oğulları oldu.  İstanbul'a gidiş gelişlerinde Tamburi Cemil Bey'le tanıştı ve ondan esinlenerek yaylı tambura benzeyen "Feryat" adını verdiği sazı yaptı. Udi, Tamburi gibi unvanlardan esinlenerek kendisine "Feryadi" unvanını aldı. Asıl adı İsmail Hakkı olan Feryadi Hafız Hakkı Bey, soyadı kanunu çıkana kadar “İsmail Hakkı Aras” adını kullandı. Soyadı kanunu çıktıktan sonra kendi yaptığı saza verdiği "Feryat”  ismini de soyadı olarak aldı. Gençliğinin önemli bir kısmını Vezirköprü, Amasya ve Sivas'ta geçirdi. 1940'lı yıllarda Niksar'da ve Tokat'ta, oğlu Ahmet Bey'in Turhal Şeker Fabrikasında işe başlamasıyla uzunca bir süre Turhal'da yaşadı. Oğlu Ahmet Bey de küçük yaştan itibaren müzikle iç içe oldu ve Turhal Şeker Fabrikası'nda bando şefi olarak görev yaptı. Zaralı Halil Söyler ve Nuri Üstünses gibi sanatçıları etkiledi. Döneminin ünlü sanatçılarından Hafız Burhan ve birçok önemli sanatçıyla dostluk kurdu. Kendisi de konserler vesilesiyle nerdeyse tüm Anadolu'yu gezdi. Birkaç yıl Erzurum'da yaşadı ve zaman zaman Lalapaşa Camisi'nde müezzinlik yaptı. Burada Raci Alkır'ın babasının da aralarında olduğu şehrin eşrafı ile ileri sevide dostluklar kurmuş ve musiki meşkleri yapmışlardır. 1940'lı yıllarda Türkçülük Hareketi'nden dolayı Niksar'da kısa bir süre mecburi iskâna tabi tutuldu. Hakkında birkaç küçük yazı dışında bilgi yayımlanmamış olan Feryadi Hafız Hakkı Bey 17.06.1963 yılında Sivas'ta vefat etti ve Sivas Halifelik Mezarlığı'nda Çubukçu Aziz Baba'nın ayak tarafına defnedildi.

1920 yılında Samsun'da Feryad-ı Vatan isimli, içinde kendi yazdığı marşların da olduğu bir şiir kitapçığı yayımladı. Feryadi Hafız Hakkı Bey'in kendi yaptığı ve "Feryat" adını verdiği sazı insan gibi konuşturduğu ve çeşitli hayvan seslerini taklit ettiği anlatılagelir. Feryadi Hafız Hakkı Bey; Ziya Gökalp, Rıza Tevfik gibi ünlü Türkçü ve fikir adamı yazarlarla tanışmış, bu şairlerin şiirlerini millî duygular ifade eden marş ve türkü olarak besteledi. Bunlardan en çok bilineni TRT Repertuvarında 355 numara ile kayıtlı olan ve Ali Ekber Çiçek adına görünen “Şu Yüce Dağları Duman Kaplamış” adlı uzun hava ile “Vardım Eşiğine Yüzümü Sürdüm” adlı Tatyan’dır. Her iki plağın da üzerinde Söz: Rıza Tevfik, Beste Feryadi Hafız Hakkı Bey yazılmış ve bestecisi tarafından okunmuştur, diye not düşülmüştür. Bununla birlikte İstanbul radyosunda “Memleket Şarkıları ve Türküler” adlı düzeli programlar yaptı.

Feryadi'nin, yurdun çeşitli yörelerinde verdiği konserlere ait bilgiler mevcuttur. Kendisi aynı zamanda gezgin müzisyen olmakla birlikte, bir destancıdır. 1958 yılında Turhal Şener Matbaası'nda basılmış olan ve kendi adını taşıyan bir destanı mevcuttur. Feryat isimli saz hali hazırda Necdet Kurt tarafından muhafaza edilmektedir.

Kaynakça

Necdet Kurt tarafından  “Feryadi Hafız Hakkı Bey Külliyatı” yayım aşamasında olup bu çalışmadan istifade edilmiştir.


Madde Yazım Bilgileri

Yazar: Necdet KURT
Yayın Tarihi: 07.01.2019
Güncelleme Tarihi: 04.02.2022

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Dört Kardeşler DestanıŞener Matbaası / Turhal1958destan
Feryad-ı VatanŞems Matbaası / Samsun1338/1919-1920marşlar

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Yüksel Ocaklıd. 27 Mayıs 1937 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2YILDIRIM, Hazık Yıldırımd. 1918 - ö. 1998Doğum YeriGörüntüle
3MEFTÛNÎd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Yakup Kadri Karaosmanoğlud. 27 Mart 1889 - ö. 13 Aralık 1974Doğum YılıGörüntüle
5Kadircan Kaflıd. 1889 - ö. 1969Doğum YılıGörüntüle
6Emin Hakid. 16 Ekim 1889 - ö. 1 Nisan 1921Doğum YılıGörüntüle
7Hüseyin Süleymand. 1900 - ö. 10 Eylül 1963Ölüm YılıGörüntüle
8İbrahim Hilmi Çığıraçand. 1880 - ö. 12 Haziran 1963Ölüm YılıGörüntüle
9Abdülhak Şinasi Hisard. 14 Mart 1887 - ö. 3 Mayıs 1963Ölüm YılıGörüntüle
10FÂ'İK BEY, Hacı Fâ'ik Beyd. 1831 - ö. 1891MeslekGörüntüle
11HÂŞİM BEY, Cıvıl Seyyid Mehmed Ağa-zâde Müezzinbaşı Hacı Hüseyin Hâşim Beyd. 1815 - ö. 1868MeslekGörüntüle
12NAKŞÎ, Şeyh Nakşî Mustafa Dede Efendid. ? - ö. 1853-54MeslekGörüntüle
13SEHERÎ/ALTINAY, Mustafa Altınayd. 1947 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14PERİŞAN, Hüseyin Mutlud. 1937 - ö. 2008Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15GANİME TOYd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Bahattin Yıldızoğlud. 1953 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17EROLd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18GARİP RECEP/TÜRKOĞLU, Recep Türkoğlud. 03.02.1956 - ö. ?Madde AdıGörüntüle