İsmail Hakkı (Alişanzade)

(d. 1871 / ö. 13 Mart 1944)
Şair, yazar, araştırmacı, çevirmen, diplomat
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

İstanbul'da doğdu. İyi bir eğitimin ardından devletin çeşitli kademelerinde görev aldı. Fevziye Rüştiyesi ve Mülkiye Mektebi'nden mezun oldu (1889). Hariciye Nezareti Şehbenderlik Kalemi'nde 1891'de kâtip olarak başladığı görevinde yükselerek 1908'de müdür oldu. Yurt dışında da görevlendirildi; 1909'da Marsilya, 1918'de Münih başkonsolosu olarak çalıştı. 1925'te emekli oldu. Soyadı Kanunundan sonra Eldem soyadını aldı.

13 Mart 1944'te İstanbul'da vefat etti (Okay 1995: 21-22).

İsmail Hakkı Eldem Türk edebiyatı tarihine, Ahmet Midhat Efendi, Ekrem Bey, Cevdet Paşa, Şemsettin Sami ve Muallim Naci gibi yenileşme devri Türk edebiyatından önemli isimler üzerine hazırladığı biyografilerle büyük bir katkı sağlamıştır. Edebiyat tarihine katkısı Muasır Şairlerimiz ismini taşıyan eserinde devam eder. Bu kitapta, Nabizade Nazım Bey, Ali Ruhi Bey, Emin Hümayî Bey ve Muallim Cûdî Efendi gibi şairlerin fotoğraflarının altında şairler hakkında kısa bilgi ve şiirlerinden örnekler bulunmaktadır.

Edebi faaliyetlerini süreli yayınlarda da sürdürmüştür. Mekteb dergisinde 1891-1894 yılları arasında baş yazar olarak çalışmıştır. Şiirlerini, tercümelerini ve yazılarını yayımlamıştır (Okay 1995:21). İbrahim Fehim ile birlikte hazırladığı 1890'da yayımlanan Müntehabat-ı Teracim-i Meşahir, Şinasi'nin Batı edebiyatından şiir çevirilerinin yer aldığı Tercüme-i Manzume isimli eserinin bir benzeri olarak yayımlanan ikinci eser olma özelliğini taşır (Demircioğlu 2012: 15). Tahassür isimli şiir kitabında da kendi yazdığı şiirlerin yanında çeviri şiirler yer almaktadır. Charles Baudelaire'in Les Fleurs du Mal (1857) isimli şiir kitabını Elem Çiçekleri ismiyle Türkçeye çeviren ilk isimdir. Çeviri faaliyetini Cumhuriyet döneminde de sürdürmüş, fakat bu dönemde şiirden ziyade roman çevirilerine ağırlık vermiştir.

Kaynakça

Demircioğlu, Cemal. (2012). Müntehabat-ı Teracim-i Meşahir: An Exploration Of Its Paratext From The Perspective Of Cultural Memory. İÜ Çeviribilim Dergisi. 6: 15-43.

Esen, Cennet (2017). Alişanzade İsmail Hakkı'nın Sanat ve Edebiyat Yazıları. Yüksek Lisans Tezi. Aksaray: Aksaray Üniversitesi.

Okay, Orhan (1995). ELDEM, İsmail Hakkı. TDV İSlam Ansiklopedisi. 11: 21-22.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. NURTAÇ ERGÜN ATBAŞI
Yayın Tarihi: 07.01.2019
Güncelleme Tarihi: 24.08.2021

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Müntahabat-ı Teracim-i MeşahirArtin Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul1307/1890Biyografi
Sevda-yı Hazan yahud TahassürArtin Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul1308/1891Şiir
14. Asrın Türk Muharrirleri: Birinci Defter Ahmed Midhat EfendiArtin Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul1308/1891Biyografi
14. Asrın Türk Muharrirleri: İkinci Defter Ekrem BeyMahmud Bey Matbaası / İstanbul1308/1891Biyografi
14. Asrın Türk Muharrirleri: Üçüncü Defter Cevdet PaşaÂlem Matbaası / İstanbul1308/1891Biyografi
14. Asrın Türk Muharrirleri: Dördüncü Defter Şemseddin Sami BeyKasbar Matbaası / İstanbul1311/1894Biyografi
Muasır ŞairlerimizÂlem Matbaası / İstanbul1311/1894Biyografi
Osmanlı Meşahir-i Üdebası: Birinci Defter Muallim NaciNişan Berberyan Matbaası / İstanbul1311/1894Biyografi
İki HakikatNişan Berberyan Matbaası / İstanbul1311/1894Hikâye
TalihsizMatbaa-i Ebuzziya / İstanbul1312/1895Çeviri
Elem ÇiçekleriOrhaniye Matbaası / İstanbul1927Çeviri
Samimi SaadetVakit: Dün ve Yarın Tercüme Külliyatı / İstanbul1934Çeviri
Aile ÇemberiVakit: Dün ve Yarın Tercüme Külliyatı / İstanbul1934Çeviri
Isfahana Doğru: Seyahat Hatıraları- / İstanbul1934Çeviri
Disrali'nin HayatıVakit: Dün ve Yarın Tercüme Külliyatı / İstanbul1935Çeviri
SalamboVakit: Dün ve Yarın Tercüme Külliyatı / İstanbul1935Çeviri
Kara MeleklerRemzi Kitabevi / İstanbul1942Çeviri

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Nimet Şebnem Yılmazerd. 1978 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2REŞÎD, Ahmed Reşîd Efendid. 1762 - ö. 1839Doğum YeriGörüntüle
3Şükrü Osman Şenozand. 1875 - ö. 3 Temmuz 1954Doğum YeriGörüntüle
4NİYAZÎ, İsmaild. 1871 - ö. 1911Doğum YılıGörüntüle
5Safvet Nezihid. 1871 - ö. 1939Doğum YılıGörüntüle
6Hasan Remzid. 1871 - ö. 1919Doğum YılıGörüntüle
7KAHRAMANd. 1863 - ö. 1944Ölüm YılıGörüntüle
8İSYANÎ, İsmail Elçioğlud. 1848 - ö. 1944Ölüm YılıGörüntüle
9ŞENKAYALI MAHİRÎ, Mahiri Özyünd. 01.07.1869 - ö. 10.04.1944Ölüm YılıGörüntüle
10Fazıl Hüsnü Dağlarcad. 26 Ağustos 1914 - ö. 15 Ekim 2008MeslekGörüntüle
11Emin Faik Üstünd. 1922 - ö. 12 Eylül 1973MeslekGörüntüle
12NİHAT ÖZTÜRKd. 1955 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Hüsnü Açıksözd. 1896 - ö. 27 Ağustos 1939Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Kazım Özalpd. 1880 - ö. 6 Haziran 1967Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Nurettin Artamd. 1900 - ö. 26 Ekim 1958Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16BUDALA, İsmaild. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17HAKKI, Hakkı Bey, Edirnelid. ? - ö. 1904Madde AdıGörüntüle
18İsmail Gümüşd. 05 Temmuz 1938 - ö. 05 Ekim 2015Madde AdıGörüntüle